Rosołowicz Jerzy (1928–1982), malarz. Ur. 14 II w Winnikach koło Lwowa w rodzinie robotniczej; był czwartym z pięciorga dzieci Karola (zm. 1973) i Julii z Pikulskich (zm. 1948).
W r. 1946 R. przyjechał z rodzicami i bratem Romualdem do Świdnicy, gdzie kontynuował naukę w Liceum Pedagogicznym (w czasie wojny ukończył dwuletnią Szkołę Handlową i pierwszą klasę szkoły średniej). W r. 1948 rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (PWSSP) we Wrocławiu pod kierunkiem Emila Krchy; po dwóch latach przeniósł się na Wydz. Architektury Wnętrz do pracowni Władysława Winczego. W r. 1953 otrzymał absolutorium (egzamin magisterski złożył dopiero w r. 1975) i podjął praktykę przeddyplomową we wrocławskiej Fabryce Wagonów «Pafawag». Został tam zatrudniony jako dekorator, po roku został instruktorem dziecięcych i młodzieżowych zespołów plastycznych w przyzakładowym domu kultury. Po dziewięciu latach podjął w r. 1962 analogiczną pracę w Domu Kultury w Dzierżoniowie.
W l. 1953–9 R. wykonał tuszem, gwaszem i akwarelą ponad dwieście drobnych kompozycji kwiatowych (Nieśmiertelniki) oraz różnych widoków (Plaża, Zachód, Rybidomek, Gołębniki); gromadził spostrzeżenia na temat właściwości wyrazowych tworzywa malarskiego. W tym samym czasie namalował kilka obrazów olejnych odznaczających się grubą fakturą zastygłej farby. Z naturalnej skłonności do modelowania raczej niż do malowania zrodził się pomysł mieszania farby z gipsem i papką papierową. Z uzyskanej w ten sposób masy plastycznej budował R. wszystkie swoje obrazy w l. 1957–66. Kompozycje te dyskretne kolorystycznie, oszczędne w doborze kształtów, początkowo organiczne w charakterze (Układy form, Pejzaż zimowy, Obrazy z serii Olimpijskiej) ewoluowały stopniowo ku porządkowi geometrycznemu (Neutrony, Reliefy). Pod osłoną zewnętrznego podobieństwa obrazów do ówcześnie obowiązujących prądów w sztuce (informel, postkonstruktywizm) R. dawał wyraz różnym ideom związanym z koncepcją «świadomego działania neutralnego». Doszedł do niej jako uważny obserwator natury i kultury, a wnioski sformułował w rozważaniach teoretycznych pt. Teoria funkcji formy (ukończona w r. 1962, druk w Katalogu Wystawy Jerzy Rosołowicz – reliefy sferyczne, w Muz. Sztuki Aktualnej we Wrocławiu 1969) oraz w tekstach uzupełniających: O działaniu neutralnym (1967), Próba odpowiedzi na pytanie, co to jest świadome działanie neutralne (1971). W najkrótszym ujęciu problem sprowadzał się do wizji katastrofy, jako rezultatu wszystkich dotychczasowych poczynań człowieka (ilustrowanych modelem krzywego, nie do końca zamkniętego koła) oraz ludzkiej powinności, by jej zapobiec. Powinność ta wyrażać się miała w podejmowaniu działań neutralizujących wartości ujemne wartościami dodatnimi. Wzorem do naśladowania miała być natura ze względu na wewnętrzną spójność zachodzących w niej procesów życiowych (utożsamianych z modelem regularnego koła). R. postulował pozostawanie z naturą w harmonijnym współbrzmieniu.
W r. 1967 powstał projekt Neutrdromu (stożek i kula) – wizja Ziemi w całości objętej programem świadomego działania neutralnego. W t. r. pojawiło się w obrazach R-a nowe tworzywo (szkło optyczne) oraz nowe rozwiązania konstrukcyjne. Początkowo soczewki występowały w kolorystycznej, wzorowanej na oku charakteryzacji bądź w efektownych, przypominających okulary, oprawach. Oznaczało to, że sztuka jest (podobnie jak oko) cudownym receptorem zjawisk, «najczulszym rejestrem i dokumentem dążeń i nadziei ludzkich», a także odbiciem wszelkich nieprawidłowości w stwarzanym przez człowieka świecie. W ostatnich, ilościowo najbogatszych seriach Reliefów sferycznych (1968) i Neutroników (1969–77) budował R. obrazy z czystych soczewek przyklejanych do tafli szklanej. Miały one prowokować myślenie o sztuce jako instrumencie, który poprawia widzenie, przybliża i powiększa rzeczy, nawet bardzo odległe bądź niewidoczne gołym okiem.
