Suwalski Ludomir Aleksander (1911–1964), inżynier urządzeń i komunikacji miejskich, profesor Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Warszawskiej.
Ur. 12 IV w Krakowie, był synem Franciszka Mikołaja, właściciela przedsiębiorstwa budowlanego w Bydgoszczy, i Marii z Kressów.
Po ukończeniu w r. 1929 Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy studiował S. na Wydz. Inżynierii Lądowej Politechn. Warsz. (od r. 1933 na Oddz. Budownictwa Lądowego i Wodnego Wydz. Inżynierii). Podczas studiów utrzymywał się z pracy w różnych firmach budowlanych, m.in. w l. 1930–2 jako technik Zakładów Inżynierskich «Dr Czesław Kłoś» brał udział w opracowywaniu projektów oraz wykonywaniu obiektów budowlanych (wiadukt żelbetowy, parowozownia). Po ukończeniu w lutym 1936 studiów z dyplomem inżyniera urządzeń i komunikacji miejskich odbył roczną służbę wojskową w Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie oraz w 2. Baonie Mostów Kolejowych w Legionowie; otrzymał stopień kaprala podchorążego. Wrócił do Warszawy i został projektantem, a wkrótce potem szefem biura projektów w pracowni konstrukcyjnej «Dr inż. Bronisław Bukowski». Opracował tam lub nadzorował projekty konstrukcji: budynków mieszkalnych Zakł. Ubezpieczeń Społecznych przy ul. Filtrowej w Warszawie, kilku obiektów Zakładów «Solvay» w Krakowie, trybuny toru wyścigów konnych na Służewcu w Warszawie, Zakładów Przemysłowych «Celuloza Nadniemeńska» oraz 18 częściowo prefabrykowanych elewatorów zbożowych. Doświadczenia z konstrukcjami betonowymi podsumował serią artykułów w czasopiśmie „Cement” (1938 nr 9–11), które opublikował także jako broszurę pt. Beton wibrowany (W. 1939). W r. 1939 został asystentem Stefana Bryły w Katedrze Budownictwa Konstrukcyjnego na Wydz. Architektury Politechn. Warsz.
Podczas okupacji niemieckiej przebywał S. w Warszawie, prowadząc własne biuro konstrukcyjne oraz kierując robotami w różnych przedsiębiorstwach, najdłużej w «Spójni Inżynierskiej». Równocześnie prowadził wykłady i ćwiczenia z konstrukcji żelbetowych na Wydz. Architektury tajnej Politechn. Warsz., przejmując po śmierci Bryły (3 XII 1943) również jego komplety. Uczył też na oficjalnie działających od r. 1940 Kursach Rysunku Technicznego Zenona Jagodzińskiego. Kontynuował własną pracę naukową i w r. 1943 doktoryzował się pod kierunkiem Maksymiliana Hubera na tajnym Wydz. Architektury na podstawie rozprawy Fundamenty o posadowieniu płaskim (doktorat potwierdzony przez Radę Wydziału 3 V 1945). Aresztowany przez Gestapo we wrześniu 1944, został osadzony w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, a następnie w Buchenwaldzie.
W lipcu 1945 wrócił S. do kraju i został kierownikiem Odbudowy Wsi w Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie; organizował odbudowę wsi pow. makowskiego i wykonywał projekty, m.in. zagrody wiejskiej prefabrykowanej, magazynów prefabrykowanych w porcie rzecznym, budynku biurowego «Polimexu» i warszawskiej przystani wioślarskiej YMCA. Opublikował artykuł Konstrukcja trybun wyścigów konnych na Służewcu („Inżynieria i Budownictwo” 1946 nr 3–5). W r. 1946 włączył się w organizację części politechnicznej Uniw. i Politechn. Wrocł., a we wrześniu t.r. objął tam jako zastępca profesora nowo powstałą Katedrę Budownictwa Żelbetowego i Stalowego (po jej podziale w maju 1949, Katedrę Budownictwa Żelbetowego) na Wydz. Budownictwa. Od końca września 1948 do poł. października 1949 był dziekanem tego Wydziału (powołany na kadencję 1949/50, nie przyjął już tej funkcji). W listopadzie 1948 został profesorem nadzwycz. Prowadził wykłady z zakresu fundamentów oraz ćwiczenia z fundamentów i rysunku technicznego. Dokończył książkę rozpoczętą podczas okupacji razem z Bryłą i opublikował ją pt. Beton i żelbet. Podręcznik dla inżynierów i techników (W. 1948, wyd. 2, W. 1954). Od lipca 1949 przewodniczył komisji weryfikacyjno-egzaminacyjnej dla kandydatów na stopień inżyniera w zakresie inżynierii lądowej i wodnej oraz był członkiem podobnej komisji w zakresie architektury Uniwersytetu i Politechniki (od r. 1951 Politechn. Wrocł.). Dydaktykę łączył z praktyką inżynierską; po otrzymaniu w marcu 1948 uprawnień do sporządzania planów robót budowlanych i kierowania nimi przeprowadził jako główny kierownik nadzoru odbudowę Powszechnego Domu Towarowego we Wrocławiu, największego wówczas gmachu tego rodzaju w Polsce. W lutym 1949 został dyrektorem Ekspozytury Wrocławskiej Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Przemysłowego, a 5 VIII t.r. awansował na dyrektora technicznego w naczelnej dyrekcji tego Biura w Warszawie (zrezygnował z tej funkcji 31 VII 1950). Od poł. października 1949 kierował Kursem Budownictwa Przemysłowego przy Politechn. Warsz. (do jego likwidacji 30 XI 1952); ukończyło go 278 inżynierów. W tym okresie przeprowadził się z powrotem do Warszawy, a na zajęcia we Wrocławiu dojeżdżał. W r. 1951 przedstawił Radzie Wydz. Budownictwa Lądowego Politechn. Warsz. pracę habilitacyjną Zarys wytrzymałości konstrukcji betonowych i żelbetowych (Wr. 1951); Rada 22 VI t.r. zdecydowała nie rozpatrywać wniosku, motywując to posiadaniem już przez S-ego tytułu profesora nadzwycz. S. ogłosił w tym czasie podręcznik Belki na sprężystym podłożu. Zasady obliczania i linie wpływowe (W. 1952).
