Nowak Jerzy Stanisław (1898–1949), ekonomista i działacz bankowy. Ur. 5 V 1898 (podawane inne daty dzienne i r. 1897 – mylne) w Kielcach, był synem Leona (zob.) i Stanisławy ze Święckich. N. uczył się w średniej szkole handlowej w Będzinie. W r. 1914 został członkiem «Zarzewia». Po zdaniu matury w r. 1915 wstąpił w lipcu t. r. do 6 p. piechoty Legionów Polskich. Brał udział w bitwach pod Maniewiczami, Kostiuchnówką i Kołodią. Na skutek odniesionych ran w sierpniu 1916 przerwał służbę wojskową. Na jesieni t. r. rozpoczął studia w warszawskiej Wyższej Szkole Handlowej (WSH). Od r. 1916 do r. 1918 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Na początku listopada 1918 wstąpił do WP. Brał udział w wojnie polsko-radzieckiej. W grudniu 1920 przeszedł do rezerwy jako porucznik piechoty. Po złożeniu pracy Zasada największego uprzywilejowania w traktatach handlowych (W. 1921) uzyskał w listopadzie 1921 dyplom ukończenia WSH. Wkrótce wyjechał na studia do Paryża. Na podstawie rozprawy L’idée de l’autarchie économique en France (Paris 1925) uzyskał w grudniu 1924 stopień doktora praw i nauk politycznych uniwersytetu paryskiego. Podczas pobytu we Francji był przewodniczącym Stowarzyszenia Studentów Polskich w Paryżu, członkiem zarządu Tow. Pracy Kulturalno-oświatowej wśród robotników polskich we Francji i delegatem polskim w Société des Étudiants Slaves. We Francji N. opublikował La réforme monétaire en Pologne depuis le mois de mars 1924 („Revue d’Économie Politique” 1924).
Po powrocie do kraju N. został w r. akad. 1925/6 asystentem, a potem adiunktem w katedrze teorii skarbowości w WSH, kierowanej przez prof. Kazimierza Kasperskiego. Jednocześnie w marcu 1927 rozpoczął pracę w Min. Skarbu jako kierownik referatu ekonomicznego w Wydziale Polityki Finansowo-Gospodarczej. Specjalizując się w dziedzinie międzynarodowej wymiany towarów, kapitałów i usług, N. przebywał w r. 1927 w Berlinie jako delegat Min. Skarbu, zaś w maju 1928 negocjował w Kownie z Litwą. W tym okresie ściśle związał się z tzw. «Pierwsza Brygadą Gospodarczą» Stefana Starzyńskiego. Opublikował wówczas artykuły: Bilans płatniczy Polski i zagadnienie kredytów zagranicznych („Zagadnienia gospodarcze Polski współczesnej”, W. 1928), W sprawie polityki traktatowej Polski („Na froncie gospodarczym”, W. 1928), Polityka kredytu publicznego („Pięć lat na froncie gospodarczym”, W. 1931 I). Od r. 1929 N. brał udział w pracach Tow. Ekonomistów i Statystyków Polskich w Warszawie, był też redaktorem działu gospodarczego „Głosu Prawdy”, a następnie „Gazety Polskiej”. Coraz aktywniej uczestniczył w działalności Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. W r. 1931 został kierownikiem Wydziału Kredytu Publicznego, w rok później objął Wydział Kredytu Zagranicznego, wreszcie awansował na wicedyrektora Departamentu Obrotu Pieniężnego w Min. Skarbu. W związku z objęciem w r. 1934 funkcji Dyrektora Biura Ekonomicznego Prezesa Rady Ministrów, w r. akad. 1933/4 odszedł ze Szkoły Głównej Handlowej (dawnej WSH). W sierpniu 1934 N. został mianowany też członkiem komisji dla spraw finansowych instytucji ubezpieczeń społecznych. Dn. 3 III 1936 przy poparciu Adama Koca mianowano go jednym z dyrektorów Banku Polskiego (BP); N. objął kierownictwo jako naczelnik wydziału kredytowego. Funkcję tę sprawował następnie bez przerwy przez ponad dziesięć lat. W r. 1937 jako delegat rządu polskiego wszedł do Komitetu Finansowego Ligi Narodów w Genewie i Banku Świata w Bernie. Ogłosił wówczas The Foreign Exchange Control (League of Nation 1939). Pod jego kierunkiem opracowano w ramach wydawnictwa Conférence Permanente des Hautes Études Internationales pracę zbiorową pt. Le controle des changes en Pologne (Varsovie 1938).
