Sadłowski Julian (do r. 1942 Julian Puterman) (1892–1953), architekt. Ur. 2 XI w Sosnowcu, był synem Jakuba Putermana, lekarza, i Anny z Marguliesów, bakteriologa. Marguliesowie byli w okresie międzywojennym współwłaścicielami Zakładów Przemysłu Stalowego «Meyerhold» (kapitał zakładowy 1 mln zł).
Julian Puterman ukończył siedmioklasową Szkołę Handlową w Będzinie, świadectwo dojrzałości uzyskał w r. 1911 w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie. W l. 1911–14 i 1916–17 studiował na politechnice monachijskiej i uzyskał stopień inżyniera architekta. Tam krótko był asystentem (październik 1917 – luty 1918), a w r. 1918 pracował najpierw jako architekt w chorzowskiej fabryce azotowej, później jako pomocnik architekta Jana Rakowicza. Od r. 1919 (z przerwą na służbę wojskową w stopniu szeregowca w r. 1920) był profesorem w Państwowej Szkole Budownictwa w Poznaniu (do czerwca 1925), potem w Warszawie (1926–9). W l. 1925–6 i 1935–9 wykonywał wolny zawód architekta i rzeczoznawcy, uzyskawszy ku temu odpowiednie uprawnienia ok. r. 1923. Ze zrealizowanych w tych latach projektów na uwagę zasługują: budynek szkoły i internatu Sacré Coeur w Pobiedziskach Wielkopolskich (wspólnie z K. Wejchertem), hotel «Excelsior» w Iwoniczu w r. 1927 (wspólny projekt z E. Madurowiczem i K. Rauchem), pawilony na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w r. 1929: Min. Poczt i Telegrafów (z A. Miszewskim) i pawilon «Zjednoczonych Zakładów Przemysłowych K. Scheibler i L. Grohman» (z Miszewskim i S. Marzyńskim).
Puterman brał udział w wielu prestiżowych konkursach, uzyskując wysokie nagrody: w r. 1927 II nagroda w konkursie na projekt budynku sanatorium dla chorych na gruźlicę przy ul. Kurkowej we Lwowie (wspólnie z E. Madurowiczem), w r. 1928 I nagroda za projekt gmachu Min. Poczt i Telegrafów (wspólnie z Miszewskim), w r. 1929 w konkursie na projekt Kolejowego Dworca Centralnego w Warszawie jedna z trzech równorzędnych I nagród (projekt wspólny z A. Kapuścińskim, B. Pawłowskim i Z. Kuszewskim) oraz wyróżnienie za drugi projekt (wspólny z A. Kapuścińskim, B. Pawłowskim i S. Lisickim), w t. r. II nagroda w konkursie Funduszu Kwaterunku Wojskowego na szkicowy projekt gmachu dla kierownictwa Marynarki Wojennej w Warszawie (wspólnie z M. Goldbergiem i H. Rutkowskim). W czasopiśmie „Architektura i Budownictwo” opublikował artykuły: w r. 1929 – Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu 1929 (nr 11–12 s. 14–15, 64), w r. 1934 – Gmach Urzędu Telekomunikacji w Warszawie (nr 11 s. 339–55). Był członkiem Stowarzyszenia Architektów Polskich, a w r. 1927 członkiem komitetu redakcyjnego „Roczników Stowarzyszenia Architektów Polskich”.
W l. 1929–35 kierował biurem projektów Min. Poczt i Telegrafów, które wykonało wiele projektów budynków pocztowych na terenie całej Polski. W r. 1930 zaprojektował (wspólnie z S. Lisickim i W. Radlowem) gmach dla samochodów pocztowych przy ul. Ratuszowej w Warszawie na Pradze, w r. 1931, wspólnie z Janem Najmanem, budynek poczty w Sandomierzu, w r. 1933 pocztę w Kaliszu. Najpoważniejszą jego pracą w tym zakresie był projekt gmachu Urzędu Telekomunikacyjnego w Warszawie przy ul. Nowogrodzkiej 45, którego budowę ukończono w r. 1934 (uruchomiona w nim 12/13 X 1935 centrala międzymiastowa należała do największych i najnowocześniejszych pod względem technicznym w Europie).
