Sobolewski Jerzy (Sabale Grygor, inaczej Jury) (1889–1957), działacz białoruski, poseł na Sejm RP. Ur. 24 IV w Stołpcach (gub. mińska) w rodzinie robotnika drogowego.
S. ukończył szkołę średnią w Stołpcach oraz szkołę dla geometrów w Kownie, gdzie następnie pracował w swoim zawodzie do r. 1915. Działał w organizacjach białoruskich oraz publikował w tygodniku „Naša niva” artykuły opisujące życie codzienne ludności białoruskiej. W czasie pierwszej wojny światowej służył w armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej 1917 r. pracował w ziemstwie stołpeckim i zaangażował się w białoruskie działania niepodległościowe, m.in. brał udział w organizowaniu oddziałów wojskowych. Po traktacie ryskim z r. 1921 włączył się w życie polityczne Polski. W wyborach do Sejmu I kadencji w r. 1922 ubiegał się o mandat z listy Bloku Mniejszości Narodowych (nr 16) w okręgu nr 61 (pow. nowogródzki, stołpecki, nieświeski, baranowicki i słonimski), lecz został tylko zastępcą posła. W r. 1923 współpracował przy tworzeniu sieci spółdzielni białoruskich w woj. nowogródzkim. Aresztowany za działalność polityczną, nie mógł od razu objąć mandatu poselskiego po rezygnacji Michała Kochanowicza w maju 1925.
Do Sejmu wszedł S. dopiero 12 I 1926. Zasiadał początkowo w Klubie Białoruskim, a od lutego 1926 w Klubie Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej «Hromady» (BWRH). Uczestniczył w posiedzeniach Komitetu Centralnego BWRH, chociaż jak się wydaje, formalnie w jego skład nie wchodził. Nie identyfikował się całkowicie z linią polityczną Klubu i partii, prawdopodobnie ze względu na jej zbytni radykalizm i powiązania z ruchem komunistycznym. W Sejmie nie przejawiał większej aktywności. W r. 1926 podpisał kilka wniosków, zgłaszanych najczęściej wspólnie z Komunistyczną Frakcją Poselską, m.in. w sprawie rozpędzenia przez policję manifestacji bezrobotnych w Kaliszu (12 II), wykonania ustawy o podatku majątkowym (30 III), głodówki więźniów politycznych (22 VI) oraz wniosek nagły w sprawie amnestii dla więźniów politycznych (22 VI). Jako jedyny członek Klubu BWRH nie został aresztowany w nocy z 14 na 15 I 1927. Dn. 25 I 1927 wygłosił swe jedyne przemówienie sejmowe, w którym protestował przeciwko uwięzieniu posłów białoruskich; 28 I ogłosił oświadczenie zaprzeczające insynuacjom kół rządowych jakoby denuncjatorem ich był Sylwester Wojewódzki, poseł Niezależnej Partii Chłopskiej i były oficer II Oddziału Sztabu Generalnego WP. Wg Bronisława Taraszkiewicza, głównego oskarżonego w późniejszym procesie «Hromady», S. w śledztwie obciążył aresztowanych kolegów, wskazując na ich współpracę z Komunistyczną Frakcją Poselską, z równoczesnym podkreśleniem, że był temu przeciwny. Dn. 19 IX 1927, tuż przed wygaśnięciem kadencji, wstąpił ponownie do Klubu Białoruskiego. Dn. 28 XII t.r. uczestniczył w Białoruskim Zjeździe Wyborczym w Wilnie i został na nim wybrany do Białoruskiego Zjednoczonego Komitetu Wyborczego, który wystawił w wyborach sejmowych w marcu 1928 listę Bloku Mniejszości Narodowych. Postawa jaką zajął w czasie procesu przywódców «Hromady» sprowadziła na niego oskarżenia o renegactwo ze strony działaczy Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, a zarazem nie zapewniła mu bezpieczeństwa; po rozwiązaniu parlamentu został aresztowany i skazany na 6 lat więzienia. Kary nie odbył, gdyż uniewinnił go Sąd Apelacyjny.
Po opuszczeniu więzienia S. powrócił do pracy zawodowej i nie przejawiał większej aktywności politycznej, choć zapewne nie zerwał związków z białoruskim ruchem narodowym. Pod koniec r. 1931 udzielił poparcia Wileńskiej Grupie Białoruskiej «Odrodzenie» powstałej z inicjatywy Fabiana Akińczyca, której aktywność zanikła już w r.n. Przebywał przez pewien czas w Niemczech, skąd powrócił przed wybuchem drugiej wojny światowej. Po zajęciu Kresów Wschodnich przez Armię Czerwoną został aresztowany i osadzony w więzieniu, a od zesłania uratował go wybuch wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941.
