Sieczka (właściwie Gąsienica Sieczka) Maciej (1824–1897), przewodnik tatrzański. Ur. 3 IV w Zakopanem, był synem Stanisława Gąsienicy i Kunegundy z domu Gąsienica.
W młodości S. pracował wraz z ojcem w kopalniach rudy, a także polował na kozice i świstaki. Był jednym z najsłynniejszych «polowacy» podhalańskich, m. in. polował z Sabałą. W czasie swoich wędrówek myśliwskich poznał doskonale Tatry i gdy z inicjatywy Komisji Fizjograficznej Tow. Naukowego Krakowskiego ustanowiono w r. 1866 straż, mającą na celu przeciwdziałanie szerzącemu się tam na wielką skalę kłusownictwu, funkcję strażnika powierzono właśnie S-ce i jego starszemu przyjacielowi Jędrzejowi Wali. S. całkowicie porzucił kłusownictwo i przez wiele lat pełnił tę służbę. Jako świetny znawca gór od l. sześćdziesiątych XIX w. towarzyszył S. uczonym prowadzącym badania w Tatrach, m. in. ks. Eugeniuszowi Janocie, Maksymilianowi Nowickiemu, Godfrydowi Ossowskiemu. Zapewne z inicjatywy Nowickiego został, wraz z J. Walą, płatnym zbieraczem okazów dla Sekcji Zoologicznej Komisji Fizjograficznej. W l. 1867–73 zbierali oni ślimaki, pleniowce, chrząszcze, sieciówki, pająki i muchy, a – jak podaje Nowicki – w samym tylko r. 1867 znaleźli 33 nowe gatunki fauny tatrzańskiej. Równocześnie najmował się S. do pracy w kopalniach («baniach»). Początkowo wydobywał rudę żelazną w Kopie Magury, w Dolinie Jaworzynce. Pracował też w Podbieli (na Orawie) oraz w tzw. Kardolinie, u podnóża Tatr Bielskich, gdzie sam odkrył żyłę krzemienia, eksploatowanego potem i używanego do wyrobu kamieni młyńskich. Trudnił się także przewodnictwem.
Działalność przewodnicką rozpoczął S. ok. poł. XIX w.; z czasem stała się ona głównym sposobem jego zarobkowania. Był po polskiej stronie Tatr jednym z najbardziej cenionych przewodników. Prowadził w Tatry wiele znanych osobistości, m. in. Wincentego Pola, Agatona Gillera, Marię Steczkowską, ks. Józefa Stolarczyka, ks. E. Janotę, Bronisława Gustawicza, Walerego Eljasza, Tytusa Chałubińskiego, Władysława L. Anczyca, Leopolda Świerza, Adama Asnyka, Natalię Janothównę, Helenę Modrzejewską, Marię Konopnicką, członków rodziny Pawlikowskich, zwłaszcza Mieczysława i Jana Gwalberta. Do ważniejszych jego osiągnięć taternickich należą: pierwsze wejście na wyższy wierzchołek Świnicy oraz na Granaty (1867), jedno z najwcześniejszych wejść na Lodowy Szczyt (1870), drugie wejście na Wysoką (1876), pierwsze wejście na Mięguszowicki Szczyt (1877), wejście nową drogą przez północną ścianę na Łomnicę (1878), pierwsze wejścia na: Mnicha (1879 lub 1880), Jastrzębią Turnię (ok. r. 1880), Szatana (ok. r. 1880), drugie wejście na Durny Szczyt nową drogą z Doliny Dzikiej (1881). Jego wejście na Mnicha z J. G. Pawlikowskim (bez sprzętu) było przełomowym wydarzeniem w dziejach taternictwa. Z początkiem l. osiemdziesiątych z G. Ossowskim oraz J. G. Pawlikowskim brał udział w poszukiwaniach i badaniach jaskiń w dolinach Chochołowskiej i Kościeliskiej. S. wybudował dla wygody turystów w r. 1869 szałas nad Czarnym Stawem Gąsienicowym oraz – razem z Walą – tratwę (1867). Wynajmował też turystom swój dom na Łężku, nad Cichą Wodą. Mieszkali u niego m.in. W. Eljasz, Seweryn Goszczyński i L. Świerz. Na zlecenie Tow. Tatrzańskiego S. budował ścieżki turystyczne w górach (z Liliowego na Zawory, przez Wrota Chałubińskiego, na Świnicę) oraz zakładał sztuczne ułatwienia (klamry) na drogach na Wysoką, Rysy i na Mięguszowiecką Przełęcz pod Chłopkiem. Osadzał pierwszy tzw. Krzyż Pola i kolejne jego wersje w Dolinie Kościeliskiej, również Krzyż Nowickiego na Polanie Waksmundzkiej, wykuł napis na tablicy pamiątkowej poświęconej Józefowi I. Kraszewskiemu, wkuł tablicę Kazimierza Kantaka, tablice poświęcone Adamowi Mickiewiczowi w Dolinie Rybiego Potoku oraz Roztoki. S. był człowiekiem o silnym charakterze, niezwykle prawym i głęboko religijnym. Pomimo że nie umiał czytać, posiadał obszerną wiedzę przyrodniczą, którą nieraz zadziwiał turystów. Był też muzykalny i grał na flecie. Uprawiał przewodnictwo aż do podeszłego wieku. Wiosną 1897 ciężko zachorował. Zmarł 25 IX 1897, pochowany został na Pęksowym Brzyzku (obecnie Stary Cmentarz) w Zakopanem.
