Serini Karol Artur (1875–1931), pastor ewangelicko-augsburski, profesor Uniw. Warsz., wolnomularz. Ur. 21 III w Tomaszowie Mazowieckim, był synem Karola i Julii z Gudelów. Pochodził z rodziny, która przybyła do Polski z Węgier w XVIII w.
W l. 1885–93 uczęszczał S. do gimnazjum w Częstochowie, gdzie zdał maturę ze złotym medalem. Następnie w l. 1893–8 studiował na Wydz. Teologii Ewangelickiej uniwersytetu w Dorpacie i uzyskał tytuł kandydata teologii. Po powrocie do Warszawy został 21 V 1899 ordynowany na pastora; w l. 1899–1900 był wikarym parafii w Pabianicach, a następnie w l. 1900–1 w parafii Św. Trójcy w Łodzi. W lipcu 1901 został proboszczem gminy ewangelickiej w Stawiszynie koło Kalisza, tu w r.n. jego staraniem został zbudowany dom dla biednych. W lipcu 1905 S. objął probostwo w Zgierzu. Zorganizował tam w r.n. Związek Panien (którym kierowała początkowo matka, a od r. 1908 żona S-ego), a w r. 1907 Związek Pielęgniarek Jałmużniczych, w r. 1911 Związek Młodzieży Ewangelickiej, a w r.n. Związek Niebieskiego Krzyża. Ok. r. 1910 wzniósł na terenie posiadłości parafialnej Dom Sierot, w którym znalazła pomieszczenie sala konfirmacyjna i szkółka freblowska. S. działał również w miejscowościach leżących w pobliżu Zgierza: Rogalach, Proboszczewicach, Palestynie. Rozwinął też działalność duszpasterską w Radogoszczy (dzisiejsze przedmieście Łodzi). W r. 1914 powstał z inicjatywy S-ego zespół puzonistów. S. organizował w kościele koncerty i odczyty dla parafian.
W okresie pierwszej wojny światowej, po zajęciu Zgierza przez armię niemiecką, S. prowadził ostrą polemikę z przybyłymi wraz z wojskiem pastorami polowymi, którzy dążyli, nie bez sukcesów, do zgermanizowania członków miejscowej parafii ewangelickiej. W r. 1916 S. założył w Zgierzu Związek Kobiet Ewangeliczek, którego zadaniem było łagodzenie skutków wojny (uruchomiono m.in. tanią kuchnię). Zorganizował tu także stowarzyszenie «Społeczność Chrześcijańska» i chrześcijańskie związki robotnicze i rzemieślnicze. Przez wiele lat uczył w Zgierzu religii ewangelicko-augsburskiej w 7-klasowej Szkole Handlowej, a w r. szk. 1918/19 w Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica.
W maju 1920 jako kandydat na wykładowcę do powoływanego Wydz. Teologii Ewangelickiej na Uniw. Warsz., S. został wysłany na dodatkowe studia z zakresu filozofii i teologii do Bazylei. Na podstawie pracy Die Religionsphilosophie von Wilhelm Windelband (wydana w języku polskim pt. Filozofia religii szkoły bodeńskiej, W. 1926) uzyskał S. tytuł licencjata teologii. Po powrocie do kraju w czerwcu 1921 został powołany na zastępcę profesora teologii systematycznej. W lipcu 1927 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. Wykładał dogmatykę, etykę, a także historię i filozofię religii. Uchodził za jednego z najlepszych wykładowców na wydziale. Interesowała go szczególnie filozofia religii. Jedyne jej uzasadnienie upatrywał «w prawdzie jako wartości wskazującej na świat, w którym są urzeczywistnione wartości najwyższe» (T. Wojak, s. 152). W r. akad. 1929/30 został wybrany na dziekana Wydz. Teologii Ewangelickiej, a w r.n. był prodziekanem. Równocześnie był S. w l. 1921–31 nauczycielem propedeutyki filozofii w Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. Jako członek komisji programowej Min. WRiOP zajmował się logiką. Był przewodniczącym sekcji metafizyki i filozofii religii Warszawskiego Tow. Filozoficznego.
