Szczepański Kazimierz (1771–1854), księgarz, drukarz.
Ur. w pow. rzeszowskim. Miał brata, Franciszka.
Do szkół uczęszczał S. zapewne w Rzeszowie i tam odbył praktykę księgarską. Był pod koniec XVIII w. dzierżawcą folwarku na Bielszczyźnie (obecnie dzielnica Lublina) i wsi Czechówka Górna (pow. lubelski), ale w r. 1800 zamieszkał z rodziną w Lublinie. W lipcu 1806 kupił dwupiętrową kamienicę przy Rynku pod nr 19, gdzie otworzył księgarnię ogólnoasortymentową oraz wypożyczalnię książek. Przez ponad dwadzieścia lat była to jedyna taka placówka w Lublinie i w regionie lubelskim. Początkowo finansował druki wydawane przez lubelskiego drukarza Jana Karola Pruskiego. Nakładem S-ego ukazał się m.in. zbiorek utworów wierszowanych różnych autorów „Wieczory zabawne czyli rozrywka dla dam i kawalerów” (L. 1805, wyd. 2, L. 1813) oraz trzecie wydanie przekładu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego „Nocy” E. Younga (L. 1809). Po r. 1808 nabył S. od spadkobierców warszawskiego drukarza i księgarza Piotra Zawadzkiego wyposażenie drukarni i giserni (w r. 1812 sprzedał gisernię Pruskiemu). Od r. 1816 drukował książki we własnej drukarni, mieszczącej się w tej samej kamienicy co księgarnia (koncesję na drukarnię uzyskał dopiero 10 XII 1822). W l. 1817–18 współpracował z bratem; książki z tego czasu sygnował «Druk. K. F. Szczepańskich» lub «Druk. Braci Szczepańskich». Publikował romanse i modlitewniki, a po założeniu w r. 1818 lubelskiego Tow. Przyjaciół Nauk także literaturę naukową, dzieła pedagogiczne i prawnicze oraz prace z zakresu fizyki, chemii i biologii. Finansował wydawnictwa przeznaczone dla szerszego kręgu odbiorców oraz powieści popularnych pisarzy europejskich z 1. poł. XIX w. Utrzymywał kontakty z księgarniami w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, a także z małymi drukarniami w Łowiczu i Kaliszu; nieliczne książki sprowadzał z Lipska. Ogłoszony przez niego w r. 1821 Katalog książek polskich..., obejmował ok. 1500 pozycji, w większości literaturę piękną.
Głównym źródłem dochodów S-ego były nielegalne przedruki poczytnych wydawnictw, m.in. książek kucharskich i pism satyrycznych oraz powieści Klementyny z Tańskich Hoffmanowej; S. zarówno sprzedawał je w księgarni, jak i rozprowadzał przez wędrownych handlarzy. Po wniesieniu w r. 1825 skargi przez Hoffmanową, w drukarni S-ego pod zarzutem bezprawnego przedruku dokonano konfiskaty 247 egzemplarzy jej książek „Pamiątka po dobrej matce” i „Wiązanie Helenki” (S. wydrukował je pt. „Wiązanie Elżbietki”), a także książki kucharskiej „Kucharka miejska i wiejska”. Wzywany na przesłuchania i obciążany grzywnami, nie przyznawał się do łamania prawa i odmawiał składania wyjaśnień. W celu uniknięcia śledztwa przeniósł się wtedy na Bielszczyznę, a drukarnię wydzierżawił w r. 1826 na siedem lat Kajetanowi W. Wysockiemu, dzierżawcy Drukarni Rządowej w Lublinie. Pod nieobecność S-ego przeprowadzono w r. 1828 kolejną rewizję w jego księgarni i drukarni, w wyniku której skonfiskowano ok. 250 książek, w większości nielegalnych przedruków. Po nagłej śmierci Wysockiego w r. 1829 wrócił S. do Lublina i ponownie przejął kierowanie drukarnią.