Po wojnie wrześniowej 1939 r. znalazł się w Kownie, gdzie podjął pracę w pracowni technicznej litewskiego Czerwonego Krzyża; był m. in. głównym projektantem gmachu sanatoryjno-szpitalnego na przedmieściu Kowna. Po włączeniu Litwy do ZSRR pracownię zlikwidowano (na przełomie 1940/41 r.), a Puterman przeszedł do nowo powstałego biura projektowego «Promprojekt». Mimo propozycji wyjazdu do Moskwy i podjęcia tam prac projektowych na szerszą skalę, zrezygnował z tej możliwości. W r. 1941 został przeniesiony do Wilna na stanowisko kierownika Biura Projektów Przemysłowych.
Po wkroczeniu Niemców do Wilna przez kilka miesięcy ukrywał się, a następnie podjął decyzję powrotu do Warszawy. Tu znalazł schronienie w domu Janiny i Edwarda Garnyszów (z Garnyszem pracował w Kownie). W r. 1942, na Saskiej Kępie, gdzie przebywał przez cały okres okupacji prawie nie opuszczając mieszkania, uzyskał fałszywe dokumenty osobiste na nazwisko Sadłowski, którego odtąd używał do końca życia. Dwukrotnie zagrożony aresztowaniem, zdołał się uratować, raz dzięki znacznemu okupowi, drugi – dzięki odwadze J. Garnysz. Nie mogąc wykonywać pracy zawodowej, zajął się przede wszystkim, na miarę ówczesnych okupacyjnych możliwości, studiami architektonicznymi. Utrzymywał się z posiadanych zasobów finansowych oraz tłumaczeń z angielskiego, francuskiego, niemieckiego i rosyjskiego.
Natychmiast po wyzwoleniu Saskiej Kępy S. udał się do Lublina. Brał tam udział w organizacji Min. Odbudowy i Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej (SARP). Był członkiem komisji, która przygotowała projekt powołania Kursów Politechnicznych Architektury jako prywatnej uczelni SARP w Lublinie (projekt został złożony Resortowi Oświaty PKWN dn. 15 XI 1944). Od października 1944 do lutego 1945 S. był dyrektorem Dep. Projektowania w Biurze Planowania i Odbudowy przy Prezydium Rady Ministrów. Wszedł do grupy operacyjnej «Warszawa» (utworzonej 19 I 1945), której zadaniem było zorganizowanie prac nad odbudową stolicy. Następnie znalazł się, jako przedstawiciel Biura Planowania i Odbudowy, w kierownictwie nowo powstałego Biura Organizacji Odbudowy Warszawy. Po powołaniu 24 V 1945 Biura Odbudowy Stolicy (BOS) S. został zastępcą kierownika Wydz. Architektury i Inżynierii. Wszedł zarazem w skład kolegium przy kierownictwie BOS; należało do niego zatwierdzanie projektów budowy szpitali, poczt i garaży. Równocześnie działał jako współzałożyciel spółdzielni «Zjednoczone Pracownie Architektoniczne». Z dn. 1 XII 1948 S. opuścił BOS; został kierownikiem pracowni służby zdrowia w Centralnym Biurze Projektów Architektonicznych i Budowlanych, przekształconym następnie w «Miastoprojekt Specjalistyczny». Był długoletnim członkiem Komisji Oceny Projektów Inwestycyjnych Min. Zdrowia i Opieki Społecznej.
W r. 1948 S. rozpoczął działalność dydaktyczną na Wydz. Architektury Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie na stanowisku profesora kontraktowego (do r. 1951), w r. 1950 objął, jako zastępca profesora, kierownictwo Zakładu Projektowania Zakładów Leczniczych na Wydz. Architektury Politechn. Warsz. W swej pracy twórczej skoncentrował się przede wszystkim na budownictwie szpitalnym; w celu pogłębienia wiedzy w tym zakresie wyjeżdżał do Szwecji, Francji i Szwajcarii. Był projektantem (przy współudziale architekta L. Koehlera) dwóch dużych szpitali ogólnych w Warszawie. W l. 1947–51 został wybudowany dla ówczesnego Min. Bezpieczeństwa Publicznego szpital przy ul. Wołoskiej – 5-oddziałowy (o 500 łóżkach) z przychodnią (łączna kubatura ok. 87 tys. m3). Drugim był zaprojektowany w r. 1950 (budowę ukończono w r. 1959) miejski szpital bielański 11-oddziałowy (o 600 łóżkach) z przychodniami i pełnym zapleczem diagnostyczno-zabiegowym. Szpital bielański stał się pierwowzorem dla klinik w Białymstoku i Lublinie. S. wspólnie ze Stanisławem Płoskim opracował też wstępną koncepcję 400-łóżkowego typowego szpitala powiatowego, przystosowywaną potem przez innych architektów do lokalnych warunków i potrzeb w: Czeladzi, Częstochowie, Kielcach, Ostrowcu Świętokrzyskim, Sosnowcu i Zawierciu. Ponadto zaprojektował szpital powiatowy w Mielcu, którego dokumentacja posłużyła też do realizacji szpitala w Bielsku Podlaskim. Pod kierunkiem S-ego wykonano projekty szpitali w Augustowie (A. Nitsch) i Wysokiem Mazowieckiem (Janusz Juraszyński).
