Rojewski Marcin Aleksander (1798–1880), powstaniec 1830/31 r., emigrant, działacz społeczny. Ur. 12 XII w Pułtusku, był synem Andrzeja, ziemianina, i Agnieszki.
R. uczęszczał do Szkoły Departamentalnej (od r. 1816 – Wojewódzkiej), ks. Benedyktynów w Pułtusku. Dn. 1 IX 1820 wstąpił do wojska jako żołnierz do 3 p.p. liniowej, 1 V 1821 awansował na podoficera, 30 IX 1827 skierowany został do Szkoły Podchorążych Piechoty. Wziął udział w wypadkach Nocy Listopadowej. Rozkazem dziennym z 9 XII 1830 mianowany został podporucznikiem, a 13 VI 1831 otrzymał awans na porucznika z przeniesieniem do 14 p.p. liniowej. Dn. 1 IX 1831 otrzymał stopień kapitana. Brał udział w bitwach i potyczkach pod Zakrzewem (15 II), Dobrem (17 II), Grochowem (19, 20 i 25 II), gdzie był dwukrotnie ranny, Wawrem i Dębem Wielkim (31 III), Iganiami (10 IV), Nurem (22 V), Gosterami (25 V), Ostrołęką (26 V, gdzie odznaczył się), Międzyrzecem (29 VIII), Opolem (15 IX), Borowem (16 IX). Dn. 10 III 1831 otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari. Przez oficerów 14 p.p. liniowej przedstawiony został do Krzyża Kawalerskiego Virtuti Militari.
R. przekroczył granicę austriacką z korpusem gen. G. Ramorino i przez Morawy udał się do Francji. W lipcu 1832 przybył do zakładu w Bourges. W kraju wyrokiem Najwyższego Sądu Kryminalnego za udział w Nocy Listopadowej skazany został zaocznie na karę śmierci. Od r. 1833 R. zamieszkał w Nancy w Lotaryngii, gdzie w l. 1834–8 uczył w miejscowej Szkole Polskiej, założonej dla kształcenia dzieci emigrantów przez Tow. Naukowej Pomocy. W r. 1838 był jednym ze współzałożycieli tutejszego Tow. Św. Wincentego à Paulo. Znany powszechnie jako «Polak z placu Stanisława» [Leszczyńskiego], ceniony był za bezinteresowność i działalność charytatywną na rzecz tak Francuzów, jak i emigrantów polskich, którym ułatwiał kontynuowanie nauki i znalezienie pracy. Często wspomagał ich finansowo, choć sam żył bardzo skromnie. R. nie uczestniczył w życiu politycznym emigracji, utrzymywał jednak kontakt korespondencyjny zarówno z obozem Czartoryskich, jak i z demokratami. Tematem większości listów R-ego były prośby w sprawach bytowych i materialnych emigrantów. W r. 1848 R. wyruszył ponoć do kraju, lecz nie wiadomo, czy udało mu się tam dotrzeć. W r. 1849 był już z powrotem w Nancy i organizował pomoc dla nowej fali emigrantów przybyłych do Francji po Wiośnie Ludów. Był jednym z założycieli Instytucji Czci i Chleba – Stowarzyszenia Podatkowego, znanego także jako Komisja Weteranów. Otrzymał francuską naturalizację.
Ok. r. 1867 R. podążył do Rzymu, by zaciągnąć się do żuawów papieskich. Przyjęty został na audiencji prywatnej przez papieża Piusa IX. Ze względu na wiek odmówiono mu przyjęcia do służby wojskowej, pomimo to pozostał w Rzymie przez kilka lat, co stało się przyczyną uznania R-ego przez przyjaciół za zmarłego i rozdania części jego majątku. Powróciwszy do Francji rozdzielił resztę majątku (wniesionego mu w posagu przez żony), z tego 5 tys. fr. ofiarował na budowę kościoła p. wezw. Św. Marcina w Perigueux (dep. Dordogne), a 1200 fr. przeznaczył na dożywotnią rentę dla siebie. Od r. 1869 zamieszkał w szpitalu St. Julien w Nancy; tam zmarł 20 XII 1880 i pochowany został na miejscowym cmentarzu.
R. był dwukrotnie