Ożeniony w r. 1851 z Teresą (Katarzyną) z Tatarów, siostrą Szymona Tatara, wybitnego przewodnika tatrzańskiego, miał S. sześciu synów i dwie córki; jeden z jego synów, Józef, również był przewodnikiem.
A. Asnyk poświęcił S-ce wiersz pt. „Maciejowi Sieczce, przewodnikowi w Zakopanem”. S. wymieniony jest w utworach Stanisława Witkiewicza, Kazimierza Tetmajera, Jalu Kurka, Jana Dobraczyńskiego, Konstantego Steckiego jr. Upamiętniony został w toponomastyce tatrzańskiej poprzez wprowadzenie w r. 1961 nazw: Skrajna, Pośrednia i Zadnia Sieczkowa Przełączka na określenie przełęczy w masywie Granatów.
Imię S-i nosi Koło Przewodników Tatrzańskich przy Oddziale Krakowskim Polskiego Tow. Turystyczno-Krajoznawczego.
Portrety i rysunki przez Walerego Eljasza, w: „Kłosy” 1866 s. 268, Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic, P. 1870 s. 38, „Biesiada Liter.” T. 44: 1897 s. 361, „Przyjaciel Dzieci” R. 41: 1901 s. 294; Rzeźba w drewnie Wojciecha Brzegi w zbiorach «Willi pod Jedlami» w Zakopanem (reprod. w: Pawlikowski M., Okna, Medyka 1936); Fot. przez Stanisława Bizańskiego z r. 1885 w Muz. Tatrzańskim w Zakopanem; – Jackowski A., Bibliografia turystyki polskiej, Wr. 1971; Polak K., Bibliografia „Pamiętników Towarzystwa Tatrzańskiego” za lata 1876–1920, W. 1981; Mała encyklopedia sportu, W. 1987 II (fot.); W. Enc. Tatrzańska, Poronin 1995 (fot.); Zdebski J., Stary Cmentarz w Zakopanem. W. 1986; – Brzega W., Żywot górala poczciwego, Kr. 1969; Chwaściński B., Z dziejów taternictwa, W. 1979 (fot.); Eljasz W., W Tatrach. Najstarszy przewodnik Maciej Sieczka, „Biesiada Liter.” T. 44: 1897 nr 49; Eljasz-Radzikowski S., Maciej Sieczka, „Turisták Lapja” [T.] 10: 1898 nr 1–2, 9; [tenże], Ogończyk, Przyczynek do historii Zakopanego, „Nowa Reforma” R. 16: 1897 nr 222; Hoesick F., Legendowe postacie zakopiańskie, W. 1959; Janota E., Przewodnicy zakopiańscy, „Kłosy” T. 3: 1866 s. 256–8, 273–4; [Nowak A.] Chowański A., Oni tworzyli polską turystykę i krajoznawstwo, „Gościniec” R. 9: 1977 nr 8 s. 24; Paryski W. H., Maciej Sieczka (1826[!]–1897), „Taternik” R. 32: 1956 nr 1–2 s. 20–21; Przewodnicy zakopiańscy w drugiej połowie lat 70-tych zeszłego wieku, „Wierchy” 1930 (fot. zbior. po s. 192); Reychman J., Udział górali w ochronie Tatr w XIX w., „Chrońmy przyrodę ojczystą” R. 2: 1946 nr 3–4; Stecka Z., Historia przewodnictwa tatrzańskiego, [Zakopane] 1995; taż, Przewodnictwo tatrzańskie, W. 1981; Wójcik W. A., Przewodnik pierwszy z pierwszych (Maciej Gąsienica Sieczka), w: 120 lat przewodnictwa w polskich górach. Materiały z sympozjum w Krakowie dnia 2 grudnia 1995 r., Kr. 1995 s. 56–76; Zdebski J., Maciej Sieczka (1826[!]–1897), „Gotek” 1972 nr 13; – Steczkowska M., Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin, Kr. 1872 s. 83; – Arch. Paraf. Najśw. Rodziny w Zakopanem: Liber natorum 1786–1844, T. 1 s. 75 poz. [12], Liber copulatorum 1848–1914 s. 12 poz. 4, Liber natorum et baptisatorum 1848–1878 s. 34 poz. 102, s. 47 poz. 62, s. 62 poz. 18, s. 86 poz. 83, s. 105 poz. 7, s. 117 poz. 34, s. 143 poz. 49, s. 187 poz. 83, Liber mortuorum 1848–1901 s. 254 poz. 80.
Wiesław A. Wójcik