Z innych projektów S-ego na uwagę zasługują: gmach dla warszawskiego Zjednoczenia Przedsiębiorstw Budowlanych przy ul. Jasnej i Świętokrzyskiej (1950/51), domy przy ul. św. Barbary 2/4 oraz budynki mieszkalne wybudowane w r. 1949 przy ul. Madalińskiego (wspólnie z J. Klewinem), gdzie zastosowano na szeroką skalę gruzobetonowe elementy prefabrykowane wg projektu J. Nechaya; na temat tego projektu S. wypowiedział się w artykule Trochę uwag o budowie kolonii mieszkaniowej przy ul. Madalińskiego w Warszawie („Przegl. Budowlany” 1949 nr 1–2 s. 18–24).
S. należał do SARP, Związku Zawodowego Pracowników BOS, a następnie Związku Zawodowego Budowlanych. Zmarł (na nowotwór trzustki) 22 III 1953 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu na Powązkach (kwatera 114 szereg 2 grób 8). Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Z poślubioną 10 VII 1947 Janiną Garnysz z domu Januszewską (zm. 1973) S. nie pozostawił potomstwa; wychowywał bratanicę swej żony Danutę Januszewską (ur. 1937).

Bibliogr. Warszawy. Druki zwarte, s. 337 nr 6139; Bibliogr. Warszawy. Wydawn. ciągłe 1944–54; Enc. Warszawy; Łoza, Architekci; tenże, Czy wiesz, kto to jest?; Peretiatkowicz-Sobeski, Współcz. kultura pol.; – Krajewski M., Dzieje Głównego Dworca Kolejowego w Warszawie, W. 1971 s. 107, 114–15, 221; Morsztynowicz H., Krystalizacja koncepcji odbudowy Warszawy, w: Warszawa stolica Polski Ludowej, W. 1972 z. 2 „Studia Warszawskie” XI 288; Nitsch A., Osiągnięcia budownictwa szpitalnego w dwudziestoleciu Polski Ludowej, „Szpitalnictwo Pol.” 1964 nr 4 s. 159–61; tenże, Rozwój budownictwa obiektów opieki zdrowotnej i społecznej w Polsce Ludowej, W. 1972 s. 11, 25, 30, 33; Politechnika Warszawska 1915–1965, W. 1965 s. 108; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Sigalin J., Nad Wisłą wstaje warszawski dzień…, W. 1963 s. 69; Warszawska szkoła architektury 1915–1965, W. 1967 s. 96; – Odbudowa Warszawy w latach 1944–1949. Wybór dokumentów i materiałów, Pod red. J. Górskiego, W. 1977 s. 126–8, 470; Rocznik polskiego przemysłu i handlu, W. 1938 nr 2449; – „Architektura i Budownictwo” 1929 nr 1 s. 18 (S. Woźnicki), nr 4 s. 122 (Protokół prac sądu konkursowego na projekt Dworca Głównego w Warszawie), s. 130–4 (B. Szczygliński), s. 143–7 (P. Wędziagolski), nr 7 s. 239–41, 249–50 (Konkurs na gmach Ministerstwa Poczt i Telegrafów), 1933 nr 7 s. 201–9, 1937 nr 4–5 s. 154 (Z działalności budowlanej Ministerstwa Poczt i Telegrafów); „Przegl. Teletechn.” 1935 nr 11 s. 342–5 (J. Silberstein), nr 12 s. 354–61 (S. Ignatowicz); „Roczn. Stow. Architektów Pol.” 1927 s. XV–XVI 30–35; „Stolica” 1950 nr 6 s. 3; – AP m. st. Warszawy i Woj. Warszawskiego: BOS, sygn. 2, 3, 1567 (fot.), 2084, Kaczkowska A., Biuro Odbudowy Stolicy (1945–1950/1951), W. 1972 s. 19, 35 – inwentarz archiwalny; Arch. Politechn. Warsz.: Teczka personalna S-ego nr 384 (fot.); SARP, Oddz. Warszawski: Ankieta personalna, Karta ewidencyjna architekta; – Informacje rodziny S-ego oraz Andrzeja Nitscha z W.
Józef Piłatowicz