Piszczek Józef Karol (1912–1967), gleboznawca, profesor i rektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie. Ur. 30 I we wsi Cyranka, pow. Mielec, w rodzinie chłopskiej, był synem Józefa i Józefy z domu Flur. Od r. 1922 uczył się w Państwowym Gimnazjum typu humanistycznego im. St. Konarskiego w Mielcu, gdzie 28 V 1930 uzyskał świadectwo dojrzałości. W l. 1930–4 studiował rolnictwo na Wydziale Rolniczym UJ. Od listopada 1934 był instruktorem rolniczym w Okręgowym Tow. Rolniczym w Mielcu, a następnie od 10 III 1936 do 31 VIII 1937 nauczycielem niższej szkoły rolniczej w Nowym Targu. Od 1 IX 1937 do wybuchu drugiej wojny światowej ponownie był instruktorem rolniczym i od 1 I 1939 agronomem powiatowym Okręgowego Tow. Rolniczego w Dąbrowie Tarnowskiej. Od grudnia 1940 do połowy sierpnia 1944 pracował jako księgowy w majątku rolnym Rzędzianowice w pow. mieleckim. Z kolei był od maja 1945 instruktorem rolniczym w Powiatowym Biurze Rolnym w Mielcu, a od marca 1946 inspektorem Wojewódzkiej Izby Rolniczej w Rzeszowie. W listopadzie 1946 został starszym asystentem w Zakładzie Gleboznawstwa Wydziału Rolnego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, awansując 1 IX 1948 na stanowisko adiunkta. Tutaj pod kierunkiem Bohdana Dobrzańskiego prowadził badania nad zagadnieniem żyzności i dynamiki gleb oraz nad podniesieniem jej urodzajności. Na podstawie rozprawy pt. Wpływ nawożenia i płodozmianu na zawartość manganu w glebie („Annales Univ. Mariae Curie-Skłodowska w Lublinie” Sectio E., Vol. 6: 1951 nr 1) uzyskał w r. 1951 stopień doktora nauk rolniczych. Brał również udział w innych badaniach zespołowych zakładu nad problemami genezy, charakterystyki i rozmieszczenia gleb w kraju oraz ich wartości gospodarczej. P., wspólnie z B. Dobrzańskim, opracował Mapę gleb Polski w skali 1 : 1 000 000 (Wr. 1950), za którą otrzymał zespołową Państwową Nagrodę Naukową III stopnia (1950). Dn. 15 VIII 1954 został przeniesiony do Szczecina, gdzie, razem z Marianem Lityńskim, Stefanem Kownasem i Antonim Linkem, współorganizował Wyższą Szkołę Rolniczą (WSR). Utworzył katedrę gleboznawstwa, którą kierował do śmierci. W lutym 1955 uzyskał stopień docenta, a 22 IX 1961 tytuł profesora nadzwycz. W l. 1956–9 był dziekanem Wydziału Rolnego WSR. W r. akad. 1959/60 został wybrany po raz pierwszy na rektora WSR i funkcję tę sprawował do 30 IV 1964. Po przerwie spowodowanej chorobą został ponownie 1 IX 1966 rektorem.

