Halban Leon (1838–1897), profesor medycyny sądowej. Ur. w Krakowie 11 III i tu ukończył Wydział Lekarski UJ w r. 1862 z tytułem doktora medycyny, a w Wiedniu magistra położnictwa. Od r. 1863–6 pełnił obowiązki asystenta kliniki okulistycznej w Krakowie. W r. 1865 mianował go sąd krakowski swym lekarzem biegłym i odtąd aż do r. 1892 wykonywał obowiązki znawcy sądowego. Brał udział w powstaniu 1863 r.; po powstaniu więziony był w Krakowie. W r. 1869 uzyskał docenturę medycyny sądowej na Wydziale Prawa UJ na podstawie wykładu O wpływie medycyny sądowej na rozwój pojęcia dzieciobójstwa („Czasopismo Prawnicze” 1869). W r. 1871 zamianowano go profesorem nadzwycz. medycyny sądowej na tymże wydziale, wreszcie w r. 1881 profesorem zwycz. tego przedmiotu na Wydziale Lekarskim UJ, po śmierci prof. Stanisława Janikowskiego. W tym czasie zmienił wyznanie mojżeszowe na katolickie, a w r. 1891 nazwisko Blumenstock na Halban. Zapadłszy na chorobę umysłową, musiał porzucić katedrę, zrazu czasowo na rok, a w r. 1896 na stałe. Zmarł w Krakowie 1 III 1897 r. Pozostawił dwóch synów: starszego Alfreda, profesora prawa, i młodszego Henryka, profesora neurologii i psychiatrii we Lwowie. H. był w zakresie medycyny sądowej autodydaktą, lecz mimo to wyróżniał się w tej dziedzinie. Był on w pierwszym rzędzie, podobnie jak większość współczesnych mu fachowców, kazuistą, ale kazuistyka jego obfitowała w przypadki, które, jak np. sprawa Barbary Ubryk („Przegl. Lek.” 1870, „Klinika Warszawska” 1870 i „Wiener Med. Wochenschr.” 1870), nabrały światowego rozgłosu. Kazuistyka, ogłaszana w postaci luźnych przyczynków lub zbiorowo („Kazuistyka sądowo-lekarska” Kr. 1882, „Orzeczenia Sądowo-Lekarskie Wydziału Lekarskiego UJ”, Kr. Z. 1: 1885 s. 232), stanowi lwią część jego dorobku przekraczającego setkę prac. Z prac innych zaznaczają się trzy rozdziały jasno przezeń opracowane (Lehre von den Verletzungen, Mord, Selbstmord oder Zufall? Tod durch Erfrieren) w czterotomowym dziele zbiorowym Maschki („Handbuch d. gerichtlichen Medizin”, Tübingen 1881), dalej artykuły, w liczbie 31, omawiające różne zagadnienia sądowo-lekarskie, w 15-tomowym dziele Eulenburga („Realencyklopädie der gesammten Heilkunde”, Wien u. Leipzig 1880), wreszcie świetne rozprawy z zakresu historii medycyny, w szczególności medycyny sądowej (Fortunato Fedeli pierwszy autor sądowo-lekarski, Kr. 1871, Prawo o broczeniu krwi, „Przegl.-Lek.” 1881, W 200-letnią rocznicę próby płucnej, „Przegl. Lek.” 1883 oraz czeski przekład Bêlohradsky’ego w Časop. lek. čes., 1884). Powyższe publikacje sprawiły, że nazwisko H-a weszło do światowego piśmiennictwa sądowo-lekarskiego. H. posiadał obok talentu literackiego także pierwszorzędny talent dziennikarski, którego dowód złożył najprzód jako współredaktor krakowskiego „Przeglądu Krytycznego” (1873–7), a następnie w l. 1877–92 jako naczelny redaktor „Przeglądu Lekarskiego”, organu Tow. Lekarskiego Krakowskiego i Galicyjskiego. Z pisma tego, będącego niemal w stanie upadku, wkrótce uczynił pierwszorzędny organ naukowy lekarski. Umiał on ściągnąć do współpracy nie tylko autorów o rozgłosie międzynarodowym, jak np. J. Mikulicza, N. Cybulskiego, L. Rydygiera, lub lekarzy, pracujących z dala od ojczyzny, np. W. Jabłonowskiego z Teheranu, M. Gumplowicza z Batawii, Waszaka ze Samarang na Jawie, J. Karlińskiego z Hercegowiny i Stambułu, J. Talko-Hryncewicza z Syberii, ale także wyszkolić młodych lekarzy jako autorów dla piśmiennictwa lekarskiego. Był członkiem Tow. Naukowego Krakowskiego, a od r. 1873 członkiem nadzwycz. AU, prezesem Tow. Lekarskiego Krakowskiego oraz członkiem Tow. Lekarzy Polskich w Paryżu. Bratankiem Leona był Józef H. (1870–1937), prof. ginekologii uniwersytetu wiedeńskiego.

W. Enc. Ilustr.; Jüd. Lexikon; Kośmiński, Słownik lekarzów; Kruczkowski S., Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich od r. 1773 do 1918, Lw. 1935; – Kronika Uniw. Jag., Kr. 1887 s. 143–7; Sto lat istnienia katedry medycyny sądowej w UJ, 1905 nr 1–5; Wachholz L., L. H., „Przegl. Lek.” 1897 nr 11 i „Krytyka Lek.” 1897 nr 5; – „Czas” 1897 nr 49; – Arch. PAN w Kr.; – Osobiste wspomnienia autora; Uzupełnienia prof. L. Halbana.

Leon Wachholz