Jabłonowski Jędrzej h. Grzymała (zm. z końcem 1772 lub w poł. 1773), pamiętnikarz, kasztelan połaniecki. Był synem Stanisława, skarbnika kijowskiego, potem chorążego trembowelskiego, i Katarzyny Bogatkówny. O życiu J-ego informuje wyłącznie jego rękopiśmienny pamiętnik, który obejmuje dojrzałe lata autora. Dlatego o jego wcześniejszym okresie brak danych prócz wiadomości, że w r. 1746 był w Luneville. W r. 1751 był już zapewne szambelanem i w t. r. ożenił się z Marianną Kobielską, córką stolnika pomorskiego, z którą nie miał żadnego potomstwa. Dość zamożny właściciel kilku wsi (Bratkówki k. Krosna oraz od r. 1753 położonych w Radomskiem wsi Pierzchni, Jakubowa i Kadłubowej Woli), pochłonięty był J. przede wszystkim interesami majątkowymi, gospodarowaniem, rozbudową dworów i budynków gospodarskich. Prowadził dość szerokie życie towarzyskie, nie gardził trunkiem, czas spędzał na ciągłych podróżach to do Lwowa na kontrakty, na Węgry po wino, do Karlsbadu na kurację lub wreszcie do sąsiadów i znajomych.
Zaprzyjaźniony z marszałkiem nadwornym kor. J. Mniszchem, był stałym jego gościem, ale nie zaniedbywał także kontaktów z partią przeciwną, tzn. z wojewodą ruskim A. Czartoryskim i ze strażnikiem kor. S. Lubomirskim. W r. 1758 został chorążym pilznieńskim, bywał z bratem Rochem, kasztelanem wiślickim, na sejmikach w Opatowie (1756, 1758), gdzie w r. 1760 został wybrany posłem z woj. sandomierskiego. Na sejmie t. r., wkrótce zerwanym, działał zgodnie z poleceniami Mniszcha. W r. 1763 został deputatem na niedoszły trybunał w Piotrkowie; zdążył zjechać na reasumpcję w polskim stroju, chcąc widocznie zamanifestować swą niechęć do rusofilstwa Czartoryskich. Niemniej w r. 1764 glosował razem z bratem na Poniatowskiego; został wtedy rotmistrzem pow. pilznieńskiego i kasztelanem połanieckim (12 XII). Za tę godność dziękował na sejmie 1766 r. i wtedy też zabrał głos w sprawie czopowego i szelężnego. Konfederację radomską i rządy Repnina w Polsce potępiał, konfederację barską oceniał jako zryw «pro fide et libertate», ale pod r. 1768 pisze: «Ten rok jeden z najnieszczęśliwszych na Polskę». W wypadkach l. 1768–72 nie brał czynnego udziału, choć był w nie zapewne pośrednio zaangażowany. Dużo wtedy przebywał u Mniszcha w Dukli i wyjeżdżał na Węgry do Bardiowa do brata, który po trzechletniej nieobecności wrócił do kraju i pod presją złożył akces do konfederacji (1771). Relacje J-ego z tego okresu są stosunkowo dość obszerne i świadczą o zainteresowaniu autora rozgrywającymi się wypadkami. J. zmarł prawdopodobnie w Bratkówce z końcem 1772 lub w 1. poł. 1773 r.
Pamiętnik J-ego, niedokończony, przechowywany w zbiorach rękopisów Ossolineum, jest kopią sporządzoną w r. 1876 przez wnuka brata, Rocha. Obejmuje on tylko l. 1751–72; część odnosząca się do wcześniejszego okresu – jak wynika z notatki w rękopisie – istniała, ale najwidoczniej zaginęła. Pamiętnik, pisany prawdopodobnie na podstawie notatek robionych na bieżąco, składa się z dwóch części ułożonych chronologicznie: pierwsza obszerniejsza, zaczyna się od r. 1751, a kończy na r. 1772, dotyczy przede wszystkim spraw majątkowych, podróży, stosunków z ludźmi (których nie charakteryzuje) i niebogatego udziału J-ego w życiu publicznym; druga część jest zwięzłym zreferowaniem najważniejszych wypadków politycznych l. 1756–71. Znaczenie Pamiętnika polega na obiektywności relacji, która wynika w dużej mierze z niewielkiego zaangażowania autora w sprawy i rozgrywki polityczne.
Boniecki; Uruski; – B. Ossol.: rkp. 2242 (Notata varia selecta a. 1751. Itinerarium moje na tym świecie ab. A. 1751 Czyli pamiętnik Jędrzeja Grzymały Jabłonowskiego, starosty bułkowskiego, kasztelana połanieckiego… Przepisane przez wnuka od brata Rocha hr. Jabłonowskiego).
Helena Wereszycka