S. został przyjęty przed r. 1929 do warszawskiej Wielkiej Loży Narodowej «Wolność Przywrócona», był «jedynym chyba w okresie międzywojennym polskim duchownym, będącym wolnomularzem» (L. Hass, Wolnomularstwo…). Nie piastował w masonerii warszawskiej wysokich funkcji, był natomiast badaczem jej historii i idei. W r. 1929 opublikował w „Jednocie” (nr 4–6, przedruk w: „Ars Regia” 1992 nr 1) cykl artykułów pt. Masoneria, w którym omówił historię i rozwój wolnomularstwa w Europie Zachodniej. Głównym dziełem S-ego w tym zakresie była wydana pośmiertnie (nieukończona) praca Symbol w wolnomularstwie (W. 1933, przedruk w: „Ars Regia” 1992 nr 1), jedyna w XX w. polska teoretyczna publikacja z tej dziedziny. S. omawiał w niej także i genezę pojawienia się masonerii w Polsce w XVIII w. Książka S-ego spotkała się z napastliwą krytyką w endeckiej „Myśli Narodowej” (1937 nr 5). S. zmarł w Warszawie 21 X 1931 i pochowany został na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Zgierzu.
W małżeństwie z Wandą (pierwotne nazwisko Kłossowska), adoptowaną córką lekarza zgierskiego Franciszka Haessnera (ślub 15 VII 1908), miał S. pięć córek: Małgorzatę Serini-Bulską (zob.), Wandę, prawnika, zamieszkałą w Brazylii, Hannę, zmarłą w dzieciństwie, Jadwigę, zamężną Brodniewicz, polonistkę, i Anitę, pielęgniarkę.
Pośmiertnie w r. 1934 wydana została księga, zawierająca przedruki prac S-ego oraz jego artykuły publikowane w „Jednocie” i „Głosie Ewangelickim” pt. Życie, nauka, religia (W.).

Fot. w: „Kur. Warsz.” 1931 nr 306 Niedzielny Dod. Ilustr.; – Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Chajn L., Polskie wolnomularstwo 1920–1938, W. 1984; Hass L., Masoneria polska XX wieku. Losy, loże, ludzie, W. 1993; tenże, Wolnomularstwo 1929–41; Kneiffel E., Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555–1939. Vierkirchen über München [1971]; tenże, Geschichte der evangelisch-augsburgischen Kirche in Polen. Niedermarschacht über Winsen/Luhe [1964]; tenże, Die Pastoren der evangelisch-augsburgischen Kirche in Polen. Eging, Niederbayern, [1967] Konarski S., Ornowski M., Szkoła im. M. Reja w Warszawie, W. 1993; Manteuffel, Uniw. Warsz. 1915/16–1934/35; Opalski K., Karol Serini (1875–1931), „Ars Regia” 1992 nr 1; S., Zgon śp. ks. prof. Karola Seriniego, „Jednota” 1931 nr 10 s. 153–4 (fot.); – Dzien. Urzędowy Min. WRiOP 1927 nr 11 s. 411; Spraw. z działalności Uniw. Warsz. za r. akad. 1929/30; toż za l. 1930/31–1931/32; Spraw. z działalności Wydziału Teologii Ewangelickiej Uniw. Warsz. za r. akad. 1931/32, W. 1933 s. 5, 7–17; Suess A., In memoriam Karol Serini, w: Serini K., Życie, nauka, religia, W. 1934 s. VII–XVI; Wojak T., Wspomnienie o księdzu profesorze Karolu Serinim, „Roczn. Teolog.” 1982 z. 1 s. 137–57; – „Jednota” 1931 nr 10 s. 167–8; „Kur. Warsz.” 1931 nr 289 wyd. wieczorne, s. 11; „Ruch Filoz.” T. 12: 1930/31 s. 274; – Arch. Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Opatrzności Bożej w Zgierzu: Metryka ślubu nr 43/1908; – Informacje i materiały w posiadaniu ks. Marcina Undasa, proboszcza parafii ewangelicko-augsburskiej w Zgierzu; Uwagi córki, Wandy Serini z São Paulo.
Stanisław Konarski