Stangreciak Józef, pseud. Primus (?) (1892–1976), pocztowiec, przewodniczący Związku Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów Rzeczpospolitej Polskiej, poseł do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej. Ur. 6 I w Warszawie w rodzinie robotniczej, był synem Wojciecha i Heleny.
S. ukończył szkołę miejską w Warszawie, a od r. 1910 był praktykantem w rozdzielni listów Urzędu Pocztowego Warszawa 2. W lecie 1915 ewakuowany wraz z innymi pracownikami poczty do Moskwy, pracował tam w urzędzie pocztowym. Równocześnie wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego Związku Polskich Pracowników Poczty i Telegrafu w Moskwie, a po wybuchu w r. 1917 rewolucji październikowej został wybrany na przewodniczącego Komitetu Rewolucyjnego Polskich Pracowników Poczty w 63. Oddziale w Moskwie.
S. wrócił do Warszawy w końcu listopada 1918 wraz z pierwszą grupą pocztowców. Podjął pracę w Dziale Przewozu Poczty Kolejami, gdzie zajmował się uruchamianiem pierwszych polskich ambulansów pocztowych. Jeszcze t.r. został wybrany do zarządu Związkowego Koła Ambulanserów oraz do Rady Robotniczej. Obrano go też delegatem na I Międzydzielnicowy Wszechpolski Zjazd Delegatów Pracowników Poczty, Telegrafu i Telefonu, który odbył się w końcu stycznia 1919 w Warszawie. W l. 1921–2 był skarbnikiem Zarządu Głównego (ZG) Związku Pracowników Poczty, Telegrafu i Telefonu (ZPPTiT), a następnie sekretarzem ZG tego związku. We wrześniu 1922 został członkiem Komitetu Strajkowego pracowników pocztowych; wygrany strajk przyniósł poprawę warunków pracy i płacy, a S-owi wzrost popularności wśród związkowców. Do początku 1928 był S. pracownikiem Urzędu Pocztowego Warszawa 2 (tam też przewodniczył miejscowemu kołu ZPPTiT), następnie awansował na zastępcę naczelnika Urzędu Pocztowego Warszawa 1.
Od stycznia 1928 do stycznia 1936 był S. prezesem ZG ZPPTiT. W r. 1929 zainicjował powstanie Komisji Historycznej, opracowującej dzieje ZPPTiT. W r.n., podczas wyborów do sejmu III kadencji (1930–5), otrzymał mandat z listy państwowej nr 1 (BBWR), w miejsce Jana Rudowskiego, który wybrany zarówno z tej listy, jak i w okręgu nr 9 (Płock), przyjął mandat w okręgu. S. złożył ślubowanie 9 XII 1930; w sejmie był członkiem Klubu BBWR i zasiadał w komisjach sejmowych: komunikacyjnej i ds. walki z drożyzną. Jako prezes ZPPTiT, w ówczesnej sytuacji kryzysu gospodarczego, starał się realizować hasło «walki o zachowanie dotychczasowych zdobyczy». Mimo to spotykał się często z pretensjami pracowników i atakami, głównie w „Robotniku” (m.in. 1931 nr 257). Od października 1931 do stycznia 1936 był S. naczelnym redaktorem organu ZPPTiT, dwutygodnika, a następnie miesięcznika „Poczta”. Był też autorem większości artykułów wstępnych, zamieszczonych w tym czasopiśmie w l. 1929–35, m.in. Macoszy budżet (1929 nr 22, 1930 nr 1/2–3), Słuszne i niesłuszne (1930 nr 22/23), Nieco o noweli emerytalnej (1931 nr 5–6), Mały jubileusz (1933 nr 9), Rząd a związki zawodowe (1935 nr 6). Artykuły wstępne, publikowane w r. 1929 pod pseud. Primus, były prawdopodobnie jego autorstwa. Uczestniczył w kongresie Centralnej Rady Pracowniczej, który odbył się 24 XI 1935 w Warszawie, w celu zorganizowania protestu przeciw rządowym zamiarom obniżenia uposażeń dla pracowników państwowych i samorządowych.
W l. 1936–9 pracował S. w warszawskich urzędach pocztowych. W okresie okupacji niemieckiej przebywał w Świdrze koło Warszawy i pracował tam dorywczo. Po r. 1945 był księgowym Biur Projektowych Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt «Mazowsze» w Warszawie. Na emeryturę przeszedł w r. 1958. Zmarł 23 IX 1976 w Warszawie i pochowany został na cmentarzu Bródnowskim.
S. był żonaty, miał córkę i syna.
Hass L., Organizacje zawodowe w Polsce 1918–1939 (Informator), W. 1963; Kto kim był w Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1994; – Ajzner S., Związek Związków Zawodowych 1931–1939, W. 1979; Kieszczyński L., Kronika ruchu zawodowego w Polsce 1808–1939, W. 1972; Spurna J., Józef Stangreciak, „Kwart. Hist. Ruchu Zawodowego” 1977 nr 1 s. 95–6; – Skład osobowy Sejmu RP w dniu 1 marca 1931 r., W. 1931 s. 34, 43, 60; toż, w dniu 25 stycznia 1935, W. 1935 s. 19, 24, 37; – Dokumenty i materiały do historii Poczty i Telekomunikacji w II Rzeczypospolitej, W. 1986; Spraw. stenogr. Sejmu 1930–5; Sprawozdanie z działalności Zarządu Głównego [Związku Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów RP] Kadencja 1933/35, W. 1936 s. 5, 50, 113; – „Monitor Pol.” 1930 nr 241, 280; „Poczta” 1927 nr 19, 1928 nr 1–3, 1929 nr 10/11, 12/13 (fot.), 1930 nr 18, 20–21, 1933 nr 10; – Nekrologi z r. 1976: „Tyg. Powsz.” nr 44, „Życie Warszawy” nr 231; – Arch. Cmentarza Bródnowskiego: Akt zgonu S-ego; B. Sejmowa w W.: Komisje Sejmowe BBWR 1931/32 (mszp.).
Stanisław Konarski