Stebelski Józef (1918–1977), generał dywizji Wojska Polskiego.
Ur. 16 I w Mołotkowie (pow. krzemieniecki, na Wołyniu), w rodzinie chłopskiej, był synem Władysława i Ludwiki ze Schabikowskich.
W r. 1933 ukończył S. siedmioklasową szkołę powszechną w Białozórce; następnie uczył się w gimnazjum ogólnokształcącym w Krzemieńcu, gdzie w r. 1939 zdał maturę. W czasie okupacji sowieckiej, od 1 X t.r., pracował jako nauczyciel arytmetyki w szkole powszechnej w Brzeżance Borsuki koło Tarnopola; potem został jej kierownikiem. W r. 1940 rozpoczął dwuletnie zaoczne studia w Inst. Matematyczno-Fizycznym w Krzemieńcu. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, w czerwcu 1941, wrócił do Mołotkowa i do sierpnia r.n. pracował w gospodarstwie rodzinnym, a następnie, aby uniknąć wywiezienia na przymusowe roboty do Niemiec, podjął pracę na kolei jako robotnik fizyczny w pobliskich Łanowcach. Po pacyfikacji przez Niemców, 23 IV 1943 Mołotkowa, w czasie której rozstrzelano jego rodziców, a gospodarstwo spalono, wyjechał do Tarnopola, gdzie nadal pracował jako robotnik kolejowy.
W kwietniu 1944, gdy Tarnopol zajęła Armia Czerwona, zgłosił się S. ochotniczo do WP; 29 IV został skierowany do Ośrodka Formowania Armii Polskiej w ZSRR w Sumach, a stąd 15 V wysłany na kurs do Oficerskiej Szkoły Polityczno-Wychowawczej w Moskwie. Po ukończeniu kursu (15 IX) awansował na stopień podporucznika i skierowano go do powstałej 10 X jednostki inżynieryjno-saperskiej odwodu Naczelnego Dowództwa WP, 3. Brygady Pontonowo-Mostowej (B. Pont.-Most.); objął w niej 12 X stanowisko zastępcy dowódcy 33. baonu pontonowo-mostowego ds. polityczno-wychowawczych. Dn. 2 XII awansował na porucznika i w styczniu 1945 został zastępcą dowódcy tej brygady ds. polityczno-wychowawczych. W składzie 3. B. Pont.-Most. brał udział w budowie przepraw na Wiśle w rejonie Warszawy (styczeń t.r.) i na Odrze w rejonie Kostrzyna (kwiecień) dla wojsk uczestniczących w operacji warszawskiej i berlińskiej 1. Frontu Białoruskiego. Dn. 1 V został mianowany kapitanem.
Po zakończeniu działań wojennych, w maju 1945, wstąpił S. do Polskiej Partii Robotniczej (PPR). Dn. 25 X t.r. został szefem Wydz. Organizacyjnego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Poznańskiego Okręgu Wojskowego. Dn. 15 XII t.r. otrzymał awans na stopień majora. Od 15 X 1946 był zastępcą szefa Oddz. Organizacyjnego Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP, następnie szefem Wydz. Polityczno-Wychowawczego Sztabu Generalnego WP (od 15 III 1947). Na stanowiskach tych zajmował się m.in. przygotowaniem wojskowych grup ochronno-propagandowych do działań w terenie przed referendum ludowym (30 VI 1946) i wyborami do Sejmu Ustawodawczego RP (19 I 1947). W opinii przełożonych był człowiekiem wielkiej pracowitości, ambicji i walorów intelektualnych, zarazem jednak przesadnie skrupulatnym i chorobliwie podejrzliwym, niepotrafiącym w związku z tym ułożyć sobie współpracy z podwładnymi. Dn. 22 VII 1947 awansował na podpułkownika. Od listopada t.r. do października 1950 studiował w nowo powstałej Akad. Sztabu Generalnego WP (ASG). Po ukończeniu studiów, 15 X t.r., został starszym wykładowcą w Katedrze Taktyki Ogólnej Służby Sztabów ASG. Dn. 9 VII 1952 mianowano go pułkownikiem. Od 22 V 1953 był kierownikiem taktycznym w Katedrze Taktyki Ogólnej Służby Sztabów, a od 28 VIII t.r. jej szefem. Dn. 8 IX 1954 objął stanowisko szefa Katedry Sztuki Operacyjnej i Wyższych Związków Taktycznych.
