INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jura (Jerzy) Gajdzica  

 
 
1777-12-19 - 1840-02-16
Biogram został opublikowany w latach 1948-1958 w VII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
Biogram naukowy jest dostępny wyłącznie w drukowanej wersji PSB. Zapraszamy do zapoznania się z innymi dostępnymi materiałami.
 
 
 

Gajdzica Jura (Jerzy), chłop-bibliofil i pamiętnikarz (1777–1840). Ur. 19 XII w Małej Cisownicy na Śląsku Cieszyńskim jako syn Jerzego G-y, zagrodnika, i Marii, córki Pawła Malca. Uczęszczał prawdopodobnie do szkoły w Ustroniu, założonej w r. 1785. Przyszedł na świat, kiedy chłopi śląscy uzyskali zniesienie poddaństwa i znaczne ograniczenie pańszczyzny, a ludność wyznania ewangelickiego dzięki patentowi tolerancyjnemu cieszyła się swobodą. Prócz pracy na średnim gospodarstwie zagrodniczym trudnił się furmanieniem w dalekie nawet strony. Za część zarobionych pieniędzy kupował książki, których zgromadził zasobną biblioteczkę. Książki swe zaopatrywał pieczątkowym podpisem, przypominającym często gotycki krój czcionek druków do tego stopnia, że istniało nawet przypuszczenie, jakoby G. był ich wydawcą. Znaczną część swych zbiorów oprawił własnoręcznie w bardzo misterny sposób.

Prócz zajęć rolniczych i furmańskich znalazł czas na napisanie pamiętnika, składającego się z dwóch części: Dlo pamięci rodu ludzkiego i Nieco z kroniki cieszęśki. W pamiętniku notował skrzętnie najbardziej interesujące go wydarzenia, a więc lata urodzajne i nieurodzajne, burze, powodzie, wojny, przemarsze wojsk, kiedy chłopi musieli dostarczać uciążliwych furmanek (»forszpany«). Między datami odnoszącymi się do dziejów Cieszyna, Frysztatu i spraw ewangelickich zapisał G. datę pierwszego rozbioru Polski, jako jedyną nie związaną ściśle ze Śląskiem Cieszyńskim. Trudno się w tym nieudolnie pisanym pamiętniku dopatrzyć walorów literackich, nie zamierzał go też autor ogłaszać.

Zmarł 16 II 1840 r. Dotąd uchodzi za pierwszego pamiętnikarza chłopa. Książki pochodzące z jego zbiorów można jeszcze obecnie odszukać na Śląsku Cieszyńskim u prywatnych posiadaczy.

 

Pamiętnik gazdy Jury Gajdzicy z Cisownicy, wyd. J. Wantuła, »Zaranie Śląskie«, r. VI (1930), z. 3, s. 148–52; Bystroń J. St., Nieznany druk polsko-ewangelicki z Śląska Cieszyńskiego, Reformacja w Polsce, r. II (1922); Wantuła J., Najdawniejszy chłopski exlibris, W. 1935; Koniński K. L., Pisarze ludowi, Lw. 1938, t. II, s. 86–9, 378–81; Wybór pisarzy ludowych, wyd. St. Pigoń, Wrocław 1947, t. I, s. 9–12.

Stanisław Szczotka

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Antoni Brodowski

przed 26 grudnia 1784 - 1832-03-31
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Piotr Adolf Semenenko

1814-06-16 - 1886-11-18
filozof
 

Ksawery Jan Kaniewski

1805-08-10 - 1867-04-13
malarz
 

Jan Baliński h. Jastrzębiec

1827-05-23 - 1902-03-11
psychiatra
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.