INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Szolc-Wolfowicz (Wolfowicz)  

 
 
ok. 1530 - 1605
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szolc-Wolfowicz (Wolfowicz) Jan (ok. 1530–1605), kupiec, ławnik, rajca lwowski.

Ur. we Lwowie, był synem Wolfganga (zob.) i Doroty z Hazów. Miał liczne rodzeństwo, m.in. brata Melchiora (zob.).

Dn. 12 XI 1558 przyjął S.-W. we Lwowie prawo miejskie. Zajmował się głównie handlem suknem, miodem, woskiem i winem, pożyczał również pieniądze; wśród jego dłużników znajdowali się m.in. trzej synowie star. kamienieckiego Mikołaja Potockiego: pisarz polny kor. Jan, podczaszy kamieniecki Andrzej i star. białokamieniecki Jakub. S.-W. interesował się sztuką, a szczególnie rzeźbiarstwem. Utrzymywał kontakty z rzeźbiarzem Hermanem von Hutte (Czapką), za którego poręczył 29 VII 1569, wspólnie ze złotnikiem Hanuszem Dresnerem; 5 X t.r. obaj poręczyciele udzielili Huttemu pożyczki 44 złp. 11 gr pod zastaw, a w kwietniu, czerwcu i lipcu 1572 spłacił S.-W. długi rzeźbiarza, zaciągnięte u Dresnera i murarza Stanisława. Od r. 1577 był S.-W. ławnikiem; w r. 1579 pełnił funkcję wójta. Dn. 10 VII 1588 uzyskał od króla Zygmunta III zwolnienie z obowiązków ławnika. W r. 1593 został wybrany do Rady Miejskiej i jako rajca pełnił w l. 1593–5, 1601 i 1603 funkcję lonera (skarbnika).

W r. 1588 odkupił S.-W. od rajcy i doktora medycyny Stanisława Dybowickiego i jego żony Barbary z Matiaszów za 120 złp. kaplicę Świętego Krzyża w północnej kruchcie katedry łacińskiej we Lwowie, jednak władze duchowne uznały transakcję za symonię. Sprzedaż zalegalizowano dopiero aktem darowizny, dokonanym w r. 1595 przez Dybowickiego; arcybp. lwowski Jan Dymitr Solikowski potwierdził wówczas S.-W-owi i jego potomkom prawa patronatu. Kaplicę tę S.-W. własnym kosztem odnowił, ozdobił i uposażył, zapisując 16 złp. rocznego czynszu na kamienicy Michałowskiej przy ul. Halickiej, przeznaczonego na utrzymanie kapelana (z obowiązkiem odprawiania dwóch mszy rocznie); w r. 1599 ufundował w niej, a prawdopodobnie również częściowo wykonał, alabastrowy ołtarz Świętego Krzyża, być może autorstwa Andrzeja Bemera (od r. 1771 w kościele p. wezw. św. Mikołaja, obecnie w prawosławnej cerkwi p. wezw. Pokrowy tj. Opieki Bogarodzicy). Był również S. fundatorem obrazu „Adoracja Trójcy Świętej” z r. 1594, wykonanego prawdopodobnie przez jego bratanka Józefa, a z powodu sygnatury «Jan Scholcz Wolfowicz» niekiedy przypisywanego S.-W-owi. W nawie południowej katedry ufundował alabastrową chrzcielnicę, pod którą wybudował kryptę dla członków swej rodziny; być może był także fundatorem wotywnej płaskorzeźby (przypisywanej Huttemu i Janowi Zarębie) z przedstawieniem Chrystusa oraz klęczącymi postaciami trzynastu członków rodziny Szolc-Wolfowiczów (obecnie wmurowana w zewnętrzną ścianę prezbiterium katedry). Dn. 24 X 1595, wspólnie z braćmi Melchiorem i Józefem oraz bratankami Wolfgangiem, Baltazarem i Erazmem, synami zmarłego Stanisława, uzyskał od cesarza Rudolfa II Habsburga nadanie szlachectwa i herb (na tarczy dzielonej w słup czerwono-czarnej trzy żołędzie zielone zaćwieczone na pierścieniu złotym). Barwne przedstawienie herbu umieścił S.-W. na odwrociu strony tytułowej mszału („Missale Romanum, ex decreto sacrosancti consilii Tridentini restitutum..., Lyon 1586), ofiarowanego 31 I 1596 do kaplicy Szolcowskiej w katedrze łacińskiej we Lwowie. T.r., po śmierci Szymona z Brzezin (ojca poety Szymona Szymonowica), został S.-W. opiekunem jego wnuków (a zapewne swoich siostrzeńców) Wolfganga i Andrzeja, dzieci zmarłych Anny Wolfowiczówny i Andrzeja Szymonowica. Być może uczestniczył pod koniec XVI w. razem z bratem Melchiorem w urządzaniu ogrodu na lewym brzegu Pełtwi na przedmieściu Krakowskim (późniejszy ogród Jezuicki, obecnie park im. I. Franki); część działki z ogrodem znalazła się następnie w rękach jego zięcia Antoniego Massariego.

