Szeląg Leon, pseud. Aleksander Wojtowicz, Leon (1903–1980), marianin, kapelan Armii Krajowej, przełożony prowincji polskiej.
Ur. 29 VIII w Peliszczach (pow. brzeski) w rodzinie chłopskiej, był drugim z czworga dzieci Antoniego i Michaliny z Paszkowiczów.
S. uczył się w szkole elementarnej w Peliszczach. W l. 1921–3 uczęszczał na kursy maturalne w Brześciu nad Bugiem. Latem 1923 wstąpił w Raśnie (pow. brzeski) do Zgromadzenia Księży Marianów Niepokalanego Poczęcia NMP i rozpoczął 7 IX nowicjat w Skórcu (pow. siedlecki). Po złożeniu 8 IX 1924 pierwszych ślubów został skierowany do gimnazjum mariańskiego na Bielanach (pow. warszawski). Po kilkunastu dniach objął funkcję zakrystiana w kościele p. wezw. Dzieciątka Jezus w Warszawie i kontynuował naukę na kursach maturalnych. Na początku lutego 1925 wysłano go do gimnazjum mariańskiego w Drui (pow. dziśnieński, od 1 I 1926 pow. brasławski). W tym czasie kontaktował się z bp. wileńskim i generałem marianów Jerzym Matulewiczem. Gdy w r. 1927 ukończył siódmą klasę, został na Bielanach wychowawcą chłopców z klasy pierwszej, a 8 IX t.r. złożył śluby wieczyste. W r. 1928 wznowił naukę w Drui i zdał w r.n. maturę, po czym wrócił na Bielany. W l. 1931–3 studiował filozofię w Pontificio Istituto Internazionale «Angelicum» w Rzymie, a po powrocie do Polski teologię w Seminarium Duchownym w Warszawie. W l. 1934–6 był też pomocnikiem ekonoma domu bielańskiego ks. Stefana Sydrego. Dn. 16 VIII 1936 otrzymał w Warszawie święcenia kapłańskie z rąk arcybp. Stanisława Galla i został pomocnikiem wychowawcy w Kolegium bielańskim. Od r. akad. 1936/7 studiował na Uniw. Warsz. teologię katolicką. Od r. 1937 uczył religii; był też kapelanem bielańskiej drużyny harcerskiej. W r. 1938 powołano go na stanowisko wychowawcy głównego i członka zarządu prow. polskiej. Należał do Sodalicji Mariańskiej.
Po wkroczeniu Niemców na Bielany 27 IX 1939 został S. na tydzień wysiedlony do Pruszkowa. Dn. 16 X t.r. aresztowano go i uwięziono na Pawiaku. Zwolniony 28 X, kontynuował do 16 XI pracę wychowawcy na Bielanach. Od 1 XII uczył w szkole powszechnej, a od września 1940 także w prowadzonej przez marianów Miejskiej Szkole Drogowej oraz innych kursach zawodowych, stanowiących przykrywkę dla tajnego średniego nauczania. Jednocześnie był kapelanem ZWZ/AK (pseud. Aleksander Wojtowicz). Dla młodzieży starszych klas organizował rekolekcje, na które zapraszał jezuitę ks. Tomasza Rostworowskiego. W powstaniu warszawskim 1944 r. był kapelanem Zgrupowania «Żubr» w Obwodzie II Żoliborz (pseud. Leon), a następnie kapelanem szpitala powstańczego na Bielanach, który po zajęciu przez Niemców został zakonspirowany jako szpital cywilny pod patronatem Rady Głównej Opiekuńczej. Po kapitulacji powstania 2 X t.r. ewakuowano szpital kolejno do Pruszkowa, Koniecpola i Witowa koło Częstochowy.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej przybył S. na początku r. 1945 na warszawską Pragę do domu marianów przy ul. Wileńskiej. Dn. 19 II t.r. został tam wychowawcą kleryków i ekonomem klasztoru. W czerwcu 1946 mianowano go moderatorem Akad. Sodalicji Mariańskiej. Jako referent wczasów «Caritas Academica» organizował od t.r. obozy górskie dla młodzieży, a w l. 1947–8 na Jaszczurówce w Zakopanem prowadził ponadto dom turnusowy w willi «Ankona», przyjmujący w pierwszej kolejności ludzi młodych, zagrożonych chorobą płuc. Dn. 21 IX 1947 został dyrektorem Bursy im. Gen. Stefana Grota-Roweckiego dla sierot po powstańcach warszawskich na Marymoncie. Dn. 29 I 1948 funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego podjęli na Marymoncie próbę aresztowania S-a, w następstwie czego ukrył się on pod okupacyjnym pseud. Aleksander Wojtowicz w Zakładzie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża dla Niewidomych Kobiet w Żułowie (pow. krasnostawski). Od poł. kwietnia t.r. przebywał konspiracyjnie w domu wypoczynkowym Sióstr Franciszkanek od Cierpiących w Otwocku, od poł. maja do końca lipca w parafii w Pilczycy (pow. konecki), następnie w Łodzi i ostatecznie w domu dziecka urszulanek szarych w podłódzkich Bogdańcach. Tam 22 I 1949 został aresztowany, przewieziony do Warszawy i oskarżony o «usiłowanie przemocą usunięcia ustanowionych organów władzy zwierzchniej Narodu» przez współpracę z podziemiem zbrojnym, przechowywanie broni palnej i handlowanie walutą zagraniczną. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go 30 XI 1950 łącznie na karę 12 lat pozbawienia wolności z utratą praw obywatelskich na 5 lat i przepadkiem mienia. Mimo złożonej 7 XII t.r. rewizji, Naczelny Sąd Wojskowy utrzymał 25 I 1951 wyrok w mocy. S. odbywał karę w więzieniu we Wronkach, dzieląc celę z ks. Rostworowskim. Na podstawie amnestii i ze względu na zły stan zdrowia skazanego Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie zmniejszył mu karę 14 VI 1952 do ośmiu lat, a następnie zdecydował o zwolnieniu. Dn. 17 VI 1955 opuścił S. więzienie we Wronkach.
