Jabłonowski Ludwik (1810–1887), powstaniec, spiskowiec, pamiętnikarz. Ur. 24 VIII w Warszawie, syn Józefa i Marianny ze Świdzińskich. Dzieciństwo spędził w dobrach ojcowskich w Galicji, studiował na Uniw. Lwow., w r. 1827 dojeżdżał do Warszawy, w 1829 do Drezna. W r. 1831 poszedł na ochotnika do powstania i bił się jako porucznik 5 p. ułanów pod Wawrem, Grochowem i Ostrołęką. Jeździł później do Wiednia z depeszami Rządu Narodowego. Po powstaniu ożenił się z Franciszką z Włodków i osiadł w dobrach Lubień pod Lwowem. Należał w r. 1832 do założycieli tajnego «Związku 21», udzielał schronienia emisariuszom, m. in. S. Goszczyńskiemu, i zabiegał o założenie we Lwowie postępowego pisma literackiego. Aresztowany 5 V 1835 r. w związku ze sprawą H. Wiśniowskiego, wyszedł z więzienia po kilkunastu miesiącach, po czym na lat 11 odsunął się od spisków. Od r. 1843 czynny w Sejmie Stanowym, w 1844 poparł wniosek T. Wasilewskiego o zniesienie pańszczyzny, a w 1845 został obrany do sejmowej komisji włościańskiej. Należał w t. r. do pierwszych założycieli Tow. Gospodarskiego we Lwowie. Twierdził w tym czasie, że zamożna szlachta powinna poprzeć legalny program reform dla zneutralizowania propagandy demokratycznej. W r. 1846 dał się jednak wciągnąć do spisku i opracował plan ataku powstańczego na Lwów, ale w przededniu wybuchu wyjechał do Wiednia, przez co uniknął aresztowania. W r. 1848 poparł ruch narodowy, protestował 5 IV przeciw obradom Sejmu Stanowego i wszedł do Rady Narodowej, współpracował też z polonofilską organizacją Sobór Ruski. Utworzył szwadron jazdy przy lwowskiej gwardii narodowej, opracował dla niej regulamin i prowadził dla akademików lwowskich wykłady strategii i taktyki. Odcięty od śródmieścia ze swymi ułanami w czasie bombardowania Lwowa 2 XI 1848 r., zachował się biernie i złożył broń bez walki. Ok. r. 1850 sprzedał dobra Lubień i Kiernicę i przeniósł się do Nastasowa w Tarnopolskiem. Od życia publicznego trzymał się odtąd z dala, był jednak członkiem Rady Powiatowej, zrazu w Tarnopolu, a od r. 1871 w Stryju. Za młodych lat zamieszczał w „Haliczaninie” i „Ziewonii” utwory poetyckie w stylu szkoły ukraińskiej. Na starość tworzył dalej poematy i dramaty wierszem (Niewolnica, Lw. 1873), które przeważnie zostały w rękopisie. Własnym nakładem wydał krótki zarys działań wojennych austro-pruskich w r. 1866 (Najazd czeskimi szlaki, Lw. 1867). Napisał też pamiętnik obejmujący dzieciństwo, czasy powstania i spisków po r. 1848. Bardzo zawodny, gdy idzie o chronologię i fakty, pamiętnik ten, skreślony ciętym piórem szlachcica starej daty, daje trafny na ogół obraz społeczności ziemiańskiej w Galicji i jej stosunku do sprawy narodowej. Ogłosił go w r. 1920, z tendencyjnymi niekiedy skrótami, S. Wasylewski, pt. Złote czasy i wywczasy. J. zmarł we Lwowie 9 X 1887 r., pozostawiając syna Stanisława.
Fot.: J. L., Złote czasy i wywczasy, Wyd. 2., P. (1928); – Estreicher; Boniecki; – Kieniewicz S., Konspiracje galicyjskie, W. 1950; tenże, Sprawa włościańska w galicyjskim Sejmie Stanowym, „Sobótka” R. 3: 1948 s. 186; Łoziński B., Szkice z historii Galicji, W. 1913; Schnür-Pepłowski S., Z papierów po Fredrze, Kr. 1901 s. 94; Stebelski P., Lwów w 1848 r., „Kwart. Hist.” R. 23: 1909 s. 310, 539, 545; – Pamiętniki spiskowców i więźniów galicyjskich, Wyd. K. Lewicki, Wr. 1954; Szematyzmy Król. Galicji; Wybranowski R., Pamiętniki, Lw. 1882 II 242–6; – „Czas” 1887 nr z 22 X; „Gaz. Narod.” 1887 nr z 13 X; – Arch. Państw. w Kr.: zeznania F. Wiesiołowskiego; B. Ossol.: rkp. 4793– 4797.
Stefan Kieniewicz