We Lwowie i okolicach posiadał S.-W. liczne nieruchomości. Pierwsza żona, Katarzyna z Wojnarowiczów, wniosła mu otrzymaną po rodzicach kamienicę Wojnarowską w północnej pierzei Rynku, którą w r. 1586 S.-W. odprzedał Janowi Rupertowi Awenstockowi z Królewca za 3 tys. złp., oraz odziedziczone po matce niewielkie części kamienicy Giblowskiej (wartej 6 tys. złp.) w zachodniej części Rynku, obok katedry łacińskiej. Kolejne części tej kamienicy, zwanej następnie Szolc-Wolfowiczowską, S.-W. wykupił częściami od spadkobierców aptekarza Walentego Gibla; pierwszej transakcji dokonał w r. 1570, a ok. r. 1574 odkupił za 1650 złp. części, należące do Katarzyny z Giblów Szolc-Wolfowiczowej, wdowy po bracie Stanisławie. Na przedmieściach i w okolicach Lwowa posiadał wioskę Garnczary, kupioną za 6 tys. złp., oraz «prawem wygrane» (zapewne za długi) Olszanicę i Dobrowlany, na których miał zapisane 6519 złp., a także trzy ogrody: «rzeszowski» (wartości 1600 złp.), «za furtką» (400 złp.) i «na wałaskim moście» (300 złp.). Był właścicielem cennych zbiorów: broni, szat, klejnotów oraz przedmiotów z metali szlachetnych, w tym trzech «herbików srebrnych lanych», przeznaczonych do znaczenia srebrnych sprzętów, sprawianych do kościołów, a także uzbrojenia «na trzy pachołki piesze i także na trzy jezdne». Cały swój majątek (łącznie z wierzytelnościami, wynoszącymi 5456 złp.) S.-W. ocenił w r. 1605 na niemal 50 tys. złp.

Przed 22 II 1604 zrezygnował S.-W. z urzędu radzieckiego. Dn. 25 VI 1605 spisał testament, w którym m.in. zobowiązał spadkobierców do wydawania corocznie na Boże Narodzenie obiadu dla 80 ubogich w szpitalu Świętego Ducha oraz dla 40 ubogich w szpitalu św. Stanisława, «tak jakem ja za żywota mego dawał»; fundację zabezpieczył na kamienicy Szolc-Wolfowiczowskiej. Biedniejszym dłużnikom, gdyby nie mieli środków na spłatę, nakazał darowanie pożyczonych sum, w zamian za co «niech za mnie Pana Boga proszą». S.-W. zmarł w r. 1605, zapewne wkrótce po spisaniu testamentu. Został pochowany w katedrze łacińskiej we Lwowie.

