Narutowiczowa z Billewiczów Joanna (1868–1948), działaczka oświatowa. Ur. 21 III w Kliszach koło Wiekszń na Żmudzi, w rodzinie ziemiańskiej, była córką Hipolita i Heleny Dowgięrdówny, kuzynką Józefa Piłsudskiego. Do szkoły średniej uczęszczała w Wilnie i Warszawie, następnie studiowała filozofię na uniwersytecie w Zurychu. W Szwajcarii należała do grupy lewicowej młodzieży i była posądzana o związek ze sprawą zamachu Aleksandra Dębskiego. W r. 1888 wyszła za mąż za Stanisława Narutowicza (zob.). W czasie pobytu wraz z mężem w Warszawie pozostawała w okresie 1890–1 pod tajnym dozorem policji. Pracę oświatową podjęła po przyjeździe na Żmudź. W rodzinnej miejscowości męża – Brewikach – uczyła w okresie 1891–9, 1904–7 dzieci wiejskie w ich ojczystym litewskim języku. W l. 1899–1904 mieszkała wraz z mężem i dziećmi w Kaliszu. Brała w tym okresie czynny udział w zakładaniu i prowadzeniu na wzór szwajcarski żłobków dla dzieci robotników. Od r. 1907 aż do kwietnia 1915 prowadziła w Telszach założone przez siebie progimnazjum dla dziewcząt. Była to pierwsza szkoła żeńska na Litwie, w której obok zajęć w języku rosyjskim wprowadzona została nauka języków polskiego i litewskiego. Wiosną 1915 N. ewakuowała się do gub. smoleńskiej, gdzie w Rosławlu udało jej się reaktywować telszewskie progimnazjum jako gimnazjum żeńskie dla uchodźców z różnych okolic Polski. Prowadziła je do maja 1918. Po powrocie na Litwę ponownie uczyła dzieci wiejskie. W r. 1926 (wg innego źródła w r. 1927) powołana została przez Polskie Tow. Oświatowe «Pochodnia» na stanowisko przełożonej i nauczycielki w Gimnazjum Polskim im. Adama Mickiewicza w Kownie. Nauczała propedeutyki filozofii, logiki i psychologii, sama opracowując skrypty na miejsce brakujących podręczników. Była wzorowym pedagogiem umiejącym wzbudzić u swych wychowanków zamiłowanie do nauki. Pracowała także wśród polskich studentek uniwersytetu kowieńskiego. W r. 1935 ze względu na stan zdrowia musiała zrezygnować z pracy pedagogicznej. W czasie okupacji niemieckiej udzielała w Brewikach schronienia Żydom. Po wojnie wyjechała do córki Zofii Krassowskiej do Warszawy, gdzie zmarła 19 II 1948 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim. N. miała czworo dzieci (zob. życiorys męża).

Korman Ż., Tygodnik Powszechny, „Niepodległość” T. 17: 1938; – Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1957–9 I, III; – Narutowicz K., Życiorys mojej matki Joanny Narutowiczowej, (mszp. w posiadaniu K. Narutowicza); Szukszta K., Joanna z Billewiczów Stanisławowa Narutowiczowa, (mszp. w Materiałach Red. PSB); – Informacje syna Kazimierza Narutowicza z Poznania.

Piotr Łossowski