Jan z Tarczyna (zm. 1569), profesor Akad. Krak., kaznodzieja nadworny Zygmunta Augusta. Ur. w Tarczynie na Mazowszu w ówczesnym dekanacie mszczonowskim, w rodzinie mieszczańskiej; jego rodowe nazwisko brzmiało prawdopodobnie Kwasik. Studia w Uniw. Krak. odbył w l. 1542–8, po czym bezzwłocznie rozpoczął wykłady na Wydziale Filozoficznym, zrazu jako extraneus, a następnie w l. 1550–8 jako kolega mniejszy, piastując w tym czasie przez jedno półrocze 1556 r. godność dziekana wydziału, a w r. n. obowiązki seniora Bursy Ubogich. Być może, już w tym czasie rozpoczął studia teologiczne, w których przed r. 1560 doszedł do stopnia bakałarza. Karierę uniwersytecką zakończył na kolegiaturze większej, na którą został powołany w półr. zim. 1558 r., osiągając najwyższy w tej korporacji urząd prepozyta Kolegium w r. 1559. Szybkiemu, jak na ówczesne stosunki, awansowi towarzyszyła równie pochlebna opinia o zdolnościach i energii młodego teologa. Rychło też zwrócono nań uwagę w kręgu duchowieństwa kapitulnego, które w r. 1560 zamierzało powierzyć mu urząd kaznodziei katedry krakowskiej, co jednak natrafiło na opory ze strony arcbpa P. Przerembskiego, który w tym samym czasie pragnął ściągnąć go na swój dwór. Ostatecznie przeważyła w tym sporze wola Zygmunta Augusta, powołującego J-a na wiosnę 1560 r. na opróżnione po śmierci Łukasza Akwilina, wpływowe w życiu politycznym kraju, stanowisko kaznodziei nadwornego. Złożywszy rezygnację z posiadanych beneficjów przeniósł się J. jeszcze w tym samym roku na dwór królewski, w którego służbie pozostał aż do śmierci. Z prezenty króla otrzymał szereg intratnych prebend kościelnych, m. in. mansjonarię w kaplicy św. Zofii w katedrze na Wawelu oraz prepozyturę jednego z najbogatszych na Litwie probostw w Gieranonach w pow. oszmiańskim. Talentem kaznodziejskim – choć wysoko oceniał go jeszcze Skarga w „Żywotach świętych” – ani temperamentem polemicznym nie dorównywał, jak się zdaje, swemu poprzednikowi na tym urzędzie, posiadał wszakże dobrą znajomość aktualnych zagadnień religijnych, na co wskazuje pokaźny legat biblioteczny zawierający sporo pozycji z literatury reformacyjnej, ofiarowany kościołowi w rodzinnym Tarczynie. Zmarł J. w Lublinie w r. 1569 w czasie pobytu na sejmie.
Barycz, Historia UJ, s. 402; Łukaszewicz J., Historyczny opis kościołów diecezji poznańskiej, P. 1858 III 233; – Album stud. Univ. Crac., II 310; Conclusiones Univ. Crac., s. 266, 268, 269; Liber, diligentiarum, s. 509; Matricularum Sum. nr 2929; Statuta nec non liber promotionum; Zebrzydowski A., Korespondencya z lat 1546–1553…, Wyd. W. Wisłocki, Kr. 1878 I 551, 555; – Arch. Kapit. Krak., Acta act. V k. 472; Arch. UJ: rkp. 63 s. 106, 111, 113; B. Jag.: Zap. M. Glicjusza na Cim. BJ z 21 IV 1569, rkp. 5359.
Leszek Hajdukiewicz