INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Antoni (Georg Anton) Schroeder (Schröder)  

 
 
ok. 1738 - 1799
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Schroeder (Schröder Georg Anton) Jerzy Antoni (ok. 1738–1799), probier menniczy, działacz wolnomularski. Ur. w Hanowerze.
W l. 1764–5 S. był probierem mennicy w Gdańsku. W r. 1762 został członkiem Gdańskiego Tow. Przyrodniczego. Później przeniósł się do Warszawy i w r. 1765 został zatrudniony w nowo powstałej mennicy. Pracował tu aż do jej zamknięcia 9 I 1796, pełniąc różne funkcje: był probierem generalnym, administratorem, prawdopodobnie także pomocnikiem medalierskim. Wraz z bratem i medalierem Janem Filipem Holzhäuserem ofiarował w r. 1771 Augustowi Moszyńskiemu medal z jego podobizną. W r. 1786 S. wystąpił z inicjatywą reformy monetarnej, polegającej na wprowadzeniu do obiegu drobnej srebrnej monety oraz na dostosowaniu zawartości kruszcu w polskich srebrnych monetach do stopy menniczej używanej przez Austrię i Prusy, przez co ograniczono by wywóz polskiej monety i straty skarbu (Memoriał z 28 XII 1786 w B. Czart.: rkp. 749). W czasie insurekcji kościuszkowskiej, będąc «znanym z wierności ku Rzeczypospolitej i znajomości w sztuce menniczej», w maju 1794 powołany do czteroosobowego Dyrektoriatu Mennicy został jej ostatnim dyrektorem. Uchodził za osobę wszechstronnie znającą zagadnienia związane z funkcjonowaniem mennicy i jemu przypisywano współudział w opracowywaniu przepisów regulujących sprawy monetarne. Po zamknięciu mennicy S. w r. 1797 opracował w języku niemieckim monografię Polnische Medaillen- und Münzgeschichte unter S. M. des Königs Stanislaus Augustus (rkp. B. Czart.; streszczenie wydał w języku polskim M. Kurnatowski w „Zap. Numizm.” T. 2: 1885). Stanowi ona podstawowe dzieło do poznania dziejów mennicy, jej produkcji w czasach Stanisława Augusta. Podana przez Tadeusza Korzona informacja, że w r. 1792 został S. nobilitowany, nie znajduje potwierdzenia w źródłach.
S. był czynny w masonerii warszawskiej; należał do jej władz naczelnych. W r. 1769 był członkiem 9-osobowej Najwyższej Władzy Dogmatycznej Wielkiej Loży wyłonionej spośród najwyżej wtajemniczonych członków Kapituły Różanego Krzyża. W r. 1780, po utworzeniu Wielkiej Loży «Trzech Hełmów», S. sprawował funkcję mówcy w jednej z trzech podległych jej lóż, niemieckojęzycznej «Zum zweischneidigen Schwerte». Był przewodniczącym loży «Göttin von Eleusis», której w r. 1787 ofiarował księgozbiór. Uhoronowano go godnością pierwszego bibliotekarza loży i zamówiono jego portret u Jana Niedermanna. W Wielkim Wschodzie Król. Pol. i W. Ks. Lit. S. sprawował w l. 1786–92 kolejno funkcję miecznika, II Dozorcy i Mówcy. Zmarł w Warszawie w r. 1799.
Z małżeństwa z Marią Konkordią z domu Radmacher S. pozostawił córkę Marię Antoninę (ur. ok. 1765), która po wyjeździe S-a z Gdańska pozostała tam z matką pod prawną opieką Gotfryda Dewitza (od 17 X 1765 do r. 1788). Z drugiego małżeństwa, z Małgorzatą z Bregencerów (zm. 1812 w Warszawie), pozostawił nadto Katarzynę Antoninę (ur. ok. 1776), dwukrotnie zamężną, 1. v. za Karolem Jonasem, radcą regencji pruskiej, i 2. v. (9 VII 1815) za Józefem Longinem Sowińskim, podpułkownikiem WP.
Bratem S-a był Justus Karol, w l. 1768–72 intendent mennicy warszawskiej, zapewne także pomocnik medalierski, działacz wolnomularski (m.in. przewodniczący utworzonej w r. 1769 loży «Zu den drei Brüdern»).

Enc. Org., XXIII 133; PSB (Niedermann Jan); Szulc E., Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, W. 1989; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Gumowski M., Mennica gdańska, Gd. 1990 s. 187, 197; Hass, Sekta farmazonii warsz.; tenże, Wolnomularstwo w Europie środkowo-wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wr. 1982; Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936 s. 279; Kurnatowski M., Przyczynki do historii medali i monet polskich bitych za panowania Stanisława Augusta, „Zap. Numizm.” T. 1: 1884 s. 123–7; Mahlau H., Geschichte der Loge Eugenia zum gekroenten Loewen im. Or. Danzig nebst einer Vorgeschichte der Freimaurerei in hisieger Stadt, Danzig 1902; Portrety osobistości polskich znajdujące się w pokojach i w galerii pałacu w Wilanowie, W. 1967; Schumann E., Geschichte der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig 1743–1892, Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig, N. F., Bd. 8: 1893 H. 2; Terlecki W., Mennica warszawska 1765–1965, W. 1970; Więcek A., Dzieje sztuki medalierskiej w Polsce, W. 1979 s. 187; Wilkoszewski W., Rys historyczno-chronologiczny Towarzystwa Wolnego Mularstwa w Polsce, Londyn 1968; Zagórski I., Monety dawnej Polski, jakoteż prowincji i miast do niej niegdy należących…, Wyd. E. Rastawiecki, W. 1845 s. 94; – Akty powstania Kościuszki, I cz. 1 s. 135–6; Kowalska J. T., Szymczak H., Materiały dotyczące generała Józefa L. Sowińskiego, „Roczn. Warsz.” R. 12: 1976 s. 260; Szulc E., Materiały do biografii medalierów…, „Wiad. Numizm.” T. 26: 1982 z. 1 s. 33–47;– AGAD: Arch. Paraf. Ewangelicko-Augsburskiej w W. Varia nr 5083, Spis parafian z r. 1791; – Uzupełnienia Heleny Ewy Dzienis z Gdańska Oliwy na podstawie AP w Gd.: sygn. 300, 41/8 s. 487, 508, 519, 521–522, 549, 553–558, 581, sygn. 300, 41/9 s. 28, 204, 209, 267, 282, 301, 367, 404, 405, 540, 541, sygn. 300, 41/10 s. 57, 198, 398.
Andrzej Wędzki

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Dekert

1738-02-13 - 1790-10-04
prezydent Warszawy
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.