Zainteresowania naukowe P-ka koncentrowały się głównie wokół problemów gleboznawczych Pomorza Zachodniego. Ogłosił ok. 60 publikacji, w tym ponad 40 prac badawczych. Obejmowały one kilka grup zagadnień ważnych przede wszystkim dla praktyki gospodarczej. Na plan pierwszy wysunęły się prace z zakresu genezy, systematyki i kartografii gleb. Rozpoczął je już na uniwersytecie lubelskim nad glebami wytwarzającymi się ze współczesnych osadów rzecznych (Mady w dolinie Wisłoki, „Annales Univ. Mariae Curie-Skłodowska w Lublinie” Sectio E., Vol. 8: 1953 nr 5), a dalej kontynuował w Szczecinie nad madami cedyńskimi i nad kształtowaniem się gleb wytworzonych pod wpływem nawożenia namułem wydobytym z dna Odry (Niektóre właściwości namułów z dna toru wodnego Szczecin–Świnoujście, „Zeszyty Nauk. WSR w Szczecinie” 1965 nr 18, oprac. zbiorowe). Kierowane przez P-ka zespołowe badania terenowe nad typologicznym zróżnicowaniem gleb umożliwiły kartograficzne opracowanie zebranego materiału w postaci map gleb województw: szczecińskiego, koszalińskiego i częściowo słupskiego w skali 1 : 300 000 (np. Mapa gleb Polski, arkusz B 1: Szczecin, W. 1958) oraz przedstawienia ogólnej charakterystyki gleb wymienionych województw. Drugim zagadnieniem, któremu P. poświęcił specjalną uwagę, były badania z zakresu chemii gleb, a w szczególności nad niedoborem pierwiastków śladowych w glebach: manganu, magnezu, cynku, miedzi i kobaltu. Ważną dla nauki i praktyki stała się opracowana przez niego metodyka oznaczania magnezu w glebach. W l. 1958–65 P. stwierdził bardzo ostry niedobór tego pierwiastka w uprawnych glebach lekkich Pomorza Zachodniego i wskazywał na konieczność nawożenia ich nawozami magnezowymi w celu podniesienia produktywności (Zagadnienie magnezu w glebach lekkich województwa szczecińskiego, „Roczniki Gleboznawcze” T. 9: 1960). Trzecim problemem, którym zajmował się P. i zespół pracowników katedry gleboznawstwa, były pierwsze z tego zakresu badania nad zjawiskiem erozji wodnej gleb na terenie Pomorza Zachodniego, ważne z uwagi na słabą znajomość tego zjawiska i jego szkodliwości dla rolnictwa. Prowadzono poszukiwania praktycznych zabiegów agrotechnicznych przeciwdziałających tej erozji. Większość prac doświadczalno-badawczych z gleboznawstwa, które wykonywała katedra P-ka, przeprowadzono na terenie dużych gospodarstw pomocniczych WSR (Ostoja, Rajkowo, Lipki), będących też miejscem ćwiczeń i praktyk studenckich. Przez wiele lat P. interesował się również międzynarodową terminologią gleboznawczą i należał do zespołu autorskiego wydanego przez Polskie Tow. Gleboznawcze Pięciojęzycznego słownika gleboznawczego (W. 1976). P. razem z zespołem pracowników swojej katedry wykonał także szereg opracowań badawczo-usługowych wraz z mapami glebowymi dla potrzeb instytucji terenowych (Rad Narodowych, Państwowych Gospodarstw Rolnych). Odbywał naukowe podróże do Czechosłowacji (1958), Niemieckiej Republiki Demokratycznej (1959), Rumunii (1961) i Związku Radzieckiego (1963). W Szczecinie zorganizował XIV Krajowy Zjazd Naukowy Polskiego Tow. Gleboznawczego (15–18 IX 1960) i Ogólnopolski Zjazd Naukowy poświęcony erozji gleb (22–26 IX 1965), na których wygłosił referaty problemowe.

P. należał do wielu towarzystw naukowych i zespołów specjalistycznych. M. in. był w r. 1955 organizatorem i następnie przewodniczącym Oddziału Szczecińskiego Polskiego Tow. Gleboznawczego, od r. 1957 członkiem Wydziału Nauk Przyrodniczo-Rolniczych Szczecińskiego Tow. Naukowego, a od r. 1964 przewodniczącym Komisji Rewizyjnej tegoż Towarzystwa, wchodził od r. 1957 do Komitetu Gleboznawstwa i Chemii Rolnej V Wydziału PAN, był członkiem Rady Naukowo-Technicznej przy ministrze rolnictwa (1959–65), członkiem Zespołu Doradców Naukowych przy Centralnym Zakładzie Kartografii Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa (od r. 1960), International Society of Soil Science (od r. 1958) i in. W r. 1965 został przyjęty do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR) i był członkiem Rady Uczelnianej oraz członkiem Komisji Szkolnictwa Wyższego i Nauki Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Zmarł 23 III 1967 w Warszawie i pochowany został w nowej Alei Zasłużonych na cmentarzu Centralnym w Szczecinie. Był odznaczony m. in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Medalem X-lecia PRL (1955), Odznaką Złotego Gryfa Pomorskiego (1959), złotą odznaką Polskiego Tow. Gleboznawczego (1961).

