Sokołowska (Zaremba-Sokołowska) z Hadziackich (z Zaremba-Hadziackich) Janina Anna, pseud. Babcia (1878–1945), nauczycielka szkół średnich, działaczka społeczna i konspiracyjna. Ur. 17 V w Żytomierzu w polskiej rodzinie ziemiańskiej jako jedyne dziecko Hipolita, właściciela majątku Sławów pod Żytomierzem, i Wilhelminy z Kruszewskich.
S. pobierała nauki w domu, następnie ukończyła Wyższe Kursy dla Kobiet A. Baranieckiego w Krakowie. W r. akad. 1901/2 jako hospitantka studiowała na Wydz. Filozoficznym, a w l. 1904–6 w Studium Rolniczym UJ. W czasie studiów zmieniła wyznanie z prawosławnego na katolickie. W l. 1913–16 była przewodniczącą Koła Kobiet Polskich w Żytomierzu i pracowała w Komitecie Pomocy Ofiarom Wojny, a w l. 1917–19 była nauczycielką w Gimnazjum Macierzy Polskiej tamże.
Po rewolucji bolszewickiej, śmierci aresztowanego męża (1920) i utracie majątku, S. w r. 1922 przyjechała do Polski i zamieszkała w Warszawie. Działała w warszawskim Kole Kresowiaków. Od lutego do listopada 1923 pracowała w Referacie Oświatowym Szpitala Ujazdowskiego, potem podjęła nieudaną próbę prowadzenia własnego sklepu, wreszcie po odbyciu kursu pedagogicznego w Cieszynie i po zdaniu egzaminu państwowego uzyskała prawo nauczania języka polskiego w szkołach średnich. W l. 1924–8 była polonistką w Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Kościuszki w Miechowie. W r. 1928 przeniosła się do Nowego Sącza, gdzie została nauczycielką języka polskiego w II Gimnazjum Państwowym (późniejszym II Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Króla Bolesława Chrobrego), a w r. 1929 także w miejscowym Prywatnym Gimnazjum SS. Niepokalanek.
W czasie drugiej wojny światowej S. w październiku 1939 podjęła pracę w konspiracji, działała w Służbie Zwycięstwu Polski, następnie Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) i Armii Krajowej (AK). Jej dom przy ul. Szujskiego 10 był punktem kontaktowym dla kurierów udających się przez Słowację na Węgry, składnicą pieniędzy przenoszonych z Węgier i przekazywanych przez S-ą do Komendy Okręgu ZWZ/AK w Krakowie oraz do Komendy Głównej w Warszawie, wreszcie punktem kontaktowym Inspektoratu Nowosądeckiego AK (Strumienie–Niwy) i kwaterą sztabu Inspektoratu (czasowo), a także miejscem przechowywania prasy, a przejściowo także siedzibą radiostacji. S. czynna była również w tajnym nauczaniu oraz w Akcji Pomocy Żydom «Żegota»: dostarczała do getta m.in. leki i żywność, a w swoim domu ukrywała przez jakiś czas dwie młode Żydówki. Aresztowana 17 X 1943, po przesłuchaniach w miejscowej placówce Gestapo, osadzona została w więzieniu Montelupich w Krakowie. Dn. 2 VI 1944 wywieziono ją do obozu koncentracyjnego Ravensbrück (Sondertransport – poz. nr 47 na liście transportowej jako Anna Sokołowska-Zaremba nr 41131). W obozie zatrudniona była w pończoszarni, pomagała słabszym psychicznie i fizycznie więźniarkom. W styczniu 1945 zachorowała na czerwonkę i została zabita zastrzykiem fenolu, wedle innej wersji wraz z grupą chorych kobiet stracona została w komorze gazowej w lutym 1945 (przypuszczalnie 15 II). Była odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi (1937). W r. 1989 S. otrzymała pośmiertnie Medal «Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata» przyznany przez Inst. Yad Vashem w Jerozolimie.
S. była zamężna za Kazimierzem Sokołowskim, synem lekarza żytomierskiego Władysława. Po jego śmierci sama wychowywała i wykształciła troje dzieci (pierwsza córka zm. w niemowlęctwie): Zygmunta (1908–1973), inżyniera rolnika, Tadeusza, prawnika, który pod pseud. Ogór był kurierem do Budapesztu do początków maja 1940, następnie żołnierzem 1. DP grenadierów we Francji, oraz Alinę, zamężną 1.v. za Juliuszem Russockim (1908–1945), 2. v. za Romanem Skotnickim, psychologa, działaczkę Polskiego Tow. Higieny Psychicznej i pracownicę Akad. Medycznej w Krakowie.
Chrobaczyński J., Słownik biograficzny nauczycielek w Małopolsce w latach II wojny światowej, Kr. 1995 s. 394 (mylny r. ur. 1879); Słownik biograficzny nauczycieli ziemi krakowskiej ofiar wojny 1939–1945, Wr. 1988; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski, W. 1988 (fot.); Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939–1956, W. 1995; Kiedrzyńska W., Ravensbrück, Kobiecy obóz koncentracyjny, Wyd. 2, W. 1965 s. 421 (lista transportowa); Walczak M., Ludzie nauki i nauczyciele podczas II wojny światowej. Księga strat osobowych, W. 1995; – Bieniek J., Między Warszawą a Budapesztem, „Roczn. Sądecki” T. 9: 1968 s. 275, 278–9, 300, 340; tenże, Wojskowy ruch oporu w Sądecczyźnie, tamże T. 12: 1971 cz. 1 s. 316–17, 330, 339–40, 354–7 (fot.); Kleszcz H., Hart kresowej niewiasty. Anna Janina z Zarembów Sokołowska (1878–1945), „Alma Mater” 2000 nr 17 s. 22–5 (fot.); Korsak A. M., Akcja «Żegota» w powiecie nowosądeckim, „WTK” 1972 nr 50 (fot.), 51, 52, 53; tenże, Nauki pospolite ruszenie, tamże 1977 nr 16; Perkowska U., Studentki Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1894–1939, Kr. 1994; Smajdor E., Wierni ojczyźnie. Szkice z dziejów tajnej oświaty i udziału nauczycieli w ruchu oporu przeciw okupantowi hitlerowskiemu w Sądecczyźnie, Limanowskiem, Gorlickiem i na Podhalu, Nowy Sącz 1988 s. 20–1; Wroński S., Zwolakowa M., Polacy i Żydzi, W. 1971; – Poczętowska J., Na wschodniej rubieży. Kijów–Żytomierz, w: Wierna służba. Wspomnienie uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, W. 1927; – „Dzien. Pol.” 1978 nr 106; – Arch. UJ: Katalogi Studenckie S II 170; Kom. Hist. Kobiet w Walce o Niepodległość w W.: II–S 247 F.; – Informacje wnuka Aleksandra B. Skotnickiego z Kr.
Marek Getter