Szaflarski Maciej (1847–1903), jezuita, nauczyciel.
Ur. 11 X w Czarnym Dunajcu (pow. nowotarski) w wielodzietnej rodzinie góralskiej, był synem Jana i Marianny z domu Zubek. Miał cztery siostry i dwóch braci oraz sześcioro starszego rodzeństwa przyrodniego.
Po przedwczesnej śmierci rodziców S-m i jego siostrami opiekował się przyrodni brat Wojciech. S. ukończył szkołę powszechną w Nowym Targu, potem jedną klasę gimnazjum w Rzeszowie i trzy kolejne we Lwowie. Dn. 4 VII 1865 wstąpił do nowicjatu w kolegium jezuitów w Starej Wsi, gdzie 7 VI 1867 złożył pierwsze śluby. W l. 1867–9 uczył się tam retoryki, następnie studiował w l. 1869–71 filozofię w klasztorze jezuitów w Śremie. W l. 1871–2 był prefektem konwiktu w Tarnopolu. W Krakowie studiował teologię i do r. 1876 uczył się greki. Dn. 31 VII 1878 otrzymał święcenia kapłańskie. Na trzecią probację wyjechał do Starej Wsi, gdzie uczył humaniorów (1879–81) i greki (1881–4). W r. 1884 pełnił obowiązki pomocnika przełożonego w klasztorze jezuitów w Nowym Sączu.
Z polecenia prowincjała galicyjskiego Henryka Jackowskiego S. wyjechał 14 III 1885 do Król. Pol. na tajne misje duszpasterskie, organizowane przez jezuitów wśród unitów przypisanych przez władze rosyjskie do prawosławia. Z austriackim paszportem, jako prywatny nauczyciel języków obcych, przybył 15 III t.r. do Warszawy. Nazajutrz, wraz z jezuitą Józefem Franke, wyruszył na Podlasie, gdzie obaj udzielali unitom posług religijnych w Berezie i Ossowie, po czym 18 III wrócili do Warszawy. Kilka dni później S. wyruszył do Lublina, głównego punktu misyjnego skierowanego na Chełmszczyznę; zatrzymał się w mieszkaniu innego jezuity – misjonarza Teodozego Sozańskiego przy ul. Zamojskiej 256. Wraz z nim 23 III wyjechał do Zamościa, gdzie bezskutecznie usiłowali zorganizować działalność misyjną. Dn. 29 III wrócił S. do Warszawy, skąd wyjechał do Galicji, by zmienić paszport. Po raz drugi przybył na misje do Król. Pol. 27 VI i ponownie skierował się do Lublina. Tym razem zamieszkał w domu Jana Borysiewicza przy ul. Świętego Ducha 27, gdzie dla kamuflażu założono magiel (własność misji), służący równocześnie jako punkt kontaktowy dla unitów zamawiających misjonarzy na swoje tereny. Z pomocą przewodnika wyjeżdżał S. początkowo do wiosek pod Lublinem i pod osłoną nocy udzielał przybyłym unitom wszelkich posług religijnych: chrzcił, bierzmował, spowiadał i udzielał ślubów. Zorganizował też pięć dłuższych wypraw misyjnych w okolice Międrzyrzeca na Podlasiu oraz Zamościa. W dn. 7–13 VIII odbył ostatnią misję w okolice Zamościa, odwiedzając cztery wsie zamieszkałe przez unitów.
