Schultz (Schultz-Szulecki) Jan h. własnego (1662–1704), historyk, prawnik, profesor Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego i uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą. Ur. w Grudziądzu, był synem Krzysztofa, tamtejszego mieszczanina, i Elżbiety z domu Teychman. Pochodził, wg jego przywileju nobilitacyjnego, z rodziny mieszczańskiej, która w poł. XVI w. wyemigrowała z Czech i osiedliła się w Prusach Książęcych, a następnie Królewskich.
S. uczył się zapewne początkowo w Grudziądzu, dn. 4 IV 1680 immatrykulował się na wydz. prawa w uniw. królewieckim; dn. 20 IV 1682 zapisał się na analogiczny wydział uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą. Pod kierunkiem S. Strycka przygotował rozprawę De civilitate proficua, będącą podstawą publicznego egzaminu 4 V 1685. Zamieścił w niej wiele szczegółowych uwag na temat prawa chełmińskiego. W maju t.r. ogłosił panegiryk z okazji małżeństwa Joachima Hoppego, poznanego we Frankfurcie, wówczas już profesora Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. W celu pogłębienia studiów odbył S. podróż po różnych ośrodkach uniwersyteckich Niemiec, Francji, Anglii, Danii i Niderlandów. Przyjąwszy propozycję Rady Miejskiej Gdańska, by objąć po J. Hoppem stanowisko profesora prawa i historii w Gimnazjum Akademickim, wrócił do Frankfurtu. Przygotował tu i obronił pod kierunkiem S. Strycka traktat prawniczy, na podstawie którego uzyskał 27 VII 1688 doktorat prawa. W sierpniu t.r. przewodniczył dwom dysputom z zakresu prawa.
Po przybyciu do Gdańska S. został 23 IX 1688 oficjalnie powitany przez rektora Samuela Schelwiga, zaś 13 X, przedstawił program proponowanych zajęć dydaktycznych. Zapowiedział, że będzie prowadził regularne wykłady z zakresu prawa i historii oraz wzbogacał je lekturą i interpretacją tekstów źródłowych. Doceniał konieczność starannego przygotowywania wszelkich zajęć i za J. A. Komeńskim planował podzielić materiał nauczania na odpowiednie partie w celu uzyskania przejrzystości i łatwiejszego przyswajania materiału. Dn. 18 X 1688 odbył wykład inauguracyjny De legibus inter arma silentibus, nawiązując do rozwiązań znajdujących się w „Instytucjach” Justyniana.
Występując przeciwko jednostronności nurtu cywilistycznego w nauczaniu prawa, S. postulował ograniczenie prawa rzymskiego na rzecz prawa natury i prawa narodów w nawiązaniu do dzieł H. Grotiusa. Był zwolennikiem wykorzystywania dorobku tych nauk przy wyjaśnianiu konkretnych faktów prawnych i historycznych. Uważał, że dzięki temu uczniowie uzyskają lepsze przygotowanie do działalności publicznej. Obowiązkowe wykłady z zakresu prawa i historii uzupełniał seminariami prywatnymi, z których dwa były poświęcone prawu, zaś trzecie – studium historyczno-geograficzno-politycznemu. W l. 1688–96 opracował tezy 20 dysput prawnych, obejmujących różnorodną tematykę prawa natury i etyki, bronione następnie podczas egzaminów przez jego uczniów. Równolegle w l. 1690–3 przygotowywał osobny cykl 25 dysput Disputationes harmoniae Struvio-Grotio-Schnobelianae. Stawiały one pytania do poszczególnych punktów „Pandektów” Justyniana na podstawie traktatów J. A. Struvego i J. Schnobela i następnie przynosiły odpowiedź na nie w duchu poglądów H. Grotiusa na prawo natury.
Równocześnie S. prowadził w Gdańsku systematycznie dociekania historyczne. Opracował (pozostający do dziś w rękopisie) szczegółowy konspekt zajęć z historii pt. Quaestiones, który być może stał się później jednym ze źródeł podręcznika do historii powszechnej pt. „Examen historiae universalis” wydanego przez S. F. Willenberga (1704). Słuchaczy najwyższej klasy (prymy) zaznajamiał z dziejami Polski ujmowanymi na tle najnowszych wydarzeń z historii powszechnej, w klasie drugiej referował historię głównie wg podręcznika J. Sleidana. Dziejów współczesnych dotyczyła dysputa De rebellione Burdigalensi, wygłoszona 13 IV 1690, a omawiająca genezę i przebieg powstania w Burgundii w r. 1675. W l. 1689–94 opracował cykl dysput X sectiones de Polonia nunquam tributaria. Polemizując z poglądami H. Conringa i A. Krantza, S. pragnął tu udowodnić całkowitą niezawisłość Polski od innych państw, przede wszystkim od Cesarstwa Niemieckiego, od początku jej dziejów. Zgromadzone przez niego źródła świadczyły o ogromnej erudycji i świetnej orientacji w materiałach tak rękopiśmiennych, jak i drukowanych. Wykłady S-a obejmowały historyczną analizę faktów, prawną wykładnię tekstu, teoretyczno-prawne uzasadnianie poszczególnych tez oraz generalne wnioski odnoszące się do kwestii suwerenności państwowej. W pierwszej dyspucie z r. 1689 rozważał S. w ujęciu teoretycznym zagadnienie niezawisłości państwowej. W drugiej dyspucie (kwiecień 1693) omówił zadania i metody stosowane przy opracowaniu problemu. Dalsze dysputy dotyczyły różnych okresów historycznych, poczynając od dziejów pierwotnej Słowiańszczyzny. M.in. w VIII dyspucie dowodził S. praw Polski do Śląska, w IX mówił o prawie Polski do Prus i referował wydarzenia militarne (m.in. bitwę pod Grunwaldem) i pokój toruński. W ostatniej dyspucie z 11 III 1694 wykazywał niezależność Polski od Turcji i Tatarów. Po zakończeniu dysput zebrał je S. w osobnym tomie (opracowując na nowo treść dysputy pierwszej i piątej) i wydał pt. Tractatus historico-politicus de Polonia nunquam tributaria (Gd. 1694). Zarówno dysputy, jak i traktat zyskały stosunkowo szeroki rozgłos w Europie. Dn. 13 V 1694 wygłosił S. panegiryczną orację sławiącą Jana III Sobieskiego, jako zwycięzcę pod Wiedniem (w drukowanej wersji panegiryku określił się mianem Prusso-Polonus). Kolejny panegiryk wygłosił 15 VIII t.r. z okazji małżeństwa córki Jana III, Teresy Kunegundy, z elektorem Maksymilianem Wittelsbachem: Sermo gratulatiorus […] Joanni Tertio Poloniarum Rei semper Augusto… (Gd. 1694).
