INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Władysław Suchodoletz (von Suchodoletz, Suchodolec) h. Janina  

 
 
ok. 1687 - 11.1751
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Suchodoletz (von Suchodoletz, Suchodolec) Jan Władysław h. Janina (ok. 1687–1751), inżynier budownictwa wodnego, kartograf w służbie pruskiej.

Ur. w Prusach Książęcych, był najstarszym synem Samuela (zob.) i Elżbiety z Biberstein-Kazimierskich 1.v. Konarskiej.

Od lutego 1701 pracował S. z ojcem jako konduktor (pomocnik mierniczego) przy pomiarach Królestwa Pruskiego. W r. 1704 wykonał rysunek roboczej redakcji mapy Prus ojca (1:135000). W pracach ojca uczestniczył do r. 1708. W l. 1708–11 (immatrykulowany 25 X 1708) studiował na uniw. we Frankfurcie nad Odrą. Po powrocie do Prus pracował ponownie z ojcem, jako geometra, do jego zwolnienia w r. 1714. T.r. sporządził mapę Żuław Elbląskich Grund-Riss von der Elbingischen Niederung (zachowana w rękopiśmiennej kopii z r. 1765). W l.n. pracował jako podinżynier pod kierunkiem Johna von Collas nad mapą wojskową Prus; był także czynny przy pracach mierniczych i budowach rządowych. W r. 1722 został skierowany do budowy młynów, a 4 X 1724 mianowano go inspektorem młynarskim. W r. 1725 wyznaczony do prac przy regulacji dróg wodnych i melioracji, opracował memoriały dotyczące zapobiegania powodziom w powiatach węgorzewskim (Angerburg, Węgobork) i giżyckim (Loetzen). W r. 1727 przygotował plany regulacji Wisły i odprowadzenia wód z Żuław do Nogatu. T.r., w trakcie prac przy regulacji Wisły, wykonał Plan des Weissel Strohmes…, obejmujący odcinek Wisły od Nowego po Malbork. Dn. 31 III 1730 otrzymał nominację na nadinspektora tam w Prusach (Ober-Deich-Inspektor). W r. 1731 król Fryderyk Wilhelm I polecił mu dokończenie rozpoczętego przez ojca opracowania mapy Prus. Do r. 1739 wywiązał się S. z tego zadania, opracowując lub uzupełniając materiały ojca. Mapa ta, obejmująca też tereny Rzpltej, została wydana w r. 1763 przez Akad. Nauk w Berlinie, w sześciu miedziorytniczych arkuszach (pięć map oraz plan Królewca) pt. Regnum Borussiae, Episcopatus Warmensis, Palatinatus Mariaenburgensis et Culmensis cum territorio Dantiscano (1:266000). Praca S-a uchodziła za najlepszą mapę Prus aż do początku XIX w. W l. 1730–42 opracował S. kilka wersji mapy w mniejszych skalach (1:420000 i 1:840000). W r. 1741 przygotował projekt komunikacji rzecznej i uspławnienia ze Żmudzi do Tapiawy (Tapiau) przez Niemen, Gilgę i Dejmę. W r. 1742 zajmował się pomiarami w Schweinemünde (Świnoujściu); efektem tych prac była mapa Situations Plan von der Schwienen-Münde W r. 1743, na podstawie materiałów ojca, które uzupełnił własnymi pomiarami głębokości, wykonał w skali 1:150000 mapę wybrzeża morskiego Bałtyku od Gdańska do Połągi Strand Carte des Königreich Preussen See-Küste W skali 1:5300 sporządził t.r. plan sytuacyjny rozwidlenia Wisły przy Cyplu (Narożniku) Mątawskim Plan von der Montauschen Spitze W r. 1744, w nawiązaniu do jednego z dzieł ojca, opracował plan połączenia wodnego Pisza (Johannisburg) z Wystrucią (Insterburg). Napisał t.r. rozprawę o miarach używanych w Prusach Gegründete Nachricht von denen in dem Königreich Preussen befindlichen Längen- und Feldmessen (Königsberg 1772). W r. 1745 pracował przy budowie nadbrzeża lub mola w porcie w Elblągu. Zajmując się nadal regulacją Wisły, w r. 1747 wykonał kolejny plan sytuacyjny przy Cyplu Mątawskim Plan vorstellende die Situation der Gewässer am Weissen Berge (1:4750), z załączonymi dwiema mapkami porównawczymi. Opracował też historię regulacji Wisły na tym odcinku, wraz z siedmioma mapkami w skali 1:18000 obrazującymi sytuację przy rozwidleniu rzeki w l. 1554–1748 pt. Sentiment von Restauration der Montauschen Spitze (zachowana w kilku rękopisach z l. 1744–9 oraz w kopii w tzw. Atlasie Jana Gellentina). W r. 1749 zilustrował w skali 1:27000 prace regulacyjne przy Cyplu Mątawskim wykonywane od r. 1747 (Plan vorstellende die Situation der Gewässer am Weissen Berge...). W r. 1751 powstała analogiczna mapa (w skali 1:8700) obrazująca dalsze prace: Plan vorstellende die Situation der Gewässer am Weissen Berge de A. 1751…, będąca ostatnim znanym dziełem S-a. Większość zachowanych map S-a znajduje się w Staatsbibliothek w Berlinie. Liczne jego prace, dotyczące regulacji Wisły i melioracji Żuław, przechowywane są w AP w Gdańsku i B. Gdań. PAN.

