Ryzner Józef (1881–1955), astronom, meteorolog, geodeta. Ur. 18 III w Przeworsku, był synem Wojciecha, robotnika, i Agnieszki z Jurkiewiczów.
Po ukończeniu Gimnazjum Św. Anny w Krakowie R. studiował w l. 1901–5 nauki matematyczno-fizyczne na UJ. W l. 1905–7 odbył praktykę nauczycielską w III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie. Jako stypendysta z funduszu ks. Karola Teligi na UJ zobowiązany był do odpracowania go w obserwatorium astronomicznym UJ i był tam w l. 1907–17 asystentem przy Maurycym Piusie Rudzkim dla pomiarów magnetyzmu ziemskiego oraz obserwacji meteorologicznych. Wyniki miesięczne i roczne publikował w „Resultate der meteorologischen, seismologischen und magnetischen Beobachtungen an der k. k. Sternwarte Krakau”, w „Meteorologische Zeitschrift”, „Pracach Matematyczno-Fizycznych”. Zarazem opracowywał materiały do klimatologii Galicji dla Komisji Fizjograficznej AU. Już wtedy słynął z dokładności i pracowitości. Dn. 14 III 1917 doktoryzował się na UJ z geofizyki i meteorologii na podstawie niepublikowanej pracy z meteorologii statystycznej: Zastosowanie metody A. Schustera w celu wykrycia okresowości ciśnienia powietrza w Krakowie przy wykorzystaniu materiału obserwacyjnego z l. 1868–1914 oraz rachunku prawdopodobieństwa; promotorem – wobec nagłego zgonu M. Rudzkiego – był Witold Rubczyński.
Dn. 1 I 1918 przeniósł się R. na politechnikę we Lwowie jako konstruktor. Od r. 1920 był adiunktem Katedry Astronomii Sferycznej i Wyższej Geodezji na Wydz. Inżynierii Lądowo-Wodnej oraz obserwatorem Obserwatorium Astronomicznego Politechniki Lwow. przy Lucjanie Grabowskim. Obok zajęć dydaktycznych na tym wydziale wykładał od r. 1920 meteorologię i klimatologię na Wydz. Rolniczo-Lasowym, w l. 1934–9 także meteorologię lotniczą na Wydz. Mechanicznym. Po zajęciu w r. 1939 Lwowa przez ZSRR był R. w l. 1939–41 docentem na Politechnice przemianowanej na Instytut Politechniczny. Podczas okupacji niemieckiej wykładał meteorologię i wyższą geodezję na Politechnice funkcjonującej jako Technische Fachkurse. Z kolei w l. 1944–6 pracował na stanowisku zastępcy profesora tych dyscyplin w radzieckim Instytucie Politechnicznym (także astronomii); wobec doszczętnego spłonięcia w r. 1941 obserwatorium astronomicznego politechniki, rozgrabienia resztek aparatury przez Niemców i śmierci L. Grabowskiego, R. ograniczył się do prowadzenia stacji meteorologicznej i dydaktyki.
Do r. 1941 R. dokonywał bardzo precyzyjnych obserwacji astronomicznych, wizualnych pomiarów mikrometrycznych jaśniejszych planetoid i komet, obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc, zaćmień Słońca i Księżyca. Wyniki publikował wspólnie z L. Grabowskim w „Astronomische Nachrichten” (m. in. Beobachtungen von Sternbedeckungen durch den Mond und des Merkurvorüberganges vor der Sonne, 1924 t. 222, Beobachtungen des Sonnenfinsternis 1927 Juni 21, 1927 t. 230, Beobachtungen von Stern- und Planetenbedeckungen durch den Mond 1923 November bis 1929 Dezember auf dem Observatorium der Technischen Hochschule in Lwów, 1930 t. 231). Poza tym sam ogłaszał przyczynki w „Acta Astronomica”. Rezultaty obserwacji meteorologicznych ogłaszał w miesięczniku „Spostrzeżenia Meteorologiczne w Obserwatorium Politechniki Lwowskiej” oraz w roczniku „Wyniki Spostrzeżeń Meteorologicznych w Obserwatorium Politechniki we Lwowie”. Przed wojną R. pracował społecznie we Lwowie w Brackiej Spółdzielni Spożywców i w Tow. Rodzin Sierocych.
Po wojnie był R. w l. 1946–54 adiunktem Katedry Wyższej Geodezji i Astronomii Wydziałów Politechnicznych Akad. Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie, w l. 1954–5 zastępcą profesora i kierownikiem Zakładu Wyższej Geodezji AGH. Opublikował wtedy wiele prac astronomicznych m. in. w „Uranii”: kilka popularyzatorskich jak Gazowy ogon Ziemi, Międzygwiezdna materia i gazowa mgławica, O obserwacjach środka Galaktyki (wszystkie w r. 1951), w „Roczniku Geodezyjnym” Wstęp do obliczeń geodezyjnych (1953), Astronomia geodezyjna (1954), Podstawowe wzory matematyczne i fizyczne (1954), tabele do astronomii geodezyjnej – z Michałem Poczobutt-Odlanickim (1954), w „Roczniku Astronomicznego Obserwatorium Krakowskiego” Gwiazdy zaćmione – wraz ze Zbigniewem i Jadwigą Kordylewskimi (1953); był współautorem „Ćwiczeń z geodezji i topografii” (Ł. 1958). Należał do Tow. Astronomicznego i Tow. Miłośników Astronomii. R. zmarł 21 V 1955 w Krakowie i pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
W małżeństwie z Marią z Sarlińskich miał R. syna Stanisława, leśnika, i córkę Wandę, farmaceutkę.
Bibliografia publikacji pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej z lat 1919–1958, Kr. 1960; Spisy wykładów i składy osobowe Politechniki Lwowskiej 1920–1939; – Birkenmajer A., Roboczy konspekt zespołowej historii astronomii w Polsce, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. C, W. 1959 z. 2 s. 21; Gadomski J., Zarys historii astronomii polskiej, Kr. 1948 s. 36; Hanik J., Dzieje meteorologii i obserwacji meteorologicznych w Galicji od XVIII do XX wieku, Wr. 1972; Historia astronomii w Polsce, Wr. 1983 II; Politechnika Lwowska, jej stan obecny i potrzeby, Lw. 1932 s. 74–6; Rybka E., Dzieje astronomii we Lwowie, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. C, W. 1959 z. 2 s. 61; Studia z dziejów Katedr Wydziału Matematyki, Fizyki, Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1964; Życiorysy profesorów i asystentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie 1919–1964, Kr. 1965 fot.; – Arch. UJ: WF II 478.
Stanisław Marian Brzozowski