Podczas okupacji niemieckiej S. pracował jako urzędnik administracji w Stołpcach. W lipcu 1941, na podstawie denuncjacji o sprzyjanie komunistom był na krótko aresztowany przez Niemców. Należał do organizatorów Białoruskiej Samopomocy Ludowej (Biełaruskaja Narodnaja Samapomacz – BNS), utworzonej za zgodą władz niemieckich jesienią 1941, która z biegiem czasu zaczęła pełnić funkcję centralnego organu samorządowego na Białorusi. Od lipca 1942 był mężem zaufania BNS przy niemieckim komisariacie okręgowym w Baranowiczach, a od r. 1943 stanął na jej czele. Dn. 27 VI t.r. został wiceprzewodniczącym Komitetu Zaufania przy komisarzu Generalnym Białorusi, W. Kubem w Mińsku. Po zamordowaniu Kubego (21 IX t.r.) udał się w składzie delegacji białoruskiej zabiegającej o powstrzymanie represji odwetowych do szefa wydz. politycznego generalnego komisariatu Białorusi, Markusa. Był członkiem oficjalnej delegacji białoruskiej na pogrzeb Kubego w Berlinie (24 IX 1943) i wziął udział w odbytej przy tej okazji konferencji z A. Meyerem, stałym zastępcą ministra ds. okupowanych obszarów wschodnich. Dn. 22 I 1944 został wiceprezydentem Centralnej Białoruskiej Rady, namiastki rządu białoruskiego, utworzonej za zgodą władz niemieckich. Rada nie zdołała rozwinąć szerszej działalności, a S. wraz z pozostałymi jej członkami opuścił Białoruś w związku z ofensywą Armii Czerwonej i wyjechał najpierw do Królewca, a następnie Berlina. Po wojnie pozostał na emigracji w Niemczech Zachodnich, a następnie w USA, ale nie przejawiał większej aktywności politycznej. Publikował w białoruskiej prasie emigracyjnej. W czasie pobytu w USA przewodniczył Białoruskiej Radzie Centralnej. Opublikował wówczas broszurę Slave Labor and National Policy of Soviet Russia Toward Byelorussia (New York 1954). W poł. l. pięćdziesiątych wrócił do Niemiec, gdzie zmarł 26 XII 1957. Nie udało się ustalić miejsca śmierci S-ego, ani jego stosunków rodzinnych.
Kto był kim w II Rzeczypospolitej, W. 1994 (fot.); Mościcki–Dzwonkowski, Parlament RP 1922–7, (fot.); Rzepeccy, Sejm i Senat 1922–7, s. 339; – Bergman A., Rzecz o Bronisławie Taraszkiewiczu, W. 1977; taż, Sprawy białoruskie w II Rzeczypospolitej, W. 1984; Dymek B., Niezależna Partia Chłopska 1924–1927, W. 1972; Głogowska H., Białorusini w parlamentach II Rzeczypospolitej, w: Przemiany społeczne, kwestie narodowościowe i polonijne, Red. A. Chodubski, Tor. 1994 s. 132, 134, 142; Gomółka K., Białorusini w II Rzeczypospolitej, „Zesz. Nauk. Politechn. Gdań.” Nr 495: 1992, S. Ekonomia, nr 31; Kipel V. i Z., Byelorussian Statehood, New York 1988; Stępień S., Działalność posłów białoruskich w Sejmie RP w latach 1922–1927, „Studia Hist.” 1981 z. 2 s. 271; Turonek J., Białoruś pod okupacją niemiecką, W. 1993 s. 143, 166, 178, 197; tenże, Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi, W. 1992 s. 16; Zachariasz S., Józef Łohinowicz (Paweł Korczyk), „Z pola walki” R. 4: 1961 nr 3 s. 234; – Belaruski kalendar na 1923 god, Vil’nja [1922] s. 33; Fiderkiewicz A., Wspomnienia z lat 1922–1927, W. 1958 s. 354–6, 361; Komunikaty informacyjne Komisariatu Rządu na m. st. Warszawę, W. 1991 I z. 1; Posłowie rewolucyjni w sejmie 1920–1935, W. 1961; Rataj M., Pamiętniki 1918–1927, W. 1965; – „Nowy Dzien.” 1925 nr 109 s. 1; „Sprawy Narodowościowe” R. 1: 1927 s. 548–9.
Czesław Brzoza