Strasburger Janusz (1925–2000), tłumacz, poeta.
Ur. 21 II w Warszawie, był synem Małgorzaty z Krasowskich i Jana, stryjecznego wnuka Edwarda Bogumiła (zob.). Jan (16 V 1871 – 10 V 1936), ur. w Warszawie, był synem Romana, adwokata i powstańca styczniowego, i Józefy Kuleszyńskiej. W r. 1889 uzyskał dyplom inżyniera technologa w Inst. Technologicznym w Petersburgu; pracował kolejno jako inżynier ruchu w Newskiej Fabryce Lokomotyw tamże, inspektor odbioru zamówień rządowych w rosyjskim Min. Komunikacji, od r. 1901 główny mechanik w Kołomieńskiej Fabryce Maszyn, a od r. 1904 dyrektor wytwórni parowozów Malcowskich Zakładów Metalurgicznych. Od r. 1917 był dyrektorem zakładów metalowych w Jekaterynosławiu. Po przybyciu do Polski, w r. 1919, był kolejno dyrektorem technicznym i organizatorem Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce (w Chrzanowie, do r. 1925), dyrektorem i organizatorem działu produkcji parowozów w Zakładach Hipolita Cegielskiego w Poznaniu (do r. 1930) i kierownikiem Fabryki Maszyn Górniczych w Rybniku (do r. 1934). Zmarł w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Z małżeństwa (ślub w r. 1891) z Tatianą Fiodorow miał ośmioro dzieci: Tatianę, Aleksandra, Natalię, Ludmiłę, Olgę, Piotra, Włodzimierza i Halinę, a z poślubioną 28 I 1920 Małgorzatą Krasowską miał też syna Jana.
Po ukończeniu Szkoły Powszechnej im. św. Wojciecha w Warszawie, S. w l. 1936–9 uczył się w Gimnazjum im. św. Wojciecha. Podczas okupacji niemieckiej kontynuował naukę na tajnych kompletach i w r. szk. 1941/2 zdał tzw. małą maturę. W r. 1943 uczęszczał w Warszawie do szkoły budowlanej przy ul. Koszykowej. Oprócz szkolnej nauki języka niemieckiego uczył się samodzielnie angielskiego, rosyjskiego, hiszpańskiego, włoskiego i nowogreckiego. Pracował wówczas w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych jako technik szacunkowy. W r. 1944 uzyskał konspiracyjną maturę.
W r. 1945 rozpoczął S. studia romanistyczne na Uniw. Warsz.; już na pierwszym roku został asystentem Mieczysława Brahmera. Dn. 1 I 1947 podpisał umowę jako asystent w Katedrze Literatury Włoskiej. W październiku t.r. debiutował na łamach „Nowin Literackich” artykułem Portret Cervantesa (nr 32). Dn. 1 IX 1948 został w Katedrze Literatury Włoskiej zastępcą asystenta, ale już 31 I 1949 otrzymał wypowiedzenie. Podjął wtedy pracę w dziale dokumentacji Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków. Na przełomie l. 1950/1 został pracownikiem naukowym Sekcji Teatru Państw. Inst. Sztuki (PIS). Dn. 9 I 1951 uzyskał dyplom magistra filozofii w zakresie filologii francuskiej na podstawie napisanej pod kierunkiem Brahmera pracy Réminiscences des auteurs préromantiques et romantiques dans l’śuvre poétique de Baudelaire. Od t.r. pełnił funkcję kierownika Działu Teatru Powszechnego PIS, a od jesieni 1952 wykładał historię teatru powszechnego na Wydz. Reżyserskim Państw. Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST). W „Pamiętniku Teatralnym” (1952 z. 4) opublikował artykuł Narodziny interludium hiszpańskiego. W l. 1955–6 wykładał także historię teatru i dramatu polskiego oraz powszechnego na Wydz. Aktorskim i Estradowym PWST. Na początku r. 1956 opublikował swą pierwszą książkę – antologię „Z hiszpańskiego. Przekłady poezji” (W.). Dalsze tłumaczenia literatury hiszpańskojęzycznej (R. Albertiego, C. Lope de Vegi, M. Ruiz Antonia, F. Garcii Lorki) ogłaszał od r. 1957 w „Słowie Powszechnym”, „Radiu i Świecie”, „Nowej Kulturze” oraz „Życiu i Myśli”. Dla „Encyklopedii współczesnej” (W. 1957) opracował hasła dotyczące G. Mistral, J. R. Jiméneza i A. Machado Ruiza. W l. 1956–7 zakończył pracę kolejno w PIS i