Sroczyńska Krystyna (wg metryki chrztu: Chrystiana) Maria Irena (1909–1992), historyk sztuki, muzealnik. Ur. 14 II w Borysławiu, była córką Michała (zob.) i Ireny z Fedorowiczów.
Po ukończeniu gimnazjum Sacré Coeur we Lwowie S. od grudnia 1927 studiowała historię sztuki na Wydz. Humanistycznym Uniw. Warsz. W lutym 1935 uzyskała stopień magistra filozofii w zakresie historii sztuki na podstawie pracy pt. January Suchodolski, napisanej pod kierunkiem Zygmunta Batowskiego. W r.n. ukończyła w Warszawie kilkumiesięczny kurs handlowy. W l. 1937–9 pracowała w Zakładzie Architektury Polskiej Politechn. Warszawskiej początkowo jako urzędniczka, później jako asystentka. Pod kierunkiem Oskara Sosnowskiego przygotowywała rozprawę doktorską pt. Klasztor i kościół Klarysek w Starym Sączu (praca nieukończona, spaliła się podczas powstania warszawskiego 1944 r.). Równocześnie w l. 1937–8 była praktykantką w Galerii Malarstwa Polskiego Muz. Narodowego w Warszawie.
W okresie okupacji niemieckiej, do sierpnia 1944, wraz z matką mieszkała S. w śródmieściu Warszawy przy ul. Flory 9. Utrzymywała się początkowo z robienia swetrów na drutach, później była współwłaścicielką warsztatu tkackiego wyrobów wełnianych. W dniu wybuchu powstania warszawskiego 1 VIII 1944 mieszkanie S-iej było punktem zgrupowania dywizjonu «Jeleń» AK; stąd nastąpił atak na siedzibę Gestapo przy Al. Szucha. Dn. 5 VIII wysiedlona z tego mieszkania znalazła się S. wśród osób użytych przez Niemców jako żywe osłony czołgów w rejonie ulic Piusa XI (Pięknej), Kruczej i Mokotowskiej. Zeznanie S-iej w tej sprawie, złożone przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce zostało opublikowane w zbiorze „Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim”; S. opublikowała też relację z tego epizodu Przed czołgami. Warszawskie wspomnienia („Stolica” 1965 nr 32). Po udanej ucieczce z kolumny czołgów przedostała się na obszar opanowany przez powstańców i wraz ze swą kuzynką Stefanią Rummel pracowała w punkcie sanitarnym przy ul. Koszykowej. Po upadku powstania wyszła z miasta razem z ludnością cywilną i przeszła przez obóz w Pruszkowie, skąd udało się jej przedostać do majątku Seroki (pow. błoński), będącego własnościąjej stryja Izasława Sroczyńskiego. Przebywała tam do lutego 1945.
Po powrocie do Warszawy pracowała S. od marca 1945 do stycznia 1950 w Wydz. (następnie Biurze) Rewindykacji i Odszkodowań Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków Min. Kultury i Sztuki. Zajmowała się sprawami organizacyjnymi i ewidencyjnymi; w kwietniu 1946 wyjeżdżała do Austrii dla konwojowania rewindykowanych do Polski dzieł sztuki. Wraz z Władysławem Tomkiewiczem i Stanisławem Nahlikiem redagowała jedno z wydawnictw Biura Rewindykacji i Odszkodowań pt. „Straty wojenne zbiorów polskich w dziedzinie rzemiosła artystycznego” (W. 1953). Należała do Związku (od r. 1952 Stow.) Historyków Sztuki; w l. 1946–8 była sekretarzem oddziału warszawskiego, a następnie, do r. 1950, sekretarzem generalnym tego związku. Od lutego 1950 do stycznia 1951 pracowała na stanowisku naczelnika wydziału w Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków, skąd została zwolniona za przekonania polityczne. Następnie, od maja 1951 do października 1952, pracowała w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych na stanowisku starszego radcy Wydz. Realizacyjnego, gdzie współpracowała przy organizacji wystaw objazdowych, m.in.: „Praca i człowiek pracy we współczesnej grafice polskiej”, ,,Polska karykatura polityczna”, „Malarstwo rosyjskie w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie”. W październiku 1952 podjęła pracę w Muz. Narodowym w Warszawie, początkowo jako adiunkt, następnie kustosz (od r. 1957), później zastępca kuratora Galerii Sztuki Polskiej (od r. 1963), kurator Galerii Malarstwa Polskiego (od r. 1971), wreszcie starszy kustosz (od r. 1979). Na podstawie rozprawy Zygmunt Vogel 1764–1826, napisanej pod kierunkiem Stanisława Lorentza, otrzymała w listopadzie 1963 stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii sztuki. Praca ta, po rozszerzeniu, została opublikowana pt. Zygmunt Vogel, rysownik gabinetowy Stanisława Augusta (Wr. 1969). W początku l. siedemdziesiątych przewodniczyła Komisji Badań nad Zamkiem Królewskim w Warszawie, a także wchodziła w skład Zespołu Programowego Muzeum tegoż zamku.