W małżeństwie od r. 1947 z Heleną z domu Polek (1912–1975), nauczycielką, a w l. 1951–4 redaktorem technicznym wydawnictw „Annales Univ. Mariae Curie-Skłodowska w Lublinie”, zaś w l. 1955–72 kierownikiem Działu Wydawnictw WSR w Szczecinie, P. dzieci nie miał.

Portret (olej.) P-ka w czytelni B. Głównej Akad. Rolniczej w Szczecinie; Zdjęcie portretowe w sali Senatu Akad. Rolniczej; – Fedorko S., Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Bibliografia 1946–1958, L. 1959; „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie” 1968 nr 27 s. 56–8 (bibliogr. I); toż, 1974 nr 45 s. 40–1, 74 (bibliogr. II); Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Spis wykładów i skład na r. akad. 1948–1949, s. 84; toż, 1950/51, s. 108, 138, 142; Wyższa Szkoła Rolnicza w Szczecinie, Skład osobowy i spis wykładów…, za l. 1958/9–1964/5 i 1969/70 (dotyczy żony P-ka); – Akademia Rolnicza w Szczecinie w latach 1954–1979, Szczecin 1979; Dwudziestolecie nauki polskiej na Pomorzu Szczecińskim 1946–1966, Pod red. L. Babińskiego i H. Lesińskiego, Szczecin 1968 s. 30, 36, 217; Dzieje studiów rolniczych w Krakowie 1890–1962, Kr. 1965 s. 227; Dziesięć lat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie 1944–1954, L. 1954 s. 65–6, 113, 116, 118, 126–7; Fierich J., Studium rolnicze (1890–1923), Wydział Rolniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1934 s. 242; Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 3 lata pracy, L. 1947 s. 230; – XVIII Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. St. Konarskiego (typ humanistyczny) w Mielcu za r. szk. 1929–30, Mielec 1930 s. 116, 128; Sprawozdanie Szczecińskiego Tow. Naukowego za lata 1956–1958, Szczecin 1960 s. 17, 39, 64; toż za l. 1959–60 (1963) s. 33, 39, 130; toż za l. 1961–2 (1967) s. 14, 33, 149; toż za l. 1963–4 (1968) s. 21, 138–9; toż za l. 1965–6 (1970) s. 129, 131; – „Głos Koszaliński” 1967 nr 72 s. 1, nr 73/4 s. 2; „Głos Szczeciński” 1967 nr 71 s. 1–2 (fot.), nr 72 s. 2, nr 73 s. 2, nr 74 s. 5, nr 76 s. 1–2, nr 77 s. 1; „Kur. Szczeciński” 1967 nr 70 s. 1, nr 73 s. 2, nr 75 s. 7, nr 76 s. 2; „Przegl. Zachodniopomor.” 1967 z. 2 s. 131; „Tryb. Ludu” 1967 nr 83 s. 5; „Wiad. Zachodnie” R. 9: 1966 nr 41 s. 5 (fot.), R. 10: 1967 nr 13 s. 2 (fot.); „Życie Warszawy” 1967 nr 77 s. 7; – Arch. Akad. Roln. w Szczecinie: Akta osobowe żony P-ka; Sekcja Rozwoju Kadry Naukowej i Współpracy z Zagranicą Akad. Roln. w Szczecinie: Akta nadania profesury P-kowi teczka nr 9; – Informacje siostrzeńca Romana Indyka w Szczecinie.

Andrzej Dzięczkowski