PWST, po czym w l. 1957–9 wykładał na Wydz. Reżyserii w warszawskiej Państw. Wyższej Szkole Muzycznej. W r. 1959 po raz pierwszy wyjechał do Grecji; nawiązał wtedy, zacieśnione podczas kolejnych pobytów, kontakty z greckimi pisarzami, m.in. z P. Prevelakisem, u którego często gościł w Ekali na Krecie, a także z K. Plitisem, J. Theotokasem, A. Terzakisem i L. Naku; korespondował też z O. Elitisem. W l. 1962–7, zaproszony przez Terzakisa, współpracował z greckim miesięcznikiem „Epochés”, czasopismem „Makedoniki Zoi” i „Balkan Studies”. Wygłosił po grecku pięć odczytów w Atenach i Salonikach (w Stow. Literackim i Inst. Studiów Bałkańskich). Przygotował Przewodnik po Grecji (dla wydawnictwa «Sport i Turystyka») oraz Przewodnik artystyczny po Atenach (dla «Krajowej Agencji Wydawniczej», oba niewyd.). Był inicjatorem wydawanej przez «Wiedzę Powszechną» serii „Słowniki literatur obcych” i w l. 1959–62 przewodniczył jej komitetowi redakcyjnemu (od r. 1965 był członkiem komitetu). W Państw. Przedsiębiorstwie Wydawnictw Kartograficznych był konsultantem w zakresie nazw lokalnych greckich i hiszpańskich oraz opracowywał transkrypcję greckich nazw geograficznych. Kolejne przekłady z literatury greckiej i hiszpańskiej opublikował w l. 1962–3 w tygodniku „Kierunki” (R. Gómeza de la Serny, K. Asimakopulosa), a w „Roczniku Literackim” (1964 [1966]) omawiał przekłady z literatury hiszpańskiej i iberoamerykańskiej. Od r. 1967 współpracował z Polskim Radiem (PR); utwór Jiméneza „Srebrzynek i ja. Elegia andaluzyjska” w przekładzie S-a (W. 1962) stał się kanwą słuchowiska, emitowanego 19 VI 1968 w Programie III PR. W r. 1967 wydał przekład powieści Prevelakisa „Słońce śmierci” (W.). Od r. 1970 wykładał literaturę hiszpańską w Inst. Filologii Romańskiej Uniw. Warsz. i prowadził seminaria z przekładu poetyckiego; podobne zajęcia miał od r. 1977 w Inst. Iberystyki Uniw. Warsz. Przetłumaczył część utworów do „Antologii poezji francuskiej” (oprac. Jerzy Lisowski, W. 1970 II). W r. 1971 opublikował artykuł Le Philhellénisme en Pologne aux années de l’insurrection grecque 1821–1828 („Balkan Studies” T. 12: 1971). Dla wydawnictwa «Czytelnik» opracował antologię „Poeci nowej Grecji” (W. 1972, wyd. 2 rozszerzone i uzupełnione, W. 1987). W r. 1971 rozpoczął wieloletnią współpracę z miesięcznikiem „Literatura na Świecie”, ogłaszając przekłady poezji nowogreckiej, hiszpańskiej i iberoamerykańskiej (m.in.: J. Seferisa, P. Thasitisa, M. Hernándeza, M. Bandeiry, P. Nerudy), sporadycznie także francuskiej (Ch. Baudelaire’a i G. de Nervala). W r. 1975 opublikował tamże (nr 2) wywiad z R. Solisem i Kilka uwag wprowadzających do przekładów poezji hiszpańskiej. Z inicjatywy dyrektora biblioteki w Rétimno na Krecie przetłumaczył z języka greckiego opowieść-gawędę Prevelakisa „Kronika pewnego miasta” (W. 1975); przekład uznany został przez krytyków za znakomity. Równie wysoko oceniono inne dzieło translatorskie, opatrzone wstępem S-a „Myśli rozbrykane” R. Gómeza de la Serny (W. 1979). W r. 1980 wydał S. „Poezje” (W.) Ch. M. Leconte de Lisle’a, zawierające tłumaczenia różnych autorów, także własne. Od r. 1983 ogłaszał artykuły i tłumaczenia w miesięczniku „Literatura”. W r. 1985 opublikował swój przekład „Poezji” (W.) Sikelianósa, za który otrzymał t.r. Nagrodę Fundacji Uranisa przy Akad. Ateńskiej oraz wyróżnienie Funduszu Literatury (1986); w r. 1987 za przekład „Poezji” (W.) K. Palamása również dostał Nagrodę Fundacji Uranisa. Odbył S. ponad 30 podróży zagranicznych, m.in. do Grecji (11 razy), Hiszpanii, Francji, Włoch, Turcji, Egiptu i Libanu. Mieszkał w Warszawie przy ul. Genewskiej 40, a następnie ul. Długiej 8–14/38.