W czasie swej wieloletniej pracy w Muz. Narodowym w Warszawie była S. komisarzem i autorką scenariuszy oraz katalogów wielu wystaw, jak np.: „Widoki architektoniczne w malarstwie polskim” (1964), „1000 lat kultury polskiej na Śląsku, Ziemi Lubuskiej, Pomorzu Zachodnim i Środkowym, Warmii i Mazurach” (1966), „Komisja Edukacji Narodowej i jej epoka” (1973), a także wystaw organizowanych przez Muzeum dla placówek muzealnych na terenie całego kraju, m.in. „Wybitni malarze polscy XIX w.” na zamku w Lidzbarku Warmińskim (1959), w Muz. w Zabrzu (1959–60), w Muz. w Grudziądzu (1960) i w pałacu w Łańcucie (1960/1), „Grunwald w sztuce” dla Muz. Mazurskiego w Olsztynie (1960), „Polskie malarstwo historyczne i batalistyczne” na zamku w Lidzbarku Warmińskim (1965), „Pejzaż w malarstwie i rysunku polskim” w pałacu w Radziejowicach (1966), „January Suchodolski” w Muz. w Siedlcach (1980), „Warszawa Zygmunta Vogla” w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w Warszawie (1981). Była też komisarzem wystaw Muz. Narodowego pokazywanych za granicą: „Polské malírštví od Canaletta k Wyspiańskiemu” w Pradze (1959), „Trésors d’art polonais, chefs d’oeuvre des musées de Pologne” w Bordeaux (1961), „Šedevry pol’skoj živopisi XIX – načalo XX veka” w Moskwie, a następnie w Mińsku (1974). Pod jej kierunkiem został opracowany katalog: „Malarstwo polskie od XVI do początku XX wieku” (W. 1975), przewodnik „Galeria sztuki polskiej Muzeum Narodowego w Warszawie” (W. 1979), była autorką przedmowy do albumu „Dziecko w malarstwie polskim” (W. 1979). Publikowała artykuły w „Muzealnictwie”, wygłaszała odczyty dla pracowników polskich muzeów (m.in. w Białymstoku, Elblągu, Kielcach, Łowiczu, Płocku, Malborku i Radomiu), a także dla członków młodzieżowego Koła Przyjaciół Muz. Narodowego w Warszawie.
