Skirmunt Kazimierz (1861–1931), prawnik, ksiądz, protonotariusz apostolski, radca kanoniczny ambasady polskiej przy Watykanie. Ur. 8 II w majątku rodzinnym Szemetowszczyzna w pow. święciańskim, był wnukiem Aleksandra (zob.), synem Konstantego i Gabrieli z Umiastowskich.
S. gimnazjum ukończył w Rydze; w l. 1878–82 odbył studia prawnicze na uniwersytecie w Dorpacie. Jakiś czas pracował w sądzie okręgowym w Moskwie. Wg informacji młodszego brata Bolesława «na samym początku pontyfikatu Leona XIII pojechał po raz pierwszy jako wysłannik sekretny, w sprawach bardzo ważnych diecezji wileńskiej, do Rzymu». W l.n. jeszcze wielokrotnie podejmował się podobnych misji. Z tego zapewne okresu datuje się jego znajomość z księżmi zmartwychwstańcami. W r. 1884 podjął studia rolnicze na Uniw. Wrocł. W r. 1888 zdecydował się obrać drogę duchowną. Zrzekł się praw majątkowych na rzecz brata Bolesława, uzyskał zmianę obywatelstwa na austriackie. Zapewne już wtedy był w kontakcie z kard. Albinem Dunajewskim, biskupem krakowskim, gdyż w Rzymie występował później jako inkardynowany do tej diecezji.
Do Rzymu S. wyjechał w r. 1888. Od jesieni 1891 przebywał w Collegium Germanicum i studiował na Uniw. Gregoriańskim. Święcenia kapłańskie przyjął 28 X 1893. Doktorat z teologii uzyskał 29 XI 1895. W l. 1895–7 kontynuował jeszcze studia w Accademia dei Nobili Ecclesiastici, przygotowującej kadry przyszłej administracji i dyplomacji watykańskiej. Od r. 1897 pracował w Sekretariacie Stanu pod kierownictwem G. della Chiesa, przyszłego papieża Benedykta XV. Bliską i dozgonną przyjaźń z papieżem podkreślają wszystkie wspomnienia; dla polskich spraw miało to duże znaczenie. Był zaufanym pośrednikiem między episkopatem polskim a Stolicą Apostolską. Informował Watykan o aktualnych sprawach życia kościelnego, zwłaszcza na terenach pod zaborem rosyjskim i pruskim, z którymi łączność w tamtym okresie była niezmiernie utrudniona. W dn. 30 III 1898 mianowano go konsultorem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary, a w r. 1904 został konsultorem Kongregacji do Spraw Nadzwyczajnych Kościoła i jednocześnie (5 II) papieskim prałatem domowym. Funkcję konsultora obydwu kongregacji spełniał do śmierci. Współpracował także z innymi urzędami watykańskimi, a zwłaszcza z Kongregacją Konsystorialną. Znaczenie miały przede wszystkim informacje, jakich dostarczał o kandydatach na wyższe godności kościelne.
Jeszcze przed przybyciem do Rzymu i potem S. zajmował się również działalnością publicystyczną, pisując głównie o stosunkach kościelnych w zaborze pruskim do dzienników w Galicji, m. in. do „Czasu”. Władając dobrze sześcioma językami, informował opinię publiczną za granicą o prześladowaniach Polaków pod zaborami w artykułach zamieszczanych w prasie zagranicznej, np. we francuskiej „La Croix”, wiedeńskim piśmie „Vaterland”, berlińskim „Germania” i w ,,L’Osservatore Romano” oraz w mediolańskim ,,L’Osservatore Catholico”.
Po przystąpieniu Włoch do pierwszej wojny światowej (23 V 1915), S. jako poddany austriacki musiał opuścić Rzym. Udał się do Einsiedeln w Szwajcarii, gdzie kontynuował działalność informacyjną. Jego raporty znajdują się w wielu zbiorach Archiwum Watykańskiego, a także trafiały do archiwów innych dykasterii. Już te nieliczne, znane obecnie, świadczą, że były one przygotowywane bardzo starannie. Wiele danych wskazuje na to, że opinie i informacje S-a budziły zaufanie i były brane pod uwagę przy podejmowaniu ważnych decyzji. Za jego pośrednictwem papież Benedykt XV przekazywał do Polski swoją pomoc humanitarną w okresie wojennym. S. blisko współpracował z Włodzimierzem Ledóchowskim, najpierw asystentem przy generale, a następnie generałem zakonu jezuitów. W Einsiedeln otrzymał S. w r. 1907 honorowe członkostwo tamtejszego opactwa benedyktynów. W r. 1919 przyjął obywatelstwo szwajcarskie. Z okazji obchodów 25-lecia kapłaństwa (28 X 1919) został odznaczony przez Benedykta XV godnością protonotariusza apostolskiego. Był także kanonikiem honorowym katedry wileńskiej.