S. interesował się również astronomią; utrzymywał kontakty z astronomem z Berlina Christfriedem Kirchem i profesorem uniw. w Królewcu Martinem Knutzenem, prawdopodobnie konstruował też przyrządy astronomiczne. Możliwe, że wykonał w r. 1741 zegar słoneczny w Sztynorcie (Steinort) (obecnie w Muz. Warmii i Mazur w Olsztynie). S. znał język polski. Prace w porcie w Elblągu i opracowania związane z regulacją Wisły wykonywał najprawdopodobniej na zlecenie władz Gdańska i Elbląga. Mieszkał na stałe w Królewcu. Zmarł w listopadzie 1751 w Malborku, gdzie przebywał w związku z prowadzonymi pomiarami. Pochowany został tamże na cmentarzu ewangelickim.

S. był żonaty z Dorotą Biberstein i prawdopodobnie miał potomstwo.

 

Altpreuss. Biogr., II (bibliogr.); Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce, Wr. 1961 I, W. 1983 V (bibliogr., reprod. arkuszy mapy S-a z wyd. 1763, 1800); Estreicher; Hist. Nauki Pol., II, VI; Łoza, Słown. architektów; Materiały do słownika kartografów i geodetów polskich, W. 1999 s. 132–4 (Szeliga J., bibliogr.); Olszewicz B., Wykaz polskich pracowników na polu kartografii, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. C., 1961 z. 4; Oracki, Słown. Warmii; Oracki, Słown. Warmii, Prus Ks., II (bibliogr.); – Czaplicka J., Zbiór kartograficzny i ikonograficzny w archiwum miasta Elbląga, „Roczn. Elbląski” R. 2: 1963 s. 300; Hanke M., Geschichte der amtlichen Kartographie Brandenburg-Preussen bis zum Angang der Frideriziannischen Zeit, „Geographische Abhandlungen begründet von A. Penck”, Reihe 3, H. 7: 1935 s. 94, 112, 120–1, 230–1, 236–7; Olszewicz B., Kartografia polska XVIII wieku, „Pol. Przegl. Kartogr.” R. 10: 1932 s. 96 (bibliogr.), s. 190, 207; Pelczar M., Dzieje zmian koryta Wisły i Nogatu pod Białą Górą w okresie od XV do XIX wieku, „Zesz. Geogr. Wyższej Szkoły Pedagog. w Gd.” R. 8: 1966 s. 225–8, 232; Przypkowski T., Zainteresowania matematyczno-astronomiczne braci polskich, w: Studia nad arianizmem, W. 1959 s. 417–18; Sukertowa-Biedrawina E., Karty z dziejów Mazur, Olsztyn 1961 s. 39–40; Szeliga J., Rozwój kartografii Wybrzeża Gdańskiego do roku 1772, Wr. 1982; tenże, Zagadnienie zmian linii brzegowej Zalewu Wiślanego w świetle wybranych map XVI–XIX w., „Roczn. Elbląski” R. 5: 1872 s. 66, 70, 72, 76, 79, 82–3.

Adam Krawczyk

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.