Sadowski Józef h. Lubicz (1689–1749), jezuita, teolog, administrator. Ur. 21 I w Brześciu Lit., był synem Mikołaja, kaszt. brzeskiego lit., i nie znanej nam z imienia Pociejówny, córki Adama, stolnika brzeskiego lit.
Po ukończeniu retoryki w szkołach jezuickich w Brześciu S. studiował półtora roku filozofię w Akademii Wileńskiej. Dn. 15 XII 1707 wstąpił do zakonu jezuitów. W Wilnie odbył dwuletni nowicjat przy kościele św. Ignacego (1707–9), roczną praktykę nauczycielską w szkołach akademickich w infimie, czyli początkowej klasie gramatyki (1709–10), studiował filozofię (1710–13) oraz teologię (1713–17). Święcenia kapłańskie otrzymał S. w r. 1716 w Wilnie. Następnie uczył kolejno retoryki w Grodnie (1717–18) i Pułtusku (1718–19) oraz filozofii w Warszawie (1719–21). W r. 1721, otrzymawszy w Akad. Wil. stopień magistra filozofii i nauk wyzwolonych, objął tu katedrę etyki i polityki, a także obowiązki kaznodziei świątecznego w kościele św. Jana. W l. 1723–4 odbył w Nieświeżu roczne studium duchowości i prawa zakonnego, tzw. trzecią probację, i 2 II 1725 złożył w Wilnie uroczystą profesję zakonną. W r. 1724 powrócił S. do Wilna na stanowisko profesora filozofii i wykładał kolejno: logikę, fizykę i metafizykę (1724–7), pełnił obowiązki sekretarza Akademii i kierował szkołami średnimi (1725–7). W r. 1727 otrzymał w Akademii stopień doktora teologii, po czym objął katedrę teologii scholastycznej i obowiązki dziekana Wydz. Filozoficznego. W r. 1728 przejął ponadto wykłady prawa kanonicznego oraz obowiązki regensa Alumnatu Papieskiego. W r. 1729 został dziekanem Wydz. Teologicznego.
W r. 1732 został S. na trzyletnią kadencję rektorem kolegium św. Michała w Nieświeżu. Po powrocie do Wilna objął w r. 1735 na nowo wykłady prawa kanonicznego, po otrzymaniu w r. 1736 stopnia doktora tegoż prawa został mianowany wicekanclerzem Akademii, a nadto przejął znowu kierownictwo Alumnatu Papieskiego. Po pożarze w początku czerwca 1737, kiedy to spłonął częściowo kościół św. Jana, gmach Akademii i Alumnatu, S. rozpoczął odbudowę Alumnatu, a otrzymany od brata Ignacego, star. słonimskiego, 1 tys. złp. przekazał na restaurację Akademii. Dn. 14 IX 1738 został jej rektorem. Niewątpliwie miał wpływ na odbudowę gmachu Akademii, architektem jednak nie był (jak mylnie uważali S. Łoza i M. Morelowski). Zakończył długo trwający spór jezuitów z pijarami o prawo wyłączności w nauczaniu: wyrokiem papieskim i nakazem królewskim szkoła pijarska została zamknięta. Rozwijał S. konwikt Szyszków («Seminarium Szysciani»), ufundowany przez stolnika lidzkiego Daniela Kazimierza Szyszkę, i przekształcał go stopniowo w Collegium Nobilium. W r. 1739 włączył do nauczania przedmiot historii jako obowiązkowy, przeciwny był jednak wprowadzaniu na Wydz. Filozoficzny innych nowych przedmiotów, jak np. fizyki doświadczalnej, obawiając się, by nie straciła na tych zmianach filozofia. Gruntownie modernizował drukarnię akademicką. Stan materialny Akademii pod rządami S-ego był wyjątkowo dobry. Kolegium akademickie nie było zadłużone, liczyło 87 osób, a utrzymać mogło więcej. Dn. 24 IX 1741 został S. prowincjałem i kierował prowincją lit. do r. 1745. Po ustąpieniu z urzędu prowincjała był w Wilnie przełożonym domu profesów przy kościele św. Kazimierza (1745–8), a następnie rektorem domu trzeciej probacji przy kościele św. Rafała (1748–9). Zmarł 23 III 1749 w Wilnie.
Łoza, Architekci, s. 266; Poplatek J., Paszenda J., Słownik jezuitów artystów, Kr. 1972; Dworzaczek (tabl. Pociejów); Niesiecki, VIII; – Morelowski M., Znaczenie baroku wileńskiego XVIII stulecia, Wil. 1940 (Objaśnienia XXXIX); Piechnik L., Odrodzenie Akademii Wileńskiej 1730–1773, Rzym 1990; tenże, Próby odnowy Akademii Wileńskiej po klęskach potopu i okres kryzysu 1655–1730, Rzym 1987; tenże, Rzut oka na powstanie, rozwój i likwidację jezuickiego Collegium Nobilium w Wilnie, w: Studia z dziejów oświaty i kultury umysłowej w Polsce XVIII–XX w., Wr. 1977 s. 81; Plečkaitis R., Feodalizmo laikotarpio Filosofija Lietuvoje, Vilnius 1975 s. 470; tenże, Stopnie naukowe w dawnym Uniwersytecie Wileńskim, w: Studia z dziejów Uniwersytetu Wileńskiego 1579–1979, Kr. 1979 s. 41, 45, 51, Zesz. Nauk. UJ Nr 554; Poplatek J., Zarys dziejów Seminarium Papieskiego w Wilnie, „Ateneum Wil.” T. 7: 1930 s. 97; Szulc W., Spory Akademii Wileńskiej z pijarami o wyłączne prawo nauczania na szkoły 1723–1753, tamże T. 14: 1939 s. 130–6; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V teka 3220 (5 listów z l. 1732–49); Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 1536 s. 739–740 (J. Poszakowski, De viris illustribus prov. Lithuaniae); Arch. Rom. SI w Rzymie: Lit. 22–27 (katalogi trzyletnie), Lit. 49 k. 223 (Historia Coll. Vilnensis), Lit. 57–58 (katalogi roczne), Lit. 65 k. 227v.–278 (nekrolog).
Ludwik Grzebień