INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Karol August Pöppelmann  

 
 
ok. 1741 - 1805-01-24
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pöppelmann Karol August (ok. 1741–1805), kanonik warmiński. Ur w. Warszawie, był najstarszym z trojga dzieci Carla Friedricha (zob.) i Elżbiety Hiche.

Po śmierci ojca P. zdecydował się poświęcić karierze duchownej. Był klerykiem w Poznaniu i tam też przypuszczalnie nawiązał bliższe kontakty z bpem poznańskim Teodorem Czartoryskim. Dzięki usilnemu poparciu Czartoryskich (a zwłaszcza woj. ruskiego Augusta) i prymasa Władysława Łubieńskiego został na przełomie 1763/4 r. koadiutorem kanonika warmińskiego Ignacego Accoramboniego. Wydaje się, iż Czartoryscy w osobie P-a chcieli mieć w otoczeniu bpa warmińskiego Adama S. Grabowskiego zaufanego człowieka. Jesienią 1764 kontynuował P. naukę w seminarium w Warszawie. Co najmniej od połowy 1765 r. przebywał na Warmii, pełniąc różne misje (m. in. w Warszawie), zlecane mu przez kapitułę. Dn. 5 IX 1766 objął kanonię warmińską. Szybko pozyskał przyjaźń i zaufanie nowego bpa warmińskiego Ignacego Krasickiego. W ostrym sporze kapituły i Krasickiego z sufraganem warmińskim Karolem von Zehmen (dotyczącym administrowania diecezją oraz wprowadzenia nowej ordynacji świadczeń z r. 1769) poparł kapitułę i Krasickiego. W r. 1770 wysłano P-a jako delegata kapituły do Warszawy, aby przeciwdziałał tam akcji prowadzonej przez Zehmena. W obliczu zagrożenia Warmii przez Prusy Krasicki chciał wysłać P-a do Warszawy jako delegata kapituły na dwór polski (lipiec 1772). Zabór Warmii przez Prusy przekreślił ten zamiar. Zamiast tego pojechał P. wraz z Krasickim w r. 1773 do Berlina. W t. r. został proboszczem w Braniewie. Tam też w r. 1790 przeprowadził reformę szpitala (przytułku) Św. Ducha. W połowie 1779 r. był w Warszawie, gdzie załatwiał sprawy kapituły, a 9 XI 1779 wybrano go na dziekana warmińskiego. W r. 1786 witał w Braniewie imieniem kapituły nowego króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II. W połowie 1791 r. znowu przebywał w Warszawie. W l. 1793 i 1794 zarządzał diecezją pod nieobecność bpa Krasickiego, a po jego nominacji na arcybiskupstwo gnieźnieńskie został 21 VIII 1795 generalnym administratorem biskupstwa warmińskiego. Wezwany przez Krasickiego, zrezygnował jednak już 2 X 1795 z tej funkcji i wraz z Krasickim udał się do Berlina, gdzie przebywał do lutego 1796. Następnie jeszcze przez około 3 miesiące był przy boku Krasickiego w Skierniewicach i Łowiczu. Ostatecznie zdecydował się na powrót do Fromborka, gdzie osiadł już na stałe.

P. wyróżniał się dużą energią i aktywnością w załatwianiu spraw kapituły i diecezji, co w pełni doceniał darzący go dużym zaufaniem i przyjaźnią I. Krasicki. Za jego pośrednictwem P. zaprzyjaźnił się z zamieszkałym w Sztynorcie pruskim hrabią E. A. H. Lehndorffem, u którego był dość częstym gościem. Utrzymywał także bliski kontakt listowny z mieszkającym stale w Warszawie kanonikiem warmińskim i współpracownikiem Stanisława Augusta Kajetanem Ghigiottim. Tłumaczył dla niego na język francuski nawet niektóre wiersze Krasickiego. W r. 1783 otrzymał mały folwarczek (pod Lidzbarkiem?), gdzie zbudował sobie dom i założył ozdobny ogród. Bp Krasicki ofiarował mu marmurowy kominek, który ozdobił kanonię P-a we Fromborku. P. prawdopodobnie utykał na jedną nogę. Zmarł po krótkiej chorobie we Fromborku 24 I 1805.

 

Fot. portretu P-a z galerii I. Krasickiego w B. Gł. Uniw. Tor.: sygn. A 106; – Eichhorn A., Die Prälaten des ermländischen Domcapitels, „Zeitschr. f. d. Gesch. u. Altertumskunde Ermlands” T. 3: 1864–6 s. 393/4; – Brachvogel E., Die Chorkleidung der ermländischen Dom- und Kollegiatstiftsherren, tamże T. 21: 1923 s. 121; tenże, Ein Pöppelmann als erml. Domherr, „Ermländische Zeitung” T. 65: 1936 V. 24 s. 1; Buchholz F., Beiträge zur Geschichte der ermländischen Familie von Haumann, „Zeitschr. f. d. Gesch. u. Altertumskunde Ermlands” T. 26: 1930 s. 397/8, 401, 403, 406/7; Dittrich, Der Dom zu Frauenburg, tamże T. 18: 1911 s. 684; tenże, Das ermländische Volksschulwesen zu Ende des 18. Jahrhunderts, tamże T. 18: 1911 s. 58; Eichhorn A., Geschichte der emrländischen Bischofswahlen, tamże T. 2: 1863 s. 458, 460, 463, 612, 626–8; tenże, Die Weihbischöfe Emrlands, tamże T. 3: 1864–6 s. 159; Goliński Z., Ignacy Krasicki, W. 1979; Kolberg A., Analecta Warmiensia, „Zeitschr. f. d. Gesch. u. Altertumskunde Ermlands” T. 7: 1881 s. 67; tenże, Zur Verfassung Ermlands beim Uebergang unter die preussische Herrschaft i. J. 1772, tamże T. 10: 1894 s. 19, 51; Lühr G., Die Geschichte der Kreuzkirche bei Braunsberg, tamże T. 23: 1927 s. 259; Łukaszewicz W., Przyczynek do działalności społeczno-gospodarczej biskupa Ignacego Krasickiego na Warmii w l. 1767–1774, „Prace Polon.” T. 12: 1955 s. 207, 223; Matern G., Geschichte der Kirche und des Kirchspiels Schalmey, „Zeitschr. f. d. Gesch. u. Altertumskunde Ermlands” T. 17: 1909 s. 386, 398, 401; tenże, Die Hospitäler im Ermland, tamże T. 16: 1906 s. 111/12; Poschmann A., Die Einführung der Steinschen Städteordnung in Braunsberg, tamże T. 26: 1930 s. 9; Wołoszyński R., O „rewelacjach” na temat I. Krasickiego, „Pam. Liter.” T. 48: 1957 z. 3 s. 102; – Fox M., Diariusz z Heilsberga od roku 1790–1792, Kr. 1898; Krasicki I., Korespondencja, Wr. 1958 I–II; Lehndorff E. A. H., Des Reichsgrafen… Tagebücher nach seiner Kammerherrnzeit, Gotha 1921 s. 119; – AGAD: Arch. Kajetana Ghigiottiego, P 46–P 46 a (listy P-a z l. 1770–94); Arch. Diec. Warmińskiej w Olsztynie: AK, Ab 36 k. 78, Ab 38 s. 290, AB, D 139 k. 59, Acta Cap. 19–24.

Jerzy Dygdała

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wincenty Pieńkowski

1786-07-19 - 1863-11-22
biskup lubelski
 

Jan Andrzej Szaster

1746 - lipiec 1793
aptekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.