Po napaści Niemiec na Polskę N., wraz z władzami BP, opuścił 5 IX 1939 Warszawę, eskortując złoto i ruchomy majątek BP. Dn. 12 IX wyjechał do Bukaresztu z misją utworzenia tam ekspozytury BP. Misja nie powiodła się. N. w październiku przybył do Paryża, gdzie współorganizował biuro Banku. Po klęsce Francji wyjechał do Londynu i tam od lipca 1940 pełnił dalej funkcję dyrektora BP. W Londynie był też mężem zaufania «Ogniska Polskiego», instytucji zbliżonej charakterem do klubów angielskich. Kiedy w połowie 1945 r. Zarząd Banku nawiązał kontakt z wysłannikami Rządu Jedności Narodowej i zdecydował powrót do kraju, w Dyrekcji nastąpił rozłam. N. postanowił pozostać w Londynie. Dn. 19 VII 1946 złożył rezygnację ze stanowiska dyrektora BP. Na emigracji N. działał m. in. w Stowarzyszeniu Ekonomistów Polskich w Zjednoczonym Królestwie, kierując jego Sekcją Finansową. Opublikował artykuły: Pieniądz i banki w Polsce pod okupacją niemiecką („Ekonomista Pol.” 1941 nr 1), Uwagi o finansowaniu odbudowy i uprzemysłowienia Polski (tamże, 1942 nr 4). Od r. 1946 był wykładowcą bankowości w Polish University College w Londynie, zaś od r. 1948 – opiekunem Wydziału Ekonomicznego tegoż College’u. Zmarł 3 I 1949 w Londynie. Był odznaczony m. in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Kawalerskim Francuskiej Legii Honorowej.
Był dwukrotnie żonaty: w r. 1925 poślubił Zofię Kotarbińską (zm. 1930), a w r. 1936 Jadwigę Lewińską (obecnie pracownika Biblioteki Polskiej w Londynie). Z pierwszego małżeństwa miał dwoje dzieci: Danutę (1926–1960) i Janusza (ur. 1929), zamieszkałego w Londynie.
The International Who’s who 1945–1946, Londyn; toż, 1949; toż, 1952; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Publicystyczne Powszechne Archiwum Biograficzne, W. 1937 s. 74; World Biography, New York 1948; – Karpiński Z., Bank Polski 1924–1939, W. 1958 s. 214; Pamiętnik trzydziestolecia Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie 1906–1936, W. 1938 s. 259; – Gruber H., Wspomnienia i uwagi, Londyn 1968; Ivánka A., Wspomnienia skarbowca 1927–1945, W. 1964; Karpiński Z., O Wielkopolsce, złocie i dalekich podróżach, W. 1971; Pragier A., Czas przeszły dokonany, Londyn 1966; Rocznik Polityczny i Gospodarczy, 1934–1939; [Szembek J.], Diariusz i teki Jana Szembeka (1935–1945), Londyn 1964–9 I–III; – AAN: zespół Bank Polski t. 252, 267, 268, 336, 714, zespół PRM cz. III, Karty ewidencyjne nr 1189; Arch. Szkoły Gł. Planowania i Statyst.: Teczka personalna asystenta SGH, Księga Główna Ocen Słuchaczy WSH-SGH, t. II nr 582; Informacje żony, Jadwigi Nowakowej z Londynu, J. Rakowskiego, Bohdana O. Jeżewskiego z Londynu.
Wojciech Roszkowski