Równocześnie z działalnością przekładową uprawiał S. od l. czterdziestych własną twórczość poetycką; jego wiersze pojawiły się w antologiach „Album poezji miłosnej” (W. 1965) i „Poeci nowej Grecji” (m.in. Słowo w dwujęzycznej wersji polsko-greckiej). Tomiki poetyckie swego autorstwa wydawał S. od r. 1990: Wreszcie na swoim (W., wiersze z różnych lat), w którym zamieścił także dedykowane mu utwory greckich poetów w swoim przekładzie, Tylko tak (W. 1991), zawierający także jego tłumaczenia liryki francuskiej oraz Zaduma nad potokiem (W. 1994). W r. 1995, na zakończenie „Słowników literatur obcych”, opublikował pierwszy polski Słownik pisarzy nowogreckich (W.), opatrzony obszernym wstępem. Wydał też dwie antologie poezji hiszpańskiej: „Czeka cię serce moje” (W. 1994) i „Antologia poezji hiszpańskiej” (W. 2000). Zmarł 17 XII 2000. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Orderu Feniksa (Odrodzenia Grecji, 1978) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989).
S. był od r. 1957 członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP); pełnił w nim funkcję przewodniczącego Klubu Tłumaczy i Krytyków Literatur Obcych przy Oddz. Warszawskim (1981–9) i wiceprzewodniczącego Komisji ds. Tłumaczy oraz członka Komisji Kwalifikacyjnej przy Zarządzie Głównym (od r. 1987), był też założycielem Koła Młodych. Należał do Stow. Pisarzy Greckich (od r. 1972, członek honorowy) i Związku Tłumaczy Greckich (od r. 1986, członek korespondent).
W małżeństwie (od r. 1947) z Haliną Chomicz, absolwentką prawa, S. nie miał dzieci.
Pośmiertnie ukazały się „Poezje” Jiméneza (W. 2002) w wyborze i ze wstępem S-a oraz jego Fraszki. Na przekór pompie, wbrew rytuałom (W. 2004).
Fot. w: Fraszki. Na przekór pompie, wbrew rytuałom, W. 2004, „Życie Warszawy” 1996 nr 204 dod. „Niedziela”; – Bibliografia literatury tłumaczonej na język polski wydanej w latach 1945–1976, W. 1977 I; toż za l. 1977–80, W. 1983 III; Bibliografia zawartości czasopism za l. 1983–4, 1988, W.; Pol. Bibliogr. Liter. za r. 1947 i n.; Słownik literatury polskiej XX w., Wr. 1992; Współcz. pol. pisarze, VIII; – Chadzinikolau A., Literatura nowogrecka w przekładach polskich, P. 2003; Grajewska A., Srebrzynek i ja, „Kierunki” 1963 nr 10; Kalendarium życia literackiego 1975–2000, Oprac. P. Czapliński i in., Kr. 2003; Kubiak Z., Literatura grecka, „Roczn. Liter.” 1972 [1974]; Malanowski T. A., Poetyczno-anegdotyczna przeszłość, „Nowe Książki” 1976 nr 7; Natanson W., Proces rehabilitacyjny, tamże 1980 nr 17; Olędzka H., Filhelenizm w Polsce, „Liter. na Świecie” 1972 nr 9; Orzechowski K., Aforyzmy hiszpańskie, „Nowe Książki” 1980 nr 3; Piotrowski A., Andaluzyjska Elegia, „Słowo Powsz.” 1963 nr 101; Sawicki P., Srebroń czy Srebrzynek, „Liter. na Świecie” 1974 nr 4; Szmydtowa Z., Z hiszpańskiego, „Twórczość” 1957 nr 6 s. 129–31; – Warszawska szkoła teatralna. Szkice i wspomnienia, Red. B. Osterloff, W. 1991; Wywiady ze S-em: „Trybuna Ludu” 1979 nr 18, „Życie Warszawy” 1996 nr 204 dod. „Niedziela”; Zaniewski A., Na swoim, „Życie Warszawy” 1996 nr 204; – Acta Univ. Wratislaviensis, 1992 nr 1370, Estudies Hispánicos, t. 2; „Kamena” 1957 nr 9–10; „Liter. na Świecie” 1971 nr 1; „Pam. Liter.” (Londyn) 1983 nr 7 (F. Śmieja); „Słowo Powsz.” 1987 nr 240, 1990 nr 21; „Tyg. Kult.” 1972 nr 46; „Życie Liter.” 1972 nr 38; – Arch. Fundacji Domu Liter. i Domu Pracy Twórczej w W.: sygn. TP 1919 (życiorys S-a, wniosek Zarządu Głównego ZLP z 16 V 1988, teczka-dok.-stenogram zjazdu ZLP z 2–3 III 1989); Arch. Uniw. Warsz.: sygn. K 1496 (akta osobowe S-a), sygn. WAUM 416 (akta studenckie S-a), sygn. 4613, WP 1298 (dot. żony S-a). – Informacje Zbigniewa Pustuły z W. (dot. ojca).
Joanna Róg-Pitera