Do Rzymu wrócił w r. 1919 obejmując, na wyraźne życzenie samego papieża oraz kard. P. Gasparriego, sekretarza stanu, funkcję radcy kanonicznego w tworzącym się poselstwie polskim przy Watykanie. Jednak z chwilą powstania poselstwa (od r. 1924 ambasady polskiej) zakończyła się dotychczasowa funkcja S-a. Wydaje się, że nie odgrywał on już w l.n. większej roli, a jego znaczna aktywność w okresie prac nad konkordatem jest trudna do bliższego określenia. S. był gorącym patriotą, nie uniknął jednak pomówień, nawet w druku (J. Borodzicz odwołał publicznie swe zarzuty), o wiernopoddańczą postawę wobec caratu. Bliskie mu były przede wszystkim sprawy Kościoła i w te angażował się z całym oddaniem. Od powrotu ze Szwajcarii mieszkał w Rzymie do końca życia w jezuickim Collegio Massimo. Był kanonikiem honorowym Bazyliki Najświętszej Marii Panny w Monte Santo.
Zmarł po krótkiej chorobie 26 V 1931 w Rzymie. Uroczystości pogrzebowe przy licznym udziale przedstawicielstw dyplomatycznych i Polonii, odbyły się w kościele polskim św. Stanisława. Został pochowany w kaplicy generalskiej, w grobowcu jezuitów na rzymskim cmentarzu Campo Verano. Był odznaczony Orderem Polonia Restituta.
W kościele św. Stanisława w Rzymie umieszczono w r. 1933 tablicę pamiątkową z brązu (z profilem S-a) wykonaną przez rzeźbiarza Antoniego Madeyskiego.
Hasselblatt A., Otto G., Album Academicum der Kaiserlichen Universität Dorpat, Dorpat 1889; – Borodzicz J., Kresy polskie w niebezpieczeństwie, Wil. [1930]; tenże, Kresy Wileńskie w niebezpieczeństwie, Wil. [1928]; H. M., Kasimir von Skirmunt, „Korespondentblatt” 1932 nr z 8 I s. 13–16; Księga Sapieżyńska, Praca zbior. pod red. J. Wolnego, Kr. 1982–6 I–II (fot. zbiorowa); Pałyga E. J., Polsko-watykańskie stosunki dyplomatyczne, W. 1988 s. 137; Polskie pomniki w świątyniach Rzymu, W. 1994 s. 211; – Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Londyn 1983; Skirmunt B., W służbie Kościoła i Polski. Ks. dr Kazimierz Skirmunt, Wil. 1931 [1932] (fot.; w książce tej znajduje się cykl wspomnień B. Skirmunta o bracie zamieszczonych wcześniej w „Dzien. Wil.” 1931, a także przedrukowane większe nekrologi S-a z r. 1931, np.: „Dzien. Wil.” nr 126, „Czas” nr 120, „Kur. Warsz.” nr 144, 145); [Umiastowska J.] Nałęcz, Szmat ziemi i życia, Wil. 1928 s. 108, 187–92; – Arch. Collegio Germanico w Rzymie: Pfült O., Die Germanike 1818–1918, w: Studien aus dem Germanicum, XIII, 2. Heft IV, s. 157 (mszp.); Arch. Pontificio Istituto di Studi Ecclesiastici w Rzymie: Dział fotokopie; Arch. Pontificia Univ. Gregoriana: Reg. Theol. vol. 1 1890–1908 f. 61. vol. Direct. Can. I. C; Arch. Secretum Vaticanum i inne archiwa Stolicy Apostolskiej; Arch. Zgromadzenia XX Zmartwychwstańców w Rzymie; – Groby polskie w Rzymie [w druku] (mszp., m. in. w IH PAN w W.).
Hieronim Fokciński