S. była wybitnym znawcą malarstwa polskiego 2. poł. XVIII i XIX w. Opublikowała na ten temat wiele cennych rozpraw i artykułów, m.in.: Kopie Vogla z widoków Warszawy Canaletta („Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 2: 1957), January Suchodolski w świetle korespondencji („Biul. Hist. Sztuki” 1960 nr 2), January Suchodolski (W. 1961), Ze studiów nad ikonografią bitwy pod Grunwaldem („Roczn. Olsztyński” T. 4: 1960/1), Vogel a nie Brenna autorem widoków mokotowskich („Biul. Hist. Sztuki” 1963 nr 4), Podwarszawskie rezydencje magnackie w obrazach Zygmunta Vogla („Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 8: 1964), Jan Matejko (W. 1976), Podróże malownicze Zygmunta Vogla (W. 1980), Inaczej o Januarym Suchodolskim („Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 27: 1983), O wizerunkach Januarego Suchodolskiego (tamże T. 28: 1984), Antoni Brodowski 1784–1832, życie i dzieło (W. 1985), Widoki Zamku Królewskiego w Warszawie (w: „Materiały ikonograficzne w malarstwie, rysunku i grafice 1591–1939”, W. 1985, współautorstwo z Jadwigą Jaworską). Publikowała też wiele artykułów popularnonaukowych z zakresu sztuki polskiej, a zwłaszcza malarstwa, m.in. w „Stolicy” (ok. 20 artykułów w l. 1953–5), w „Przeglądzie Kulturalnym” i warszawskiej prasie codziennej. Wygłaszała odczyty dla słuchaczy Studium Slawistycznego Uniw. Warsz. (1964–78), na kursach organizowanych przez Polskie Tow. Turystyczno-Krajoznawcze dla przewodników po Warszawie i w Tow. Przyjaciół Warszawy. W r. 1976 wygłosiła odczyt w ramach Dni Kultury Polskiej w Tunisie. Wielokrotnie wygłaszała pogadanki w Polskim Radiu, brała udział w jury konkursów w Telewizji Polskiej, prowadziła okresowe szkolenia celników, a także wykonywała ekspertyzy obrazów dla różnych muzeów i dla Państw. Przedsiębiorstwa «DESA».
S. przeszła na emeryturę w czerwcu 1980, ale (do grudnia 1984) pracowała nadal w Muz. Narodowym w Warszawie w niepełnym wymiarze godzin. Zmarła w Warszawie 16 XII 1992; pochowana została na cmentarzu Powązkowskim. Była odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, złotą odznaką «Zasłużony dla Warmii i Mazur» oraz złotą odznaką «Zasłużony działacz kultury».
Rodziny S. nie założyła; ok. r. 1956 została opiekunem prawnym swego osieroconego siostrzeńca Aleksandra Daszewskiego.
Po śmierci S-iej ukazały się wydawnictwa towarzyszące wystawie z okazji 100-rocznicy śmierci Jana Matejki w Muz. Narodowym w Warszawie: katalog pod redakcją i ze wstępem S-iej, oraz „Matejko. Obrazy olejne” ze wstępem Jerzego Malinowskiego i wyborem ilustracji S-iej (W. 1993). Również pośmiertnie ukazał się jej artykuł Straty wojenne w dziedzinie nowoczesnego malarstwa i rzeźby polskiej (Zesz. Nauk. UJ, 1994, Opuscula Musealia, z. 7 s. 7–27).
Bibliogr. Warszawy, II; – Słown. pol. tow. nauk., I; – Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim, W. 1974 I cz. 2; Sroczyński Z., Sroczyńscy. Opowieści rodzinne, Kr. 2001 (fot.); Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–45, W. 1970 II; – International Who is Who in Art and Antiques, Cambridge 1976; Who is Who in Europe, Bruxelles 1982; Who’s in the World, Chicago 1982–3; The World Who’s Who of Women, Cambridge 1979; – „Życie Warszawy” 1992 nr 300–301; – Arch. Uniw. Warsz.: Teczki nr 2123, 27646, sygn. WH–DR 1–205, WH 530–205; Muz. Narod. w W.: Teczka personalna S-iej, nr 222; – Informacje i mater. w posiadaniu brata S-iej, Romana Sroczyńskiego z W., siostrzeńca Aleksandra Daszewskiego z Wielkiej Brytanii, oraz informacje kuzynki, Stefanii Rummel z W.
Stanisław Konarski