Mieses (Mises, Mizes) Majer Rachmiel (Jĕrachmiel), (1801–1891), kupiec i finansista, działacz polityczny. Ur. 26 IV we Lwowie, w rodzinie bogatego kupca i przewodniczącego lwowskiej gminy żydowskiej Efraima Fischela i Chany z Rapaportów. Rodzina Miesesów, rozgałęziona w Galicji wschodniej, osiedlona była we Lwowie przynajmniej od drugiej połowy XVIII w. i odgrywała znaczniejszą rolę w tamtejszej gminie żydowskiej. M. należał do postępowego odłamu lwowskich Żydów, jakkolwiek pochodził z domu ortodoksyjnego. Od 4 X 1840 był członkiem komitetu budowy nowego Templum (postępowej synagogi) we Lwowie, na które łożył znaczne sumy. W r. 1840 został też członkiem nowego lwowskiego kahału, a w r. 1842 jego asesorem. Przeciwstawiając się czynnie żydowskim ortodoksom, należał do grona, które 20 VIII 1843 wprowadziło na stanowisko kaznodziei w gminie lwowskiej Abrahama Kohna, rzecznika w r. 1848 ścisłej współpracy Żydów z Polakami, zamordowanego następnie przez ortodoksów.

 

M. należał do grupy żydowskich postępowców, którzy w r. 1848 zbliżyli się do demokratów polskich. Podpisał adres do cesarza Ferdynanda I z 18 III 1848, opracowany przez F. Smolkę i zawierający polityczno-społeczne żądania Galicji, oraz należał do delegacji, która wręczyła dokument gubernatorowi Stadionowi. Wg niektórych przekazów, miał też wziąć udział w deputacji galicyjskiej do Ferdynanda I, kierowanej przez J. Lubomirskiego, oraz wejść do lwowskiej Rady Narodowej, choć członkiem tej ostatniej był bankier Abraham Mieses. Z tego okresu pochodzi dobra znajomość M-a ze Smolką, który cenił jego postawę w okresie rewolucji. We wrześniu 1848 Smolka kierował do M-a radcę ministerialnego A. Fischhofa wizytującego Galicję. Tym niemniej, ulegając rabinowi A. Kohnowi, wszedł M. w końcu kwietnia 1848 do utworzonego przez Stadiona «Beiratu». Uprzednio Stadion planował dopuszczenie M-a do udziału w obradach niedoszłego galicyjskiego sejmu stanowego. Od lipca 1848 M. zasiadał w miejskiej komisji przygotowującej Statut samorządowy dla Lwowa. We wrześniu został wybrany do tzw. Wydziału Miejskiego (nowej Rady Miejskiej) i objął sprawy finansowe. Po bombardowaniu Lwowa i rozwiązaniu władz miejskich w listopadzie 1848 wszedł do utworzonego przez Austriaków Wydziału.

 

W latach pięćdziesiątych M. nie brał udziału w pracach władz miejskich Lwowa. Znaczną natomiast rolę odgrywał w żydowskiej gminie lwowskiej. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych bezskutecznie zabiegał o rozszerzenie granic getta. Od r. 1874 był przewodniczącym lwowskiej gminy żydowskiej. Należał do założycieli linii kolejowej Kraków–Lwów oraz Galicyjskiej Kasy Oszczędności (1844) i w l. 1844–67 był tzw. «cenzorem wekslowym» Kasy, a w l. 1850–62 wchodził w skład Wydziału Kasy. Od r. 1850 był członkiem lwowskiej Izby Handlowej i Przemysłowej. W r. 1861 został generalnym agentem galicyjskim lwowskiej filii Tow. Ubezpieczeniowego «Austriacki Feniks». Jako finansista odgrywał dość dużą rolę w lwowskim życiu gospodarczym; był także krytykowany przez współczesnych za spekulację i lichwę. Od końca lat siedemdziesiątych wycofał się z aktywnego życia publicznego. Dn. 30 IV 1881 został nobilitowany (dyplom z 13 VII 1881).

 

M. był głową licznej rodziny, która przez cały wiek XIX zajmowała wybitne stanowisko w społeczności Żydów galicyjskich. Bardzo często mylono go z Abrahamem Miesesem, bankierem lwowskim, i stąd nie wszystkie fakty z życia M-a są sprawdzalne. M. zmarł we Lwowie 2 III 1891, pochowany został 4 III 1891 we Lwowie na cmentarzu Żydowskim. Miał dwu synów: Jana (1820–1887), którego syn Artur zerwał z judaizmem, oraz Hermana (zob.).

 

 

 

Jüd. Lexikon; Österr. Biogr. Lexikon; Korwin L., Szlachta mojżeszowa, Kr. 1938 I cz. 1 s. 118; Korwin-Kruczkowski S., Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich, Lw. 1935 s. 41; – Bałaban M., Dzieje Żydów w Galicji i w Rzeczypospolitej Krakowskiej 1772–1868, Lw. 1914; tenże, Dzielnica żydowska, jej dzieje i zabytki, Lw. 1909 s. 76; tenże, Historia lwowskiej synagogi postępowej, Lw. 1937; tenże, Żydzi w Austrii za panowania cesarza Franciszka Józefa I, Lw. 1909 s. 14, 15, 19, 25; Friedmann F., Die galizischen Juden im Kampfe um ihre Gleichberechtigung (1848–1868), Frankfurt am Main 1929; Kohn G., Żywot prawego męża, Lw. 1906 s. 25, 50; Małachowski G., Pamiętnik jubileuszowy Galicyjskiej Kasy Oszczędności we Lwowie 1844–1894, Lw. 1894; Miasto Lwów w okresie samorządu, Lw. 1896 s. 12, 14, 16, 18; Ostaszewski-Barański K., Rok złudzeń (1848), Złoczów [b. r.] s. 168, 214; Schnür-Pepłowski S., Z przeszłości Galicji (1772–1862), Lw. 1895 s. 497, 518, 529; Starkel J., Rok 1848, Lw. 1899 s. 95, 199; Stebelski P., Lwów w r. 1848, „Kwart. Hist.” R. 23: 1909 s. 353; Widman K., Franciszek Smolka, jego życie i zawód publiczny od roku 1810 do 1849, Lw. 1886 s. 154, 817; Żydzi w Polsce Odrodzonej, W. [b. r.] I s. 386; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 roku, Wr. 1974; Bogdański H., Pamiętnik 1832–1848, Kr. 1971; Jabłonowski L., Pamiętniki, Kr. 1963; Smolka F., Dziennik 1848–1849 w listach do żony, W. 1913; Szajnocha K., Korespondencja, Wr. 1959; – „Gaz. Lwow.” 1848 nr 51; „Ojczyzna” 1891 nr 6.