Jesienią 1955 został S. ojcem duchownym kleryków mariańskich w Gietrzwałdzie; odtąd dojeżdżał także do kleryków we Włocławku. W r. 1957 wrócił na Bielany, ale po roku objął funkcję przełożonego domu księży marianów w Grudziądzu. W r. 1960 wszedł w skład Rady Prow. Polskiej. W l. 1963–9 był przełożonym prowincjalnym (prowincjałem) zgromadzenia. Od r. 1968 działał w Komisji Duszpasterstwa Emigracji Polskiej przy Episkopacie Polski. Uczestniczył w Kapitule Generalnej zgromadzenia, odbywającej się w l. 1969–70 w Rzymie; w przerwie między sesjami odwiedził placówki mariańskie w USA i Wielkiej Brytanii. Po powrocie do kraju zamieszkał w ośrodku księży marianów w Ratajewie koło Sulejówka; spisał tam relację o kontaktach z Matulewiczem: «był oddany ratowaniu dusz» („Wspomnienia o błogosławionym Jerzym Matulewiczu”, W. 1996). W r. 1972 został pierwszym przełożonym powołanego wówczas w Ratajewie domu zakonnego. W l. siedemdziesiątych wyjeżdżał do ZSRR, prowadząc tam zapewne tajną działalność duszpasterską. W poł. r. 1979 zachorował na nowotwór kręgosłupa i 27 XI t.r. trafił do szpitala w Lublinie. Tam zmarł 20 II 1980, został pochowany 23 II w Warszawie, w grobowcu księży marianów na cmentarzu Wawrzyszewskim.
Album zmarłych ojców i braci zgromadzenia Księży Marianów 1700–1997, W.– Stockbridge 1997; Bukowicz J., Świadkowie wiary. Marianie prześladowani przez hitleryzm i komunizm, W. 2001 (fot.); Enc. powstania warsz., VI; Gdy zaczniemy walczyć miłością… Portrety kapelanów powstania warszawskiego, W. 2004 s. 311; Jacewicz–Woś, Martyrologium duchowieństwa, V; Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, W. 2002 I; – Bukowicz J., Ks. Leon Szeląg MIC (1903–1980) długoletni wychowawca bielański, w: Kolegium Bielańskie i jego ludzie, W. 2010 (fot.); Górski T., Marianie, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939–1945, W. 1982; Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej, W. 1984; Wiśniewska M., Sikorska M., Szpitale powstańczej Warszawy, W. 1991; – Bombicki M. R., Księża przed sądami specjalnymi 1944–1954, P. 1993 s. 189–94; Czapliński K., Wspomnienie o ojcu Leonie, „Więź” R. 24: 1981 nr 9 s. 127–36; Jarzębowski J., Listy z czasu wojny, W. 1997; Katalog kościołów i duchowieństwa archidiecezji warszawskiej, 1937–9, W. 1937–9; Kraszewski Z. J., Pociągał dobrocią…, „Z Niepokalaną” 2002 nr 3; Podlewski S., Rapsodia żoliborska, W. 1979; Ponikło T., Chrześcijanin. Rozmowy ze Stefanem Wilkanowiczem, Kr. 2009 s. 10–12, 88; Rocznik archidiecezji warszawskiej zawierający spis duchowieństwa i parafii, 1958, 1966, W. 1958, [1966]; Rostworowski T., Szerzyć Królestwo. Wspomnienia i dzienniki 1939–1972, W. 2004; Spis duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego w Polsce 1979, P.–W. 1980; Stolarski P., Szpital z Bielan w gminie Irządze, „Tyg. Powsz.” 1975 nr 34; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1980: „Tyg. Powsz.” nr 10, 24, „WTK. Tyg. Katolików” nr 23, „Życie Warszawy” nr 45–47; – Informacje ks. Adama Bonieckiego z Kr.
Mariusz Ryńca