Po powrocie do Lublina, w wyniku donosu chłopa z Polubiczy, został S. aresztowany 14 VIII 1885 w mieszkaniu Borysiewicza przez kierującego akcją tropienia misji unickich Mirosława Dobriańskiego, urzędnika do specjalnych poruczeń warszawskiego gen.-gubernatora J. Hurki. Podczas rewizji policja skonfiskowała ok. 200 blankietów metryk ślubnych, wiele «książek pobożnych», naczynia liturgiczne oraz korespondencję S-ego, co spowodowało kolejne aresztowania. Dn. 11 X t.r. S-ego i innych więźniów aresztowanych w związku z misjami odesłano do Cytadeli warszawskiej i umieszczono w X pawilonie. Początkowo S. zajmował osobną celę, później dołączono do niego Borysiewicza (skazanego w marcu 1886 na zesłanie do Rosji), a w październiku t.r. – ks. Alberta Nowalskiego (skazanego na cztery lata zamieszkania w Charkowie). O uwolnienie S-ego zabiegały władze zakonne; S. był temu przeciwny, m.in. w liście z 24 IX 1887 do prowincjała Jackowskiego pisał, że pragnie cierpieć jak pierwsi chrześcijanie i odrzucał możliwość okupu; prosił natomiast o odnalezienie żony Borysiewicza i udzielenie jej finansowego wsparcia. Od 26 X t.r. zezwolono S-emu na odprawianie mszy raz w tygodniu, a później codziennie; mógł on też wysyłać listy do współbraci i spotykać się z wolontariuszkami, opiekującymi się więźniami. Zarzutów mu nie przedstawiono: nie był sądzony, nie zapadł w jego sprawie żaden wyrok, ani decyzja administracyjna. Ostatecznie, dzięki staraniom władz zakonnych u gen.-gubernatora Hurki, 1 IX 1888 opuścił Cytadelę i konwojowany przez dwóch żandarmów został przekazany w Szczakowej władzom austriackim. Uwolniony, zatrzymał się na krótko w konwencie jezuitów w Krakowie, po czym do końca października t.r. przebywał w Łańcucie.
Od listopada 1888 pełnił S. obowiązki ojca duchownego w domu jezuitów w Chyrowie. Bezskutecznie zabiegał w r. 1890 o wysłanie na kolejną misję do unitów. W l. 1890–1 uczył humaniorów u bazylianów w Dobromilu, a w l. 1891–2 greki u bazylianów w Ławrowie. Po powrocie w r. 1892 do Starej Wsi wykładał grekę w kolegium jezuickim (do r. 1900) i uczył w miejscowej szkole (1893–6). W l. 1900–1 pełnił obowiązki ojca duchownego w Stanisławowie, następnie ponownie w Starej Wsi wykładał łacinę i grekę. W ostatnich latach życia dokuczała mu «choroba piersiowa», której nabawił się w Cytadeli. Zmarł 26 XI 1903 na zapalenie płuc w klasztorze w Starej Wsi, został pochowany 28 XI w kaplicy cmentarnej jezuitów.
Materiały dotyczące misji S-ego, niektóre jego listy z tego czasu oraz Diariusz z Cytadeli 12 VII – 31 VIII 1888 wydał Robert Danieluk w pracy „Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878–1904). Columbae simplicitate et serpenti prudencia. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy” (Kr. 2009). Z rękopiśmiennej spuścizny S-ego, przechowywanej w archiwach zgromadzenia w Krakowie i Warszawie, zachowały się jego relacje z misji: Wycieczka dwudniowa księdza Macieja Szaflarskiego […] z księdzem Józefem Frankem w marcu 1885 do Guberni Siedleckiej i Excursio in Podlachiam Patris Mathiae Szaflarski eiusque incarceratio anno 1885 a Moscovitis, a także notatki o ascezie z l. 1879–1901 i korespondencja z l. 1886–1903.
Enc. Jezuitów; Paluszkiewicz F., Mały słownik jezuitów w Polsce, W. 1995; – Brząkalski J., O. Maciej Szaflarski, „Nasze Wiad.” T. 1: 1906 s. 650–64. Danieluk R., Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1874–1904), „Przegl. Powsz.” 2001 nr 7–8 s. 65–7; Dudka F., Prześladowanie unitów na Podlasiu, „Studia Claromontana” T. 9: 1988 s. 246; X Pawilon Cytadeli Warszawskiej 1827–1997, Red. A. Stawarz, W. 1998 s. 106; Łupiński J., Dzieje grekokatolików w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym, Olecko 2002 s. 196–7; Paluszkiewicz F., W cieniu Hermesa. Bohaterzy Podlasia, Londyn 1987 s. 62–6; – Urban J., Wśród unitów Podlasia. Pamiętniki wycieczek misyjnych, Kr. 1923 s. 17–20; – Arch. OO. Jezuitów w Starej Wsi: Liber mortuorum z l. 1898–1932, t. 3 s. 35 nr 61; Arch. paraf. rzymskokatol. w Czarnym Dunajcu: Księga chrztów paraf. Przenajświętszej Trójcy z l. 1834–63, sygn. 8 s. 80 nr 45 (dot. S-ego), s. 18, 28, 36, 55, 92 (dot. rodzeństwa); Arch. Prow. Polski Południowej Tow. Jezusowego w Kr.: sygn. 985 k. 124, 126–36 (listy S-ego z l. 1888–1903).
Eugeniusz Niebelski i Roland Prejs