Jabłonowski Maksymilian (1785–1846), senator-wojewoda Król. Pol. Ur. 29 VII w Wiedniu, syn Antoniego Barnaby, kasztelana krakowskiego, i Tekli Czaplicówny, córki Celestyna, łowczego w. kor. Służbę państwową rozpoczął J. w r. 1804 w Rosji jako junkier w Kolegium Spraw Zagranicznych, a w r. 1805 awansował na kamerjunkra dworu cesarskiego. W r. 1808 wycofał się ze służby rządowej i wrócił na Wołyń do odziedziczonego po ojcu Krzywina w pow. ostrogskim. Dostał się wówczas pod wpływy kulturalne Krzemieńca. W r. 1813 otrzymał nominację na członka Komisji Sądowej Edukacyjnej guberni wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej, ustanowionej w Krzemieńcu w r. 1807 z inicjatywy T. Czackiego dla uporządkowania funduszów edukacyjnych pojezuickich. J. jako członek Komisji związany został z życiem Liceum Krzemienieckiego i powołany do świadczeń na rzecz szkolnictwa rozwijającego się na Wołyniu. Mianowano go dozorcą honorowym szkół pow. ostrogskiego. Kurator A. Czartoryski, który wysunął go na to stanowisko, łączył duże nadzieje z jego działalnością oświatową. Tymczasem z obowiązków dozorcy J. zwolniony został na własne żądanie już w grudniu 1821 r. Ustąpił również z Komisji Sądowej Edukacyjnej, by wysunąć się na widownię polityczną w Król. Kongres, jako właściciel położonego w Kieleckiem Czarnolasu. (Majątek ten wniosła mu w posagu żona Teresa z Lubomirskich). W r. 1820 mianowany został senatorem-kasztelanem Król. Pol. (21 XII), w 1825 senatorem-wojewodą (13 VI), w 1829 otrzymał tytuł wielkiego ochmistrza dworu polskiego (24 V).
Wybuch powstania listopadowego zastał J-ego na Wołyniu, skąd wezwano go do Petersburga. Po upadku powstania J. począł posuwać się szybko po stopniach kariery urzędniczej. W r. 1831 mianowany tajnym radcą i senatorem, brał udział w pracach III departamentu Senatu Rządzącego. W r. 1832 otrzymał tytuł w. ochmistrza dworu cesarskiego. Powrócił następnie na teren Król. Pol., gdzie w r. 1833 wszedł w skład nowo zreorganizowanej Rady Stanu, a w 1840 został przewodniczącym komitetu powołanego do przejrzenia zbioru praw Królestwa. Po zniesieniu Rady Stanu w r. 1841 J. zasiadał w warszawskich departamentach Rządzącego Senatu. W maju 1845 r. otrzymał nominację na stałego członka Rady Administracyjnej oraz prezesa Heroldii Król. Pol. Na tym stanowisku zmarł 13 II 1846 r. w Krzywinie i tam pochowany. Pozostawił syna Władysława i córkę Jadwigę. W sferach arystokratycznych Warszawy znany był salon, jaki prowadziła piękna jego żona, Teresa z Lubomirskich (zm. w 1847).
W. Enc. Ilustr.; Russ. Biogr. Slovar’; Boniecki; Borkowski J. S. Dunin, Almanach błękitny, Lw. 1908; Dworzaczek, Genealogia. Tablice, Niesiecki; Uruski; – Karwicki J. Dunin, Szkice obyczajowe i historyczne, W. 1882 s. 101: Rolle M., Ateny Wołyńskie, Wyd. 2., Lw. 1923 s. 115, 282; – Andrzejowski A., Ramoty starego Detiuka o Wołyniu, Wil. 1921 II 74, 93, 227; Diariusz Sejmu 1830–31 r., Wyd. M. Rostworowski, W. 1908–11 II, III, V; Diariusz Senatu 1830–31 r., Wyd. S. Pomarański, Kr. 1930, Arch. Kom. Hist., 14; Karwicki J. Dunin, Z moich wspomnień. Wstęp, W. 1903 s. 28–31; Konopacki Sz., List do „Gaz. Warsz.” 1857 nr 62; tenże, Moja druga młodość, W. 1900 I 99–100, 144–5; Korespondencja Lubeckiego, Wyd. S. Smolka, Kr. 1909 III; Lipski J., Archiwum Kuratorii Wileńskiej A. Czartoryskiego, Kr. 1926; tenże, Materiały do dziejów szkolnictwa polskiego z rękopisów Muzeum Czartoryskich, Kr. 1923; Wilkońska P., Moje wspomnienia o życiu towarzyskim w Warszawie, W. 1959; – „Kur. Warsz.” 1846 nr 46 i 50; – B. Czart.: rkp. nr 5442 s. 341–4, 407, 841–4, nr 5447 k. 73–4, 240–1, nr 5466.
Maria Manteufflowa