Swaracka Karolina z Hołowniów, pseud.: Karolina z H… S., Karolina z H. S… (1815–1846), nauczycielka, pisarka.
Ur. 27 XI w Mołodecznie (pow. wilejski), była najmłodszą córką Michała Hołowni (1769 – ok. 1825), nauczyciela arytmetyki i geografii w tamtejszej szkole, prefekta szkoły w Postawach (pow. dziśnieński), i Franciszki z Lehmanów. Miała siostry: Annę (ur. 1801) i Józefę (ur. 1809). Wcześnie straciła rodziców.
Karolina uczyła się w Mińsku na pensji żeńskiej Ludwika i Julii Montegrandich. Od ok. r. 1832 była tam przez dwa lata nauczycielką. Następnie pracowała jako guwernantka w domach szlacheckich, m.in. pod koniec l. trzydziestych u Czarneckich w okolicach Lubieszowa (pow. piński). Dn. 25 IV 1841 poślubiła tam zdymisjonowanego oficera wojsk rosyjskich Karola Swarackiego (wuja Eleonory z Janowskich Sztyrmerowej) i przeniosła się do Lepla (gub. witebska), gdzie jej szwagier, Leonard Swaracki był powiatowym strapczym.
S. zadebiutowała w r. 1843 artykułem Słów kilka do P. Grabowskiego z powodu jego „Korespondencji” („Tyg. Petersburski” nr 39). T.r. nawiązała współpracę z wileńskim „Athenaeum” Józefa Ignacego Kraszewskiego i opublikowała w jego tomie czwartym obrazek obyczajowy Teatr małego miasteczka; ukazała w nim kryzys małżeństwa kobiety ogarniętej pasją zdobywania wiedzy. W r. 1844 ogłosiła powieść Nawrócona („Athenaeum” t. 2), w której podjęła temat uczuciowego związku polskiego szlachcica i Żydówki. We wrześniu t.r. przebywała w Wilnie, skąd nadesłała Kraszewskiemu do „Athenaeum” swą następną powieść Wanda (niewyd.). W r. 1845 lub na początku r. 1846 dwa pierwsze rozdziały z niedokończonej powieści S-iej Sierota trafiły do rąk sióstr Güntherówien (Matyldy Buczyńskiej i Gabrieli Puzyniny), inicjatorek niezrealizowanego czasopisma „Teka Litwinek”. Ostatnią publikacją S-iej była powiastka Marzenia i rzeczywistość („Pamiętniki Umysłowe” 1845 t. 2), skierowana «ku przestrodze» dziewcząt kończących pensje, radząca im porzucenie marzeń o karierze literackiej i miłości na rzecz budowania szczęśliwej rodziny. Twórczość S-iej kładła nacisk na pielęgnowanie tradycyjnych ról społecznych kobiety.
W poł. listopada 1846 S. z mężem przyjechała do Ołony (pow. trocki), majątku ciotki męża, generałowej Kochowskiej. Była w zaawansowanej ciąży, na miesiąc przed rozwiązaniem. Dn. 4 XII jej stan gwałtownie się pogorszył; zmarła 7 XII 1846 w Ołonie.
W małżeństwie z Karolem Swarackim S. nie miała dzieci.
W posiadaniu męża, w Leplu, pozostały rękopisy niewydanych powieści: Wanda, Sierota i Wspomnienie przeszłości oraz inne materiały.
Enc. Org., XXIV; Enc. Org. (1898–1904), XIV; – Inglot M., Polskie czasopisma literackie ziem litewsko-ruskich w latach 1832–1851, W. 1966; Kabacińska K., Zabawy i zabawki dziecięce w osiemnastowiecznej Polsce, P. 2007; [Rec. z Marzenia i Rzeczywistość]: J. S. [Sikorski J.], „Bibl. Warsz.” 1846 t. 2; Roszkowska-Sykałowa W., „Athenaeum” Józefa Ignacego Kraszewskiego 1841–1851, Wr. 1974; Stolzman M., Czasopisma wileńskie Adama Honorego Kirkora, „Zesz. Nauk. UJ. Prace Historycznoliter.” 1973 z. 26; – „Tyg. Petersburski” 1847 nr 17 (A. Moszyński, nekrolog S-iej); – B. Jag.: sygn. 6458 IV k. 239–40, sygn. 6479 IV k. 569–70 (listy S-iej do J. I. Kraszewskiego), sygn. 6479 IV k. 532–3 (list męża S-iej do Kraszewskiego); Vilniaus universiteto biblioteka w Wil.: F. F2–KC 139 k. 143–5 (opisy służbowe urzędników szkol. z l. 1819–25).
Dariusz Kukuć