W październiku 1954 skierowano S-ego na dwuletnie studia operacyjne do Wyższej Akad. Wojskowej ZSRR im. Klimenta Woroszyłowa w Moskwie, które ukończył z doskonałą opinią jej komendanta gen. mjr. Kutuzowa, rekomendującą S-ego do objęcia stanowisk dowódczych lub sztabowych wyższych związków taktycznych. Po powrocie z Moskwy, w październiku 1956, przez niecałe trzy miesiące był S. zastępcą szefa sztabu ds. operacyjnych Pomorskiego Okręgu Wojskowego (Pomor. Okr. Wojsk.), następnie od 22 XII t.r. dowodził 8. Drezdeńską Dyw. Zmechanizowaną. Dn. 6 X 1962 awansował na stopień generała brygady i 2 XII t.r. objął obowiązki dowódcy 12. Dyw. Zmechanizowanej. Dn. 6 I 1965 został zastępcą dowódcy Pomor. Okr. Wojsk. ds. Obrony Terytorialnej Kraju, a 15 IX t.r. szefem sztabu Pomor. Okr. Wojsk. Dn. 9 X 1968 mianowany generałem dywizji, został 16 X pierwszym zastępcą głównego inspektora szkolenia; jednocześnie był szefem Inspektoratu Szkolenia Min. Obrony Narodowej. W r. 1970 ukończył dwumiesięczny kurs operacyjno-strategiczny w ZSRR. Powołany 16 X 1972 na stanowisko pełnomocnika rządu ds. pobytu wojsk radzieckich w Polsce, został przewodniczącym polskiej delegacji w Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej. T.r. opublikował Przedmowę do polskiego wydania pracy J. Lutawa i P. Sahajdera „Batalion piechoty jako desant powietrzny” (W.). Zmarł 7 III 1977 w Zakopanem, został pochowany 10 III w Alei Zasłużonych na cmentarzu Komunalnym na Powązkach w Warszawie. Był odznaczony m.in. Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1968), Krzyżami Orderu Odrodzenia Polski: Kawalerskim (1945), Oficerskim (1957) i Komandorskim (1973), Krzyżem Grunwaldu III kl. (1945), Srebrnym (1947) i Złotym (1953) Krzyżami Zasługi, oraz wieloma medalami bojowymi, w tym radzieckimi: Orderem Czerwonego Sztandaru (1968) i Orderem Przyjaźni Narodów (1973).
S. był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy od r. 1946 z Anną Cienciałą, córką Hugona i Haliny z Obertyńskich, z którą rozwiódł się po dwóch latach. W r. 1955, podczas studiów w Moskwie, poślubił Irenę Ostrowską (ur. 1926), córkę Michała Pamięty i Jadwigi z Drozdowiczów. Miał dwie córki: Ewę (ur. 1950) i Annę (ur. 1956).
Kosk H. P., Generalicja polska, Pruszków 2001 II (fot.); – Dideńko K., Wojska inżynieryjno-saperskie LWP 1943–1945, W. 1978; Kaczmarski F., Soroka S., Wojska inżynieryjne LWP 1945–1979, W. 1982; Kospath-Pawłowski E., Wojsko Polskie na Wschodzie 1943–1945, Pruszków 1993; Przesiedlenie ludności polskiej z Kresów Wschodnich do Polski 1944–1947, W. 1997 (bez imienia); – „Wojsk. Przegl. Hist.” R. 27: 1977 nr 2 s. 339–40 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1977: „Trybuna Ludu” nr 57, 59, „Życie Warszawy” nr 56, 59, 63, 65; – CAW: sygn. 1663/82/834 (akta personalne S-ego).
Stefan Zwoliński