W r. 1953 zrezygnował S. z pracy na Politechn. Wrocł. i objął 1 III t.r. kierownictwo Katedry Budownictwa Żelbetowego (od r. 1960 Katedra Konstrukcji Żelbetowych) Wydz. Budownictwa Przemysłowego (od r. 1961 Wydz. Inżynierii Budowlanej) Politechn. Warsz. Był w l. 1953–4 prodziekanem, następnie w l. 1954–60 dziekanem tego Wydziału. W l. 1955–6 wchodził w skład Rady Technicznej Min. Budownictwa Przemysłowego. Dn. 28 VI 1956 otrzymał tytuł profesora zwycz. Prace naukowe swojej Katedry skoncentrował na czterech zagadnieniach: rzeczywistej wytrzymałości betonu, racjonalnego kształtowania i zbrojenia konstrukcji żelbetowych, metod pomiarowych odkształceń konstrukcji żelbetowych oraz uproszczonych sposobów określania wielkości statycznych. Sam prowadził nowatorskie badania wymiarowania elementów betonowych oraz badania wytrzymałości betonu w wieloosiowym stanie naprężenia. Kierowane przez niego prace nad zbrojeniem strefy przypodporowej belek żelbetowych, elementów słabo zbrojonych i elementów skręcanych wykorzystano do koncepcji nowej normy żelbetowej, na bazie której jego zespół sporządził międzynarodową normę obowiązującą we wszystkich krajach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. S. zainicjował też opracowanie tablic do wymiarowania dowolnego kształtu tarcz jedno- i wieloprzęsłowych. Opublikował m.in. artykuły: wspólnie z Janem Drużdżelem Problemy prefabrykacji ciężkich elementów przy budowie elektrowni („Konferencja naukowa w zakresie postępu w dziedzinie konstrukcji sprężonych i prefabrykacji”, Krynica 1956), wspólnie z Władysławem Lenkiewiczem Zwiększenie wytrzymałości betonu przez dodatkowe zabiegi pielęgnacyjne („Inżynieria i Budownictwo” R. 16: 1959 nr 3), a samodzielnie Badania nad wytrzymałością betonu w złożonym stanie naprężenia („9 Konferencja naukowa Komitetu Nauki PZITP i Komitetu Inżynierii Lądowej PAN”, Krynica 1963) oraz kolejny podręcznik Żelbet (W. 1963, wyd. 2, W. 1965), za który w r. 1964 otrzymał Nagrodę II st. ministra szkolnictwa wyższego. Był jednym z głównych autorów drugiego tomu „Budownictwa betonowego” (W. 1964), do którego sam, bądź ze współpracownikami, napisał siedem rozdziałów. Wspólnie z Marianem Abramowiczem był twórcą patentu Sposób przygotowania powierzchni betonu lub żelbetu do naklejania czujników oporowych (Patent nr 50956 z 7 VI 1966). Ogółem ogłosił ponad 50 prac z żelbetownictwa, fundamentowania, budownictwa przemysłowego i prefabrykacji. Wyniki swoich badań prezentował na zagranicznych konferencjach naukowych, m.in. w NRD (1960, 1962), Austrii (1961), na Węgrzech (1961, 1963) i w ZSRR (1962). Współpracował z Technische Hochschule w Dreźnie, a także sprawował opiekę naukową nad Zakł. Konstrukcji Żelbetowych i Prefabrykacji Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Białymstoku.
