Karwacki Leon (1871–1942), lekarz mikrobiolog, profesor patologii Uniw. Warsz. Ur. we Włodawie 9 IV, syn Józefa i Antoniny z Kosarzewskich. Gimnazjum ukończył w Chełmie w r. 1891 ze złotym medalem, studia medyczne odbył w Warszawie i tu w grudniu 1895 r. uzyskał dyplom lekarza (cum eximia laude). Dalsze studia odbywał w Pradze (1896–7), potem w Paryżu w Instytucie Pasteura (1898–1905), następnie w Berlinie i Rzymie. W r. 1906 wrócił do Warszawy i pracował jako bakteriolog w Szpitalu Dzieciątka Jezus. W r. 1912 uzyskał doktorat medycyny na podstawie pracy z zakresu chorób wewnętrznych. Wykładał w Tow. Kursów Naukowych. W tym czasie rozpoczął także prace badawcze z zakresu bakteriologii, które ukończył później. W l. 1914–5 pracował w Lazarecie Miejskim, potem jako lekarz naczelny Miejskiego Szpitala. Następnie był kierownikiem laboratorium Szpitala św. Stanisława i na tym stanowisku, mimo licznych zajęć, pozostał do r. 1937. W r. 1918 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego. Służbę czynną opuścił w r. 1928 w stopniu lekarza-pułkownika. Początkowo przydzielony został w charakterze starszego ordynatora do oddziału zakaźnego w Wojskowym Szpitalu Ujazdowskim, jednocześnie objął podobne stanowisko w Wojskowym Szpitalu Zakaźnym, następnie od r. 1922 został kierownikiem naukowym Oddziału Chorób Zakaźnych I Szpitala Okręgowego przy ul. Zakroczymskiej. Na tym stanowisku pozostał do r. 1930, tj. do emerytury; potem w l. 1930–9 był tu zatrudniony jako konsultant. Przez cały czas K. rozwijał działalność naukową, której rezultatem była habilitacja z zakresu patologii ogólnej i doświadczalnej w r. 1922 w Warszawie. W r. 1926 został tamże profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej, a 4 IV 1936 r. profesorem tytularnym na Wydziale Lekarskim Uniw. Warsz. Nie zgodził się na wykłady z zakresu chorób zakaźnych, gdyż uważał, że mogą one odbywać się tylko na samodzielnej klinice zakaźnej, której wówczas nie było.
K. był jednym z najwybitniejszych w Polsce znawców chorób zakaźnych. Cechowała go trafność diagnostyki i intuicja. Był poza tym świetnym znawcą chorób wewnętrznych. Pozostawił z tej dziedziny podręcznik dla lekarzy i studentów, pt. Choroby wewnętrzne (W. 1936, 3. Wyd. 1938). Miał też dużą praktykę lekarską. Z zamiłowania jednak był bakteriologiem i tej dziedzinie poświęcił większość swych prac. Był pierwszym w Polsce badaczem cyklu rozwojowego prątka gruźliczego i stworzył własną koncepcję jego rozwoju. Przeszło 25 lat poświęcił na badanie posocznic samoistnych i towarzyszących innym schorzeniom. Wyniki ogłosił w źródłowej monografii, która ukazała się w r. 1937 jako III tom podręcznika pt. „Choroby zakaźne”, wydanego pod redakcją K-ego i Malinowskiego.
Drugim kierunkiem pracy naukowej K-ego były badania zmienności zarazka gruźlicy. Z tej dziedziny ogłosił monografię pt. Zmienność biologiczna zarazka gruźlicy (W. 1934). W t. r. monografia ta została wydana po francusku. K. wygłosił referat programowy pod tymże tytułem na IX Zjeździe Międzynarodowym Związku Przeciwgruźliczego w Warszawie w r. 1934. Referat był poparty przeszło dwudziestoletnią obserwacją tysięcy szczepów gruźliczych. K. wytworzył specjalny szczep gruźliczy, który był pozbawiony właściwości kwasoodpornych, a jednocześnie zachował własność chorobotwórczą. Badań swych nie zakończył, gdyż w czasie okupacji hitlerowskiej zniszczeniu uległo muzeum szczepów. Badania prowadził początkowo w ogólnej pracowni biologicznej Warszawskiego Tow. Naukowego, potem we własnej pracowni, przydzielonej mu ad personam przez towarzystwo. Ogółem pozostawił ok. 100 prac naukowych i popularyzacyjnych. K. był członkiem Tow. Naukowego Warszawskiego, członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie i wielu towarzystw lekarskich za granicą. Żonaty, zmarł bezdzietnie w Warszawie 18 II 1942 r., pochowany na Powązkach. Posiadał odznaczenia: Order Odrodzenia Polski 4 kl., Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Legii Honorowej, Order Korony Włoskiej.
Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Who’s who in World Med., 1939; Peretiatkowicz A. i Sobeski M., Współczesna kultura polska, Życiorysy uczonych, literatów i artystów z wyszczególnieniem ich prac, P. 1932 s. 97; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Manteuffel T., Uniwersytet Warszawski w latach 1915/6–1934/5. Kronika, W. 1936 s. 113, 143; Orłowski W., Patologia i terapia szczegółowa, W. 1938 II cz. 2 s. 44, 145, 247, 389, 448; Wszelaki S., „Gruźlica” T. 15: 1947 [1948] nr 3–4 s. 385–9; – Gł. B. Lek.: Nr inw. 7282, 1/228, pacz. 7 (Kartoteka W. Ziembickiego Je-Km), Nr T 389/6 i nr 222/23 (Akta izb lekarskich); Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Materiał dostarczony przez żonę Kazimierę.
Piotr Szarejko