Pierwszą żoną S.-W-a była Katarzyna Wojnarowiczówna. Po jej śmierci ożenił się z nieznaną z imienia córką rajcy Pawła Jelonka. Miał syna Jana oraz pięć córek: Dorotę, żonę rajcy Antoniego Massariego, Martę (zm. 1648), wydaną za jego młodszego brata, ławnika Jana Massariego, Katarzynę, małżonkę Jana Szałapskiego, Sabinę, poślubioną rajcy Jerzemu (Grygrowi) Dobrockiemu, i Annę, żonę Sebastiana Nycza. Syn Jan przyjął w r. 1576 lwowskie prawo miejskie; w trakcie uroczystości, urządzonych przez miasto w r. 1622 z okazji kanonizacji Ignacego Loyoli i Franciszka Ksawerego, występował 22 VI na Rynku na czele oddziału zbrojnych.

Bratankami S.-W-a byli Melchior młodszy (zob.) i Józef (zob.), syn Józefa.

 

Kataloh perhamentnych dokumentiv Central’noho deržavnoho istoryčnoho archivu URSR u L’vovi, 1233–1799, L’viv 1972 s. 370–1; PSB (Bemer Andrzej); Słown. Artystów Pol., III (Hutte von Herman); Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Tor. 2008 s. 112–17, 214, 390; – Bielowski A., Szymon Szymonowic, „Pam. AU Wydz. Filol. i Hist.-Filoz.” T. 2: 1875 s. 202; Brzezina-Schneurer K., Kościół parafialny p. w. św. Mikołaja i dawny klasztor OO. Trynitarzy, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Red. J. K. Ostrowski, Kr. 2011 XIX; Gębarowicz M., Artyści-przedsiębiorcy epoki renesansu, „Biul. Hist. Sztuki” R. 31: 1969 s. 262; tenże, Studia nad dziejami kultury artystycznej późnego renesansu w Polsce, Tor. 1962; Heck K. J., Życie i dzieła Bartłomieja i Szymona Zimorowiczów (Ozimków) na tle stosunków ówczesnego Lwowa, Kr. 1894 s. 80; Hornung Z., Nieznany obraz Jana Scholza Wolfowicza, „Spraw. Tow. Nauk. we Lw.” R. 6: 1926 z. 2 s. 63–5; Łoziński W., Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lw. 1902 s. 6, 10, 70–5, 185 (poza indeksem); tenże, Sztuka lwowska w XVI i XVII wieku. Architektura i rzeźba, Lw. 1901; tenże, Złotnictwo lwowskie w dawnych wiekach 1384–1640, Lw. 1889; Mańkowski T., Dawny Lwów. Jego sztuka i kultura artystyczna, Londyn 1974; tenże, Od renesansu włoskiego do północnego. Ustęp z dziejów rzeźby w Polsce, „Biul. Hist. Sztuki” R. 10: 1948 s. 272–5; Medyński A., Testament mieszczki lwowskiej przed trzystu laty, „Wschód” R. 3: 1938 nr 76 s. 10; Stołova E., Zbirka ekslibrysiv naukovoï biblioteky LDU, problemy zberihannja ta opysu, w: Zbirnyk naukovych prac’ viddilu rukopysnych, starodrukovanych ta ridkisnych knyh im. F. P. Maksymenka, L’viv 1997 s. 96; Zajączkowski S., Z dziejów katedry lwowskiej, „Przegl. Teolog.” R. 5: 1924 s. 291; – Akta grodz. i ziem., X; Album civium Leopoliensium, rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388–1783, P.–W. 2005 I–II; Pamiętnik dziejów polskich, Wyd. S. Barącz, Lw. 1855 s. 44–5; Pirawski T., Relatio status almae archidioecesis Leopoliensis, Wyd. K. J. Heck, Lw. 1893; Pomniejsze źródła do dziejów literatury i cywilizacji polskiej w XVI i XVII stuleciu, Wyd. tenże, Stryj 1891 III 59; Sumariusz Metryki Koronnej, S. Nowa, Red. W. Krawczuk, W. 2010 IV; Zubryc’kyj D., Chronika mista L’vova, L’viv 2002; – Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraїny we Lw.: F. 52 (Magistrat m. Lw.) op. 2 spr. 18 s. 230, spr. 30 s. 758–74.

Bohdana Petryshak

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt III Waza

1566-06-20 - 1632-04-30
król Polski
 

Marcin Kromer

1512-11-11 - 1589-03-23
dyplomata
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.