Od r. 1830 księgarnia i drukarnia S-ego były pod ścisłym nadzorem policji i podlegały częstym rewizjom; obok bezprawnych przedruków poszukiwano także wydawnictw zakazanych przez cenzurę. S. bez porozumienia z władzami miasta przeniósł w r. 1832 drukarnię na Bielszczyznę; mimo kilkakrotnych wezwań nie sprowadził jej z powrotem do Lublina. W związku z toczącym się śledztwem wobec powstańca Tomasza Przeździeckiego, Komisja Śledcza zainteresowała się również S-m i decyzją jej naczelnika wojennego gen.-mjr. J. Hurki drukarnia na Bielszczyźnie została 2 VII 1833 opieczętowana. W księgarni w Lublinie przeprowadzono w r. 1834 rewizję, podczas której «bez cenzury i świadectwa komory» znaleziono jedynie 15 tytułów, ale skonfiskowano ponad 100 książek oraz czasopism polskich i francuskich (453 Volumina), uznając je za «przeciwne rządowi»; wśród zarekwirowanych znalazły się m.in. „Dzieje Polski” Joachima Lelewela (W. 1830), „Poezje” Adama Mickiewicza (W. 1833), „Noworocznik dla dzieci...” z wizerunkiem gen. Józefa Chłopickiego, czasopismo satyryczne „Momus” oraz dziennik z powstania listopadowego „Orzeł Biały i Pogoń”. S. bezskutecznie odwoływał się od decyzji władz i w konsekwencji musiał księgarnię zamknąć; z książek ocalałych utworzył konspiracyjną wypożyczalnię.
Po otwarciu w Lublinie w r. 1836 księgarni Stanisława Arcta S. zwrócił się t.r. do Komisji Wojewódzkiej z prośbą o odpieczętowanie swej drukarni; ponieważ jednak nie zgodził się na zapłacenie podatku za okres opieczętowania, do otwarcia drukarni nie doszło. Zezwolenie na uruchomienie drukarni otrzymał dopiero 1 I 1840. Nabył wtedy w Lublinie kamienicę przy ul. Nowej 119 i tam przeniósł drukarnię. Drukował odtąd „Dziennik Gubernialny” oraz drobne druki urzędowe i afisze teatralne. Resztę książek sprzedał w r. 1852 Moszkowi Wagmajstrowi. S. zmarł 17 IV 1854 w Lublinie, został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Lipowej. W r. 1855 Wagmajster kupił drukarnię od wdowy po S-m.
W małżeństwie z Heleną z Zielińskich (zm. 1863), córką Jana i Julianny, miał S. córki: Karolinę i Mariannę oraz synów: Wincentego i Antoniego, którzy pomagali mu w prowadzeniu księgarni.
W r. 1997 księgarnię w Lublinie przy Rynku 6 (przeniesioną następnie na ul. Grodzką 3) nazwano imieniem S-ego.
Estreicher w. XIX, VII; Słown. Pracowników Książki Pol.; Słownik biograficzny miasta Lublina, L. 1996 II; – Dunin J., Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX–XX w., Ł. 1982; Instytucje – publiczność – sytuacje lektury: studia z historii czytelnictwa, Red. J. Kostecki, W. 1989; Lech M. J., Drukarze i drukarnie w Królestwie Polskim 1869–1905. Materiały ze źródeł archiwalnych, Red. M. Dąbrowski, W. 1979; Lublin a książka, Red. A. Krawczyk, E. Józefowicz-Wisińska, L. 2004; Riabinin J., Fragmenty z dziejów cenzury lubelskiej (1831–1864), „Pam. Lub.” T. 1: 1930; Słodkowska E., Produkcja i rozprowadzanie wydawnictw w Królestwie Polskim w latach 1815–1830, W. 2002; Szajdecka M., Firma wydawniczo-księgarska Kazimierza Szczepańskiego (1800–1855), w: Studia z dziejów drukarstwa i księgarstwa w Lublinie w XIX i XX wieku, Red. B. Szyndler, L. 1988; Szeląg Z., Literatura zabroniona 1832–1862: zjawisko, rynek, rozpowszechnianie, Kielce 1989; Szyndler B., Dzieje cenzury w Polsce do 1918 roku, Kr. 1993; Wełna-Adrianek M., Początki bibliotekarstwa publicznego w Lublinie, „Roczniki Bibliot.” 1970 z. 3–4; Żbikowska-Migoń A., Książka naukowa w kulturze polskiego Oświecenia, W. 1977; – Dzienniki Ignacego Baranowskiego pisane w Lublinie przez rok 1815 i 1816, L. 1995; Hertz, Zbiór poetów pol., VII; Pamiętniki Ignacego Baranowskiego (1840–1862), P. 1923 s. 48; Sierpiński S. Z., Obraz miasta Lublina, W. 1839 s. 35; Społeczeństwo polskie; – AP w L.: Katedra św. Jana, nr 264/1854 (akt zgonu S-ego), nr 250/1863 (akt zgonu żony S-ego); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2385.
Cezary W. Domański