R. nie traktował swoich artystycznych problemów z nadmierną powagą, świadczą o tym różne pomysły śmieszne i absurdalne np. Koncert na 28 poduszek i zachód słońca (1968), Neutronikon podróżny (1970), opierająca się na grze słów Kumurama (1971) czy Naczynie do łowienia rosy, w którym R. bawiąc się pozorną etymologią własnego nazwiska pokazał siebie w zabawnej roli łowcy rosy. Pomysły te miały uczulać i zachęcać do podejmowania gier i zabaw afirmujących życie. W l. 1971 i 1974 powstały dwa warianty Foto-Neutronikonu, a w r. 1974 jego wersja filmowa – Kineutronikon. W r. 1981 R. wykonał 8 egzemplarzy Książki Artystycznej, którą dedykował prof. Włodzimierzowi Sedlakowi. Praca nad Książką polegała na montowaniu dokumentacji z całokształtu twórczej aktywności. W przedostatnim roku życia stworzył R. duży cykl Telehydrografików. Wykonywał je w oparciu o dostarczane przez znajomych szkice mieszkań, na których oznaczał miejsca zagrożone żyłami wodnymi. W pracach tych odwoływał się konsekwentnie do wyrażanego przez całe życie przekonania, że występujące w świecie wartości ujemne, można, przez podjęcie odpowiednich działań, neutralizować (tak jak cieki wodne). Ostatnim swoim kompozycjom wykonywanym gwaszem i akwarelą R. nadał adekwatny do sytuacji kraju i własnej tytuł: Niewesołe, kryzysowe niby kwiaty ogrodowe wyhodowane jesienią i zimą 1981 r. dla Pań i Panów Lekarzy przez ich wdzięcznego pacjenta – J. R. (oraz kilku innych zaprzyjaźnionych miłych osób co nieraz pomogli mu w biedzie). Kompozycje te tworzył z myślą o wystawie, która miała się odbyć pod hasłem: Object d’art w „kolorze tęczy” – w hołdzie tym, którzy ratują życie. Pod względem formalnym upodobnił je do Kwiatów i Nieśmiertelników, które malował na początku twórczej aktywności.
Od r. 1970 do przejścia w r. 1980 na rentę inwalidzką (w r. 1973 pojawiły się u R-a pierwsze symptomy poważnej choroby serca) był R. nauczycielem kompozycji i dekoratorstwa w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. R. zmarł 2 IV 1982 we Wrocławiu i pochowany został na cmentarzu przy ul. Grabiszyńskiej.
Od r. 1953 był R. żonaty z Janiną Malinowską i pozostawił syna Aleksandra (ur. 1958); pierworodny syn Wacław zmarł (1964) w dziesiątym roku życia.
Po śmierci R-a odbyło się kilka drobnych pokazów jego twórczości w Jeleniej Górze (wrzesień 1982 Pejzaże podziemne), Warszawie i we Wrocławiu (1984 w galerii Zakład nad Fosą wystawa Pejzaże śląskie); wystawa monograficzna przygotowywana jest w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w którym znajduje się większość prac R-a.
Fot. w Katalogach wystaw m. in.: Jerzy Rosołowicz, Neutrdrom, Neutronikon, Fotoneutronikon, BWA Wrocław grudzień 1974 – styczeń 1975, Wr. 1974, Obrazy Jerzego Rosołowicza, Galeria od Nowa, P. 1965 tamże, Wystawa Jerzy Rosołowicz 1968, Laureaci Nagrody Krytyki im. Cypriana Kamila Norwida z l. 1967–1976, Dom Artysty Plastyka, W. 1977, Laureaci Wrocławia BWA, Wr. 1980 i w: „Informator Kulturalny” (Wr.) 1971 nr 6 s. 52, „Więź” 1965 nr 4 s. 17; – Jerzy Rosołowicz, Świat neutralny, Galeria B, Gniezno 1975; Jerzy Rosołowicz. Wystawa malarstwa, Wr. 1961; Katalog wystawy Jerzy Rosołowicz, Pejzaże śląskie, Zakład nad Fosą, Wr. 1984 (fot.); Katalog wystawy Jerzy Rosołowicz. Reliefy sferyczne, Muz. Sztuki Aktualnej Wr. luty–marzec 1969; Katalog wystawy Rosołowicz, Galeria Arkady BWA Kraków, luty–marzec 1972 (fot.); Polska sztuka współczesna. Katalog zbiorów, Muz. Narod., Wr. 1983; Sympozjum Plastyczne Wrocław’70, Wr. 1983; Współczesne malarstwo wrocławskie IV. Jerzy Rosołowicz, Muz. Śląskie, Wr. 1965; – Banaś P., Plastyka wrocławska, w: Panorama kultury współczesnego Wrocławia, Wr. 1970 s. 192–224; Bogucki J., Sztuka Polski Ludowej, W. 1983; Czartoryska U., Od pop-artu do konceptualizmu, W. 1973 s. 280, 286, 329, 331; Dziamski G., Szkice o nowej sztuce, W. 1984 s. 174–6; Groh C., Aktuelle Kunst in Osteuropa, Köln 1972; Grzybkowska T., Twórcy i tendencje, w: Wrocław jego dzieje i kultura, W. 1978 s. 506–21; Hermansdorfer M., Świat neutralny, świat szczęśliwy, „Odra” 1982 nr 1–8 s. 76–8; Kępińska A., Nowa sztuka, sztuka polska w l. 1945–1978, W. 1981; Kowalska B., Jerzy Rosołowicz, „Projekt” 1970 nr 1 s. 22–6; taż, Polska awangarda malarska 1945–1970, W. 1975; taż, Twórcy–postawy Kr. 1981; Ludwiński J., Ostatnie prace Jerzego Rosołowicza, „Sigma” 1984–5 nr 4–5 s. 20–1; tenże, Strefa wolna od konwencji, „Projekt” 1972 nr 1 s. 2–9; Makarewicz Z., Naczynie do łowienia rosy, „Nowe Życie” 1984 nr 6 s. 14; Morawski S., Na zakręcie od sztuki do posztuki, Kr. 1985; Radajewski A., Jerzy Rosołowicz, „Poezja” 1968 nr 3 s. 104–5; Wojciechowski A., Młode malarstwo polskie, 1944–1974, Wr. 1975; – „Słowo Pol.” 1982 nr 34, 37 (nekrologi); – IS PAN: Pracownia Plastyki Współczesnej; Muz. Narod, we Wr.: Katalog przygotowywanej wystawy monograficznej R-a (mszp., spis wszystkich prac, oraz pełna bibliogr.).
Barbara Baworowska