Jako ceniony rzeczoznawca i konsultant współpracował S. z Polskim Komitetem Normalizacyjnym, w którym kierował Komisją Żelbetową i krótko (16 VIII – 30 IX 1950) Komisją Doradców Budownictwa Przemysłowego. Był współautorem norm i opiniował ich projekty dotyczące konstrukcji z betonu i żelbetu, m.in. brał udział w opracowaniu normy „Konstrukcje żelbetowe. Obliczenia statyczne i projektowanie” (PN–56/B–03260). Opiniował też wykonanie fundamentów wielu obiektów przemysłowych, m.in. w r. 1956 wstępny projekt konstrukcji Pawilonu Polskiego na Powszechną Międzynarodową Wystawę w Brukseli. Sprawował nadzór techniczny nad budową w Warszawie Dworca Śródmieście i Dworca Wschodniego, a w r. 1961 był konsultantem w zakresie konstrukcji projektu Dworca Centralnego. Z jego wiedzy korzystały też biura projektów, przedsiębiorstwa oraz inwestorzy wielkich obiektów budowlanych. Od r. 1960 uczestniczył w opracowywaniu norm ISO; wchodził w skład grupy programowej ISO/T098 «Podstawy obliczeń konstrukcji budowlanych» i jako przewodniczący podgrupy ISO/T098/SC2 «Pewność konstrukcji» przygotował projekty zaleceń międzynarodowych. Również od t.r. brał udział w pracach Komitetu Inżynierii Lądowej PAN i był wiceprzewodniczącym jego Sekcji Betonu. Wchodził w skład Rady Naukowej i od listopada 1960 przewodniczył Sekcji Konstrukcyjnej Inst. Techniki Budownictwa, a od stycznia 1961 był członkiem Rady Naukowej Inst. Organizacji i Mechanizacji Budownictwa. Należał do Tow. Naukowego Ekspertów Budownictwa oraz Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa; w l. 1961–2 był prezesem jego Zarządu Głównego. Współtworzył też w nim Komitet Nauki, którego został wiceprzewodniczącym. Wstąpiwszy w r. 1947 do PPS, został w r. 1948 członkiem PZPR. Zmarł 29 X 1964 w warszawskiej dzielnicy Włochy, został pochowany na tamtejszym cmentarzu parafialnym. Był odznaczony m.in. Medalem X-lecia Polski Ludowej (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1956) i Złotą Odznaką Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa (1960).
W małżeństwie z Jadwigą Wdowińską (ur. 1915) miał S. córkę Milenę (ur. 1938) i syna Jaromira (ur. 1940), zmarłego w młodym wieku.
W r. 1975 Wrocławski Oddział Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa ufundował nagrodę imienia S-ego, przyznawaną corocznie najlepszemu budowniczemu na Dolnym Śląsku.
Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1944–1974, W. 1977 cz. 3; Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1972; Słown. pol. tow. nauk., I; Słown. techników, z. 8; Wykaz zmarłych profesorów Politechniki Warszawskiej, W. 1984; – Dąbrowski K., W 75. rocznicę urodzin Profesora Ludomira Suwalskiego, „Inżynieria i Budownictwo” R. 43: 1986 nr 6 s. 227–8; Dziesięciolecie Politechniki Warszawskiej w Polsce Ludowej, Red. H. Śmigielski, W. 1956 s. 110, 182, 186; Kosmalska J., Ciągle w awangardzie, „Mies. Politechn. Warsz.” 2007 nr 10 s. 16–17; Księga XXV-lecia Politechniki Wrocławskiej 1945–1970, Wr. 1970 I 151 (fot.), II 60–1 (częściowa bibliogr. prac); Nasze stowarzyszenie – nasi ludzie, „Przegl. Budowlany” R. 34: 1962 nr 8 s. 446–7 (fot.); 50 lat Wydziałów Inżynierii Budowlanej, Inżynierii Sanitarnej i Wodnej, Komunikacji, Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej 1915–1965, Red. B. Kalabiński, W. 1965 s. 64–9, 611–14 (fot.); Politechn. Warsz. 1915–65; – Politechnika Warszawska 1939–1945. Wspomnienia pracowników i studentów, W. 1990; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Inżynieria i Budownictwo” R. 21: 1964 nr 12 s. 437 (J. Łempicki, fot.), „Przegl. Budowlany” R. 37: 1965 nr 1 s. 55 (fot.), „Trybuna Ludu” 1964 nr 301, 302, „Tyg. Powsz.” 1964 nr 50, „Życie Warszawy” 1964 nr 261–263; – AAN: Komitet Nagród Państw., sygn. 1319 (odrzucony wniosek dot. S-ego); Arch. PAN: sygn. III–177 (teczka personalna S-ego, fot.); Arch. Politechn. Warsz.: sygn. 2031 (dok. i mater. S-ego, fot.).
Józef Piłatowicz