Piotrowski (Korwin-Piotrowski) Konstanty (Konstantyn), krypt. Konst. P., P., P**** (ok. 1790–po 1863), poeta, tłumacz. Ur. zapewne w należącej do jego ojca wsi Bratałów Wielki w pow. żytomierskim, był synem podkomorzego pow. żytomierskiego Aleksandra (1746–1822) i jego drugiej żony Domiceli z Proskurów. Kształcił się w Liceum Krzemienieckim, a następnie (od r. 1810) studiował nauki przyrodnicze, a także filologię klasyczną w Uniw. Wil. Nawiązał tu kontakty towarzyskie z Euzebiuszem Słowackim. Przejawiał już wówczas, rozbudzone zapewne w Krzemieńcu, ambitne zainteresowania literackie: próbował przekładać utwory Woltera, J. Delille’a oraz „Iliadę” Homera. Nie wiadomo, czy ukończył studia. Ok r. 1821 piastował godność chorążego pow. żytomierskiego. Był pieczętarzem znajdującej się w Żytomierzu loży masońskiej «Ciemności Rozproszone» (wg Stanisława Małachowskiego-Łempickiego był członkiem działającej w Rafałówce pod Łuckiem loży «Cnota Uwieńczona»). Posiadał część majątku Dryhłow (w pow. żytomierskim), który pod koniec życia, po śmierci brata Kamila, przypadł mu w całości. P. wiele podróżował, w lecie 1823 poznał w Marienbadzie J. W. Goethego, z którym prowadził rozmowy o literaturze (m. in. opowiadał mu o tragedii Ludwika Kropińskiego „Ludgarda”), w r. n. przesłał niemieckiemu poecie polski przekład „Leiden des jungen Werthers”, pióra Kazimierza Brodzińskiego, wydany w r. 1822. P. i jego sześciu braci pozostawali w bliskich stosunkach z Henrykiem Rzewuskim, który ośmieszył ich później w swoich „Mieszaninach obyczajowych” (1841–3).
W r. 1816 P. wydał i wiadomością o autorze poprzedził „Pisma pośmiertne” zmarłego w r. 1807 poety Franciszka Wiśniowskiego. W t. r. zadebiutował – jak się zdaje – jako poeta bajkami drukowanymi w „Tygodniku Wileńskim”. Wiersze jego pojawiały się odtąd z rzadka w czasopismach („Dzien. Wil.” 1816, „Pam. Lwow.” 1819 – przekłady utworów J. B. Rousseau, „Wanda” 1820); osobno ogłosił Odę na śmierć Alojzego Felińskiego… (Krzemieniec 1820, autora „Barbary Radziwiłłówny” nazwał w niej swoim «lubym przyjacielem»), „List Heloizy do Abelarda… naśladowane z angielskiego” (A. Pope’a, W. 1820), Elegię napisaną z okoliczności sprowadzenia zwłok ś. p. księżny Doroty Sanguszkowej do Sławuty (W. 1822), Odę Władysław Warneńczyk (Pet. 1829), przekład z angielskiego ody T. Campbella „Ostatni człowiek” (W. ok. 1830). W r. 1830 pertraktował z wileńskim księgarzem i drukarzem Józefem Zawadzkim o wydanie (własnym nakładem) tomiku Poezji, zawierającego utwory oryginalne i tłumaczone. Wyszedł on jednakże dopiero w r. 1836 w Berdyczowie i objął – poza drukowanymi wcześniej wierszami – dwie powieści poetyckie: Julia Potocka (na tle wojen polsko-kozackich w XVII w.) i Wódz w więzieniu (na tle konfederacji barskiej), nawiązujący do „Marii” A. Malczewskiego wiersz Maryja z Kom… P. oraz kilkanaście bajek i wierszy okolicznościowych. Znalazły się tu również nowe przekłady, głównie z poezji angielskiej: J. Addisona, G. G. Byrona, Pope’a, W. Wordswortha oraz kilku sonetów W. Shakespeare’a (P. był ich pierwszym u nas tłumaczem), a także włoskiej (F. Petrarca) i rosyjskiej (I. Kozłow). Ogłoszone w Poezjach utwory oryginalne P-ego spotkały się, jako przejaw anachronicznej już «klasyczności», z surową oceną na łamach „Tygodnika Petersburskiego”, a ich autor zamilkł, i dopiero po dłuższym czasie ogłosił „Wybór sonetów Szekspira, Miltona i Lorda Bajrona z dodatkiem Hymnu Miltona” (Wil. 1850). Tom ten, współcześnie nie zauważony, wraz z innymi pracami translatorskimi zrehabilitował P-ego wobec potomnych; dopiero oni dostrzegli walory jego tłumaczeń z Pope’a i Shakespeare’a, a przekład „Hymnu na Boże Narodzenie” Miltona uznali za «znakomity, wierny, rytmiczny», o «dużej wartości literackiej» (Stanisław Helsztyński). Spolszczenia P-ego przypomniały wydania „Wierszy i poematów” Byrona (1954), „Sonetów” Shakespeare’a (1964) oraz antologia „Poeci języka angielskiego” (1969). P. był również autorem krążących w odpisach utworów patriotycznych, spośród nich zapamiętano «wiersz jego 1863 r. […] znakomity w odpowiedzi rządowi, że prowincje południowe są wydarte, nie nasze» (Eustachy Iwanowski). P. zapisał się u współczesnych działalnością dobroczynną, wg świadectwa Wacława Lasockiego był «kasą wsparcia ubogich». We wsi Pokostówka w pow. żytomierskim ufundował rzymskokatolicką kaplicę. Uchodził za dziwaka; Iwanowski zanotował o nim m. in., że «o siódmej wieczorem kładł się do snu, zabawiał się gimnastyką, po północy chodził do stodoły i młócił». Zmarł bezżenny.
