Sikorski Józefat (1905–1942), bankowiec, działacz Narodowej Organizacji Bojowej Ziem Zachodnich. Ur. 25 XI w Kostrzynie w pow. średzkim, był synem Franciszka, kupca, i Walentyny z Wierzcholskich.

 

Po przeniesieniu się rodziców do Poznania w r. 1916 S. podjął naukę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny i tu w r. 1924 zdał maturę. W l. 1924–9 studiował na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn. Był przewodniczącym korporacji «Posnania», kierował Poznańskim Kołem Międzykorporacyjnym, wchodził w skład zarządu Poznańskiego Komitetu Akademickiego (skarbnik i przewodniczący komisji rewizyjnej). W r. 1929 był delegatem studentów Uniw. Pozn. na VII Zjazd Ogólny Polskiej Młodzieży Akademickiej w Warszawie. W t. r. organizował I Kongres Polskich Korporacji Akademickich w Poznaniu z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej. W r. 1931 należał do sygnatariuszy zbiorowego protestu społeczeństwa wielkopolskiego w sprawie brzeskiej. W czasie studiów pracował jako księgowy (1926–8) w firmie drzewnej «Bartkowiak» we Lwówku, a następnie w firmie ojca. Po przerwaniu studiów w r. 1929 podjął pracę w Banku m. Poznania, przekształconego w r. 1931 w Komunalną Kasę Oszczędności (KKO) m. Poznania, gdzie od r. 1934 miał stanowisko pełnomocnika, a od r. 1938 prokurenta z tytułem wicedyrektora.

 

W czasie okupacji niemieckiej S. pracował nadal w KKO. Został członkiem Narodowej Organizacji Bojowej Ziem Zachodnich (NOB), powołanej w r. 1939 przez działaczy Stronnictwa Narodowego (SN), z Antonim Wolniewiczem na czele. Na zebraniu doradców kierownictwa NOB SN na przełomie września i października 1940 S. przyjął prowadzenie spraw gospodarczych. Organizacja rozwinęła szeroką działalność, objęła całą Wielkopolskę, miała własne drukarnie, pisma, przeprowadzała akcje sabotażowe, utrzymywała kontakty z władzami SN w Warszawie, zbierała składki, udzielała pomocy ubogim mieszkańcom Poznańskiego. Wskutek braku doświadczenia konspiracyjnego, a przede wszystkim wskutek zdrady członka kierownictwa Zenona Ciemniejewskiego, organizacja została zdekonspirowana. Niemcy aresztowali prawie 900 osób. S. wraz z innymi przywódcami tej organizacji został aresztowany 12 XII 1940 w Poznaniu (po jego aresztowaniu organizację dwukrotnie odbudowywano, ostatecznie Niemcy ją zlikwidowali pod koniec 1941 r.). Podczas pierwszego przesłuchania 17 XII 1940 S. nie przyznał się do działalności w NOB, uczynił to dopiero po konfrontacji z Bolesławem Koterasem. Przebywał w więzieniach w Forcie VII w Poznaniu, we Wronkach i w Oleśnicy. Po trwającym rok śledztwie odbył się w dn. 17–18 XII 1941 przed Trybunałem Ludowym Rzeszy (Volksgerichtshof) w Poznaniu proces S-ego i 8 członków kierownictwa NOB w tym A. Wolniewicza, B. Koterasa i S. Piotrowskiego. Wszystkich skazano na karę śmierci. Dn. 20 III 1942 S. został zgilotynowany w więzieniu Plötzensee koło Berlina.

 

W małżeństwie (od r. 1930) z Walentyną z Wołków, miał S. czworo dzieci: Romana Rajmunda (ur. 1931), ekonomistę, Alicję Olgę (ur. 1932), Andrzeja Przemysława (ur. 1936), ekonomistę, i Marka (ur. 1940), architekta.

 

 

 

Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Wpol. Słown. Biogr.; – Basak A., Sprawa Wolniewicza i towarzyszy przed Trybunałem Ludowym Rzeszy, Acta Universitatis Wratislaviensis No 424: Studia nad faszyzmem i zbrodniami hitlerowskimi [T.] 4: 1979 s. 147, 151–4, 157–8; Białostocki A., Absolwenci Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu 1805–1950, P. 1995 s. 152; Łuczak C., Dzień po dniu w okupowanym Poznaniu, P. 1989; Serwański E., Wielkopolska w cieniu swastyki, W. 1970; Terej J. J., Rzeczywistość i polityka, P. 1971 (występuje jako Józef); – AK w dokumentach, II; – „Awangarda” 1929 nr 9; „Kur. Pozn.” 1929 nr 50, 139, 1930 nr 543, 1931 nr 56; „Posener Tageblatt” 1942 nr 88; – AP m. Poznania: sygn. 2715, Akta m. Poznania (teczka osobowa), Kartoteka ewidencji ludności; Arch. Uniw. Pozn.: Akta osobowe S-ego, Sobkowiak W., Narodowa Organizacja Ziem Zachodnich, 1986 (mszp. pracy magisterskiej w posiadaniu Nikodema Pałasika z P.); Inst. Zachodni w P.: Akta sprawy Wolniewicza (fot.); – Zbiory prywatne i informacje N. Pałasika i Walentyny Sikorskiej z Londynu.