Zapewne dzięki poparciu woj. płockiego Jana Bonawentury Krasińskiego, w uznaniu dorobku naukowego, a zwłaszcza za Tractatus historico-politicus, został S. nobilitowany przez Jana III dn. 7 III 1695. W dokumencie nobilitacyjnym król przywrócił S-owi dawne nazwisko rodzinne: Szolecki, zmienione przez jego dziadka na Schultz. S. nie posługiwał się jednak formą Szolecki, a dopiero od r. 1697 używał dwuczłonowego nazwiska: de Schultz Szulecki, a Schultzen Szulecki lub a Schultz Szulecki. W tym okresie poza obowiązkami profesora gimnazjum pełnił w Gdańsku funkcję sędziego Głównego Miasta; konsekwentnie występował po stronie luteranów w zdarzających się w mieście zatargach, np. z jezuitami. W r. 1696 przygotowano pod jego kierownictwem dwie dysputy z zakresu prawa morskiego poświęcone kwestiom awarii i embarga. S. był rzecznikiem ujednolicenia zasad żeglugi w celu przeciwdziałania aktom okrucieństwa i zbędnym stratom materialnym. W r. 1696 został powołany na członka Rady Książęcej elektora brandenburskiego Fryderyka III i otrzymał propozycję profesury na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą. Dn. 13 V t.r. zwrócił się do Rady Miejskiej o zwolnienie z dotychczasowych obowiązków, jednakże zajęcia w Gdańskim Gimnazjum Akademickim prowadził do maja 1697. Katedrę prawa we Frankfurcie objął zapewne w listopadzie 1698, po śmierci P. Schultza. W l. 1699 i 1700 ogłosił tam dwa panegiryki na cześć elektora. Na uniwersytecie wykładał głównie „Pandekta” i „Instytucje” Justyniana, a także zajmował się prawem narodów, któremu poświęcił dysputę inauguracyjną w r. 1700 De conditione iuris gentium. W uniwersytecie frankfurckim objął S. wkrótce funkcję dziekana wydz. prawa, a w semestrze zimowym 1703 był rektorem. Zmarł we Frankfurcie 31 X 1704.
Z zawartego 15 V 1689 małżeństwa z gdańską patrycjuszką Adelgundą, córką ławnika Joachima Krumhausena, pozostawił S. syna Jana Gabriela (ur. 1690), który w mowie wygłoszonej w r. 1704 we Frankfurcie – „Trajanum a Plinio laudatum” – podkreślał swe szlacheckie i polskie pochodzenie.

Estreicher; Allg. Dt. Biogr., III, XXXV; Enc. Org.; Erleutertes Preussen, Königsberg 1726 III; Hist. Nauki Pol., VI; Jöcher C. G., Allgemeines Gelehrten Lexicon, Leipzig 1751; Praetorius E., Athenae Gedanenses, Lipsiae 1713; tenże, Danziger Lehrer Gedächtnis…, Dantzig 1704–33; Zasłużeni ludzie Pomorza Nadwiślańskiego w XVII wieku. Szkice biograficzne, Wr. 1982 (bibliogr.); Katalog der Stadt Danzig betreffenden Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, Hrsg. v. A. Bertling, Danzig 1892 I; – Bieńkowska B., Bieńkowski T., Kierunki recepcji nowożytnej myśli naukowej w szkołach polskich (1600–1772), W. 1976 II; Grajewski H., Jan Schultz Szulecki i jego Tractatus historico-politicus de Polonia nunquam tributaria, Ł. 1964 (bibliogr.); Kocot K., Nauka prawa narodów w Ateneum Gdańskim (1580–1793), Wr. 1965; Labuda G., O nobilitacji Jana Schultza-Szuleckiego, historiografa króla Jana Sobieskiego w roku 1695, „Roczn. Gdań.” T. 33: 1973 z. 2; Mokrzecki L., Jan Schultz-Szulecki (1662–1704) prawnik i historyk pomorski, „Zap. Hist.” T. 38: 1973 z. 1; tenże, Początki wiedzy o morzu w dawnej Rzeczypospolitej, Wr. 1983; tenże, Studium z dziejów nauczania historii, Gd. 1973; 700 lat myśli polskiej. Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, W. 1979 I; – Altere Universitäts-Matrikeln der Universität Frankfurt an der Oder, Leipzig 1888; Nova Literaria Maris Balthici, Lubecae 1698 I; – AP w Gd.: rkp. 300, 42/132, rkp. 300, 42/273, rkp. 300, 42/279; B. PAN w Gd.: rkp. 510, 697, 1841.
Lech Mokrzecki