Starszy brat P-ego Eligi (1788–1863), prawnik, podkomorzy pow. żytomierskiego, w l. 1820–2 prezes Izby Kryminalnej Wołyńskiej, a następnie Sądu Głównego Guberni Wołyńskiej w Żytomierzu, kształcił się w Liceum Krzemienieckim. Był członkiem (architektem) żytomierskiej loży masońskiej «Ciemności Rozproszone». Ogłosił zbiór Mowy pogrzebowe oraz w przedmiotach prawnych miane (W. 1830), zajmował się ponadto historią: opracował Dzieje Kijowszczyzny (rkp., wyjątki druk. w „Bibl. Warsz.”) oraz wydał „Pamiętnik” Wawrzyńca Rakowskiego (z początków XVIII w., Żytomierz 1861) i „Sumariusz królewszczyzn w całej Koronie Polskiej z wyrażeniem posesorów i siła, która płaci rocznej kwarty, spisany r. 1770” (Żytomierz 1861). Zgromadził bogaty księgozbiór.
Młodszy brat P-ego Albin (1807–1876), właściciel Bratałowa Wielkiego, powstaniec 1831 r., kształcił się w Liceum Krzemienieckim, potem studiował na uniwersytecie w Wilnie, a następnie w Petersburgu, gdzie zetknął się z Adamem Mickiewiczem. Brał udział w zakładaniu na Wołyniu Tow. Kredytowego Ziemskiego. Uprawiał również twórczość publicystyczną, był m. in. autorem krytycznego artykułu o „Mieszaninach obyczajowych” H. Rzewuskiego w leszczyńskim „Przyjacielu Ludu” (1843 nr 13–17, pod krypt. W.A.P-.).
Estreicher w. XIX; Hahn W., Shakespeare w Polsce, Bibliografia, Wr. 1958; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Dadlez M., Pope w Polsce w XVIII w., W. 1923; Helsztyński S., Polskie przekłady Miltona i Pope’a, „Pam. Liter.” 1928 s. 307–8, 484, 487–8; Pusz W., „Nowy Parnas” przedromantycznej Warszawy, Wr. 1979; Rolle M., Ateny wołyńskie, Lw. 1923; Weintraub W., Od Piotrowskiego do Hemara, „Wiadomości” (Londyn) 1969 nr 17; – Andrzejowski A., Ramoty starego Detiuka o Wołyniu, Wil. 1921 II– III; Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, Wyd. S. Kieniewicz, W. 1979 I–II; Goethe J. W., Werke. III Abteilung. 9 Band, Weimar 1897 s. 85, 87, 89– 91, 337, 370, 15 Band, Weimar 1919 s. 139; Grabowski M., Listy literackie, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1934 XVIII; Hertz P., Zbiór poetów polskich XIX w., W. 1959–75 księgi 1, 6; [Iwanowski E.] Heleniusz Eu…, Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione, Kr. 1900 s. 94–7, 112–13; tenże, Pamiątki polskie z różnych czasów, Kr. 1882 II 477 i n., 553–4; tenże, Wspomnienia lat minionych, Kr. 1876 I 156, 165–6, 171–8, 195–7, 199–236, 261, 268–70, 281–4; tenże, Wspomnienia polskich czasów dawnych i późniejszych, Lw. 1894 II 101–2, 344, 369–70; Kalendarzyk Polityczny na r. 1814…, Wil. [1813] s. 187; toż, na r. 1822, Wil. [1821] s. 297; Konopacki Sz., Moja druga młodość, W. 1899 I 28, II 90; Lasocki W., Wspomnienia z mojego życia, Kr. 1933 I 34 i n.; Materiały do dziejów literatury i oświaty z archiwum Drukarni i Księgarni Józefa Zawadzkiego w Wilnie, Wyd. T. Turkowski, Wil. 1935 I 357–8; Ochocki J. D., Pamiętniki, Wil. 1857 III 277–9; – „Tyg. Petersburski” 1837 nr 12, 26; – B. Jag.: rkp. 7858 k. 68–9; IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna; – Bibliogr. do Eligiego i Albina Piotrowskich (oprócz niektórych z wyżej wymienionych pozycji): Słown. Geogr., XV cz. 1 (Bratałów Wielki); – Danilewiczowa M., Towarzystwo Uczniów Liceum Wołyńskiego, ćwiczących się w porządnym mówieniu i pisaniu, „Roczn. Wołyński” T. 3: 1934; Kraszewski J. I., Śp. Albin Piotrowski, „Dzien. Pozn.” 1876 nr 285; Małachowski-Łempicki S., Wielka prowincjonalna loża wołyńska, „Roczn. Wołyński” T. 2: 1931; – Galli E. M., Pamiętniki, „Przegl. Narod.” 1913 s. 429; [Iwanowski E.] Heleniusz E., Rozmowy o Polskiej Koronie, Kr. 1873 I 679, 692; Morawski S., Kilka lat młodości mojej w Wilnie, W. 1959; Ochocki J. D., Pamiętniki, Wil. 1857 III 277–9; Sowiński L., Śp. Eligi Piotrowski, „Kur. Wil.” 1863 nr 16 s. 5; – „Tyg. Illustr.” 1877 nr 69 s. 249 (J. Heppen); – Informacje Eligiusza Kozłowskiego.
Rościsław Skręt