Seydlitz (Sejdlitz, Seidlitz) Józef Narcyz Kajetan (1789–1845), malarz. Ur. 23 X w Warszawie, był synem Franciszka i Antoniny.
Dwa lata uczył się S. rysunku u Zygmunta Vogla, następnie w l. 1803–9 studiował malarstwo w drezdeńskiej ASP. Do kraju powrócił w r. 1809 i po krótkim (ok. roku) pobycie w Warszawie wyjechał na Wołyń, gdzie przebywał w majątkach ziemskich, ucząc rysunku i wykonując portrety. W tym okresie zapewne powstał Portret Krzysztofa Karwickiego (rys. ołówkiem na papierze kolorowym) oraz miniaturowy portret Andrzeja Lubańskiego. Ok. r. 1810 S. zamieszkał w Krzemieńcu, gdzie również «trudnił się dawaniem prywatnych godzin rysunku». S. malował akwarelą, gwaszem, temperą i olejno, rysował piórem i ołówkiem widoki Krzemieńca i krajobrazy: Widok procesji w Krzemieńcu podczas jubileuszu w r. 1826 (tusz), Widok wsi Malejowce na Podolu (tusz), Widok Krzemieńca z gór otaczających, Widok gmachów Liceum Wołyńskiego w Krzemieńcu przy świetle księżyca, Widok Czerniatyna i ogrodu z pasieką (gwasz), a także sceny rodzajowe, jak m. in.: Wesele żydowskie, Żyd fałszujący herbatę, Żyd, Cygan i Markietan, którego dwaj poprzedni chcieli oszukać, Przekupka owoców około której studenci (akwarele). Ponadto obraz olejny S-a Zając i inna zwierzyna znajdował się w Warszawie. Namalował też S. akwarelą Scenę z poematu Waltera Scotta ,,Pani jeziora” i Scenę z „Konrada Wallenroda”. Zapewne wg akwarelowych ilustracji S-a Walenty Śliwicki wykonał litografie do powieści Ludwika Krupińskiego „Julia i Adolf” (W. 1824). W Krzemieńcu S. szkicował z natury mieszczan i okolicznych włościan; «zbiór ten odznacza się wiernym a charakterystycznym oddaniem życia tamecznego mieszkańca» (W. Rastawiecki). W r. 1834 powrócił S. do Warszawy, gdzie nadal udzielał lekcji rysunku «po najpierwszych domach». W tym okresie namalował Portret Mathiasa Rosena w całej postaci (akwarela). W warszawskich wystawach S. udziału nie brał. Autorstwo olejnego obrazu Łazienki (pokazanego w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w r. 1860 i na wystawie «Sztuka Warszawska» w Muz. Narodowym w Warszawie w r. 1962) jest niepewne. S. zmarł w czerwcu 1845 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Nie wiadomo, czy S. założył rodzinę.
Pośmiertnie prace S-a były pokazane na Wystawie sztuki polskiej we Lwowie w r. 1894 (Wodospad w Malejowcach, rys. tuszem, obecnie w zbiorach B. Ossol., i Widok Krzemieńca, sepia) oraz na wystawach: «Realistyczny rysunek polski» w r. 1954 w Poznaniu i «Widoki architektoniczne w malarstwie polskim» w r. 1964 w Warszawie.
Prace S-a znajdowały się w zbiorach Edwarda Rastawieckiego i Józefa Ignacego Kraszewskiego (ponad 30 szkiców). Obecnie w Muz. Narodowym w Warszawie są (pochodzące przeważnie ze zbiorów J. I. Kraszewskiego): Scena przed namiotem (1826, rys, ołówkiem), Widok Krzemieńca na Wołyniu (1832, akwarela), Portret Hiszpana z bródką i wąsami (pastel), Popiersie mężczyzny w szerokim kapeluszu z piórami (kredka, sangwina) oraz rysunkowe studia portretowe. W zbiorach B. Jag. znajdują się szkice ołówkowe z r. 1826 (m. in. Głowa Kozaka w wysokiej czapie, Starszy mężczyzna w szlafroku, Karykatura otyłego szlachcica).
Enc. Org.; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Rastawiecki, Słown. malarzów; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler (Z. Batowski); Antoniewicz, Katalog Wystawy Sztuki Pol. 1764–1886, poz. 679, 680; Grońska–Ochońska, Zbiory Pawlikowskich. Katalog; Katalog galerii obrazów w Muz. im. Mielżyńskich Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu, P. 1912; Katalog zbioru rysunków, szkiców i akwarel artystów malarzy polskich […] Mathiasa Bersohna, W. 1902; Kraszewski. Catalogue d’une collection (pod Zeidlitz), s. 37, 276; Sienkiewicz J., Malarstwo warszawskie pierwszej poł. XIX w. Pamiętnik wystawy, W. 1936; tenże, Realistyczny rysunek polski XIX w. Katalog wystawy, P. 1954; Suchodolska M., Jakimowicz I., Jaworska J., Rysunki z kolekcji J.I. Kraszewskiego w Muz. Narodowym w Warszawie, W. 1961; Sztuka warsz. Katalog; Widoki architektoniczne w malarstwie polskim 1780–1880, Katalog, Muz. Narodowe w Warszawie, W. 1964; – Kołaczkowski J., Wiadomości tyczące się przemysłu i sztuki w dawnej Polsce, Kr. 1888 s. 355; Polska, jej dzieje i kultura, W. 1927 III ilustr. s. 35; – Kowalski F., Wspomnienia (1819–1823), Wyd. 2, Kijów 1912 s. 97; – Arch. PAN: III–2, zespół Z. Batowskiego, teka q-20; IS PAN: Mater. Słown. Artystów Pol.
Elżbieta Szczawińska