Rostworowski Karol Paweł (1874–1927), muzyk. Ur. 15 IV w majątku ojca Kowalewszczyzna (w Łomżyńskiem), był wnukiem Stefana (zob.), najmłodszym z ośmiorga dzieci Romana i Marii z Glogerów, bratem Stanisława (zob.), Michała (zob.) i Tadeusza (zob.). Po utracie przez ojca majątku rodzina osiadła w Warszawie.
Ukończywszy V Gimnazjum w Warszawie, R. w l. 1895–1900 studiował na wydziale mechanicznym na politechnice w Rydze. Należał wówczas (w l. 1895–1901) do korporacji studenckiej «Arkonia». Od listopada 1901 odbywał w Warszawie w pułku ułanów gwardii jednoroczną służbę wojskową. W l. 1902–5 pracował w warszawskich biurach spółki «Siemens & Halske» i firmy A. E. O. (Aktien Elektrizitäts Gesellschaft), lecz – jak zanotowała późniejsza żona R-ego – «to artysta pełen wdzięku, poezji, romantyzmu… Zupełnie nie nadaje się na ekonomistę z ołówkiem w ręku». W styczniu 1904 ożenił się z Teresą z Fudakowskich, znalazł materialne oparcie w rodzinie żony i mógł rozwinąć swoje zamiłowania muzyczne. Wkrótce po urodzeniu się syna Tomasza (listopad 1904) Rostworowscy przenieśli się do Krakowa. Tu R. włączył się w życie artystycznej bohemy zgrupowanej wokół «Zielonego Balonika» i «prowadził tryb życia artysty, jakim był zawsze» (Teresa Rostworowska). Z tego okresu pochodzi opera Maria (ok. 1904, nie wydana drukiem), do której napisał libretto wg poematu Antoniego Malczewskiego. Została ona przygotowana na ogłoszony przez Konstantego Wołłodkowicza konkurs, który wygrał Roman Statkowski. Komponował R. również pieśni na głos z fortepianem. Ukazały się spośród nich u Gebethnera i Wolffa Hania ([b. d.] do słów L. Rydla) i w r. 1905 Mgły. Sześć pieśni, w których – jak pisał recenzent „Tygodnika Ilustrowanego” – «łatwość melodyi nie ratuje ubóstwa środków i braku znajomości techniki twórczej. Stąd piosenki p. Rostworowskiego choć miłe, niezupełnie odpowiadają wymaganiom artystycznym», za najlepszą uznał pieśń Jesienią («Złote listki brzóz…») do słów Lucjana Rydla.
W l. 1905–8 studiował R. muzykę w konserwatorium w Lipsku, utrzymując kontakt z Krakowem, gdzie przebywała żona z dziećmi. Jesienią 1908 rodzina osiadła w Warszawie i do r. 1914 był R. «pedagogiem muzycznym» (tak zanotował w swoim „Curriculum vitae” z lutego 1923, zapewne uczył prywatnie). W tym czasie skomponował 3-aktową operę Wesele, do której opracował również libretto wg dramatu Stanisława Wyspiańskiego (wyciąg fortepianowy wyd. Gebethner i Wolff w Warszawie w r. 1910). Została ona wystawiona 11 XII 1910 na inaugurację Teatru Kukiełek Mariana Dienstla Dąbrowy, który zaprosił m. in. R-ego do współpracy nad przygotowaniem strony muzycznej spektakli. Właściwa prapremiera odbyła się w lipcu 1916 w Teatrze Polskim w Warszawie. Operę R-ego Feliks Starczewski ocenił jako «melodyjną, ale dosyć płytką», a Józef Rosenzweig pisał, że choć «kompozytorowi nie można odmówić talentu», to w jego kompozycji «uderzają pewne typowe naiwności, wynikające z niedokończonego wykształcenia fachowego».
Po wybuchu wojny 1914 został R. zmobilizowany do armii rosyjskiej w stopniu chorążego zapasowego. Poza informacją rodzinną, że służył na Kaukazie, jego losy wojenne nie są znane. Wg „Curriculum vitae” «w wojsku przebywał do 11 V 1920 r.», a w l. 1920–2 «przebywał w niewoli bolszewickiej». W „Karcie identyczności” jako «ostatni stopień wojskowy» podał: «kapitan wojsk rosyjskich». Po powrocie z niewoli wstąpił do służby państwowej jako pomocnik naczelnika I Odcinka Elektrotechnicznego P. K. P. w Wilnie (stanowisko to zajmował w lutym 1923). Ze względu na zły stan zdrowia po paru miesiącach osiadł na rekonwalescencji u swojej siostry Zofii Wesslowej w Żyrzynie (na Lubelszczyźnie). Zmarł 8 II 1927 w Warszawie w szpitalu Przemienienia Pańskiego. Został pochowany na Powązkach.
R. często bywa mylony ze swoim dalekim kuzynem i niemal rówieśnikiem Karolem Hubertem Rostworowskim (zob.). Obaj Karolowie w tym samym czasie studiowali muzykę w Lipsku i byli autorami zbiorów pieśni.
W małżeństwie z Teresą z Fudakowskich (ur. 8 II 1876 w Holakach na Ukrainie – zm. 9 VI 1964 w São Paulo w Brazylii) miał R. trzech synów: Tomasza (zob.), Stefana Mariana (zob.) i Jerzego Mariana (zob.).
Michałowski, Opery; Enc. XX w. (błędna data ur. 1875); Słown. Geogr. (Kowalewszczyzna); Słown. Muzyków Pol., II (pomylony z Karolem Hubertem Rostworowskim); – Barbag S., Polska pieśń artystyczna, „Muzyka” 1927 nr 7–9 s. 104 (tu jako autor pieśni R-ego wymieniony Hubert Karol Rostworowski); Bekier E., Ojciec Tomasz Rostworowski SJ (1904–1974), w: Chrześcijanie, W. 1980 XII 152–6, 166–8; Komorowska T., Gloger, W. 1985; Muzyka polska na wojnie, „Świat” 1914 nr 49 s. 10 (fot.); Opieński H., Stupięćdziesięciolecie Opery Polskiej, „Przegl. Muzycz.” R. 4: 1928 nr 6 s. 5 (błędnie K. Roztworowski); R[osenzweig] J., „Wesele”. Opera Karola Rostworowskiego, „Świat” 1916 nr 31 s. 6; Starczewski F., Stanisław Wyspiański w muzyce, „Muzyka” 1932 s. 348; Waszkiel M., Dzieje teatru lalek w Polsce do 1945 roku, „Pam. Teatr.” 1987 z. 1–2 s. 51; Z dziejów pol. kultury muzycz., II (błędna data śmierci); – Księga pamiątkowa „Arkonii” 1879-9/V-1929, W. 1929 (nr ewidencyjny R-ego 616); Żeleński T. Boy, O Krakowie, Kr. 1968; Żmichowska N., Listy, Wr. 1957–60 I, II; – „Głos Prawdy” 1927 nr 39 s. 2 (nekrolog); „Tyg. Ilustr.” 1905 nr 38 s. 707; – Mater. Red. PSB: Stefan M. Rostworowski, Genealogia rodu…, Curriculum vitae i Karta identyczności Karola Rostworowskiego.
Elżbieta Orman