Przybylski Józef (1776–1820), lekarz wojskowy armii insurekcji kościuszkowskiej, Ks. Warsz. i Król. Pol. Ur. 19 III w Warszawie.
Służbę w WP rozpoczął P. w r. 1792, wstępując w stopniu felczera do 4 p. przedniej straży armii kor. W czasie insurekcji kościuszkowskiej przeszedł do batalionu grenadierów krakowskich i 28 VIII postąpił na stopień chirurga batalionowego. Uczestniczył w bitwach pod Wolą (27 VII), w czasie obrony Warszawy oraz pod Maciejowicami (10 X). Uzyskał w Berlinie patent na magistra chirurgii, akuszerii oraz operatora. Wszedł 1 I 1807 do służby zdrowia powstającej armii Ks. Warsz. w stopniu sztabschirurga. Dn. 6 II 1808 otrzymał nominację na członka Rady Głównej Zdrowia wojska Ks. Warsz., 13 II t.r. – stopień urzędnika zdrowia I kl. W t.r. podjął wykłady w Szkole Chirurgiczno-Wojskowej. Dn. 1 IV 1809 został przydzielony do 2 p. piechoty. W 1809 r. odbył kampanię przeciw Austrii – biorąc udział w bitwach pod Raszynem (19 IV), Górą Kalwarią (3 V), Gorzycami (12 VI), gdzie wykazał się odwagą. Za udział w kampanii odznaczony został 1 I 1810 Krzyżem Złotym (nr 2794) Virtuti Militari. Pełnił obowiązki lekarza naczelnego Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie. W dn. 15 XII t.r. mianowany został naczelnym urzędnikiem zdrowia 2 dywizji armii Ks. Warsz. W r. 1811 nauczał anatomii urzędników zdrowia WP. Miał sobie powierzone, drogą losowania przez inspekcję generalną służby zdrowia, wykonywanie operacji wodniaka i trepanacji. W r. 1812 odbył kampanię przeciw Rosji jako lekarz 17 dyw. gen. Henryka Dąbrowskiego, uczestnicząc w starciu pod Romanowem (14 VII), blokadzie Bobrujska (4–16 IX), w bitwie pod Borysowem (21 XI), gdzie dostał się do niewoli.
Po powrocie do kraju w r. 1814 P. wszedł w skład komisji do egzaminowania wszystkich wojskowych urzędników zdrowia. Dn. 24 II 1815 umieszczony został w stopniu lekarza dywizyjnego w dywizji strzelców konnych powstającej armii Król. Pol., 11 X 1817 w posiadanym stopniu przeszedł do dywizji gwardii królewskiej. Stanowisko to, zgodnie z postanowieniem komitetu wojennego z r. 1815, było przeznaczone dla doktorów medycyny i chirurgii. Dla dopełnienia wymaganych warunków dano urzędnikom zdrowia bez stopni akademickich okres 3 lat. W r. 1818 Komisja Rządowa Wojny wyjednała u księcia namiestnika Józefa Zajączka zwolnienie od formalności dla tych osób, które nie były w stanie im sprostać, nie uchylając jednak przepisów. Wtedy P. przekonał Wydział Lekarski Uniw. Warsz. «dowodami niezaprzeczonemi», że posiadał wymagane kwalifikacje, i tenże Wydział przyznał mu 20 II 1819 bez egzaminu stopień magistra chirurgii. Dn. 17 IV t.r. P. bronił tamże, jako pierwszy doktorant w polskim języku, pracy na stopień doktora chirurgii pt. O trepanacji czaszki (W. 1819). Obrona odbyła się na uroczystym posiedzeniu, które zorganizował Andrzej Franciszek Dybek, dziekan Wydziału Lekarskiego, będący przyjacielem i kolegą P-ego. P. zmarł 16 II 1820 w Warszawie.
Kośmiński, Słown. lekarzów; – Bieliński, Uniw. Warsz., II 597, 719–20; Gembarzewski, Wojsko Pol. 1807–14; Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnym wojsku polskim, W. 1927 s. 190, 331, 349, 352, 491 (nieskorygowany stan służby); Rys historyczny kampanii odbytej w roku 1809…, Kr. 1889 s. 154; Zembrzuski L., Złota księga korpusu sanitarnego polskiego 1797–1918, W. 1927 s. 21–2; – Roczniki Wojskowe Królestwa Polskiego z lat 1817–1820; – Dodatek do „Gaz. Warsz.” 1809 nr 24 s. 457, nr 49 s. 862, 1814 nr 76 s. 1551; „Gaz. Korespondenta Warsz. i Zagran.” 1814 nr 76 s. 1365; „Krytyka Lek.” R. 9: 1905 nr 12 s. 226–34; – AGAD: Akta Kom. Rządowej Wojny 69c, s. 61–2; B. PAN w Kr.: Teki Starzewskiego, rkp. 8750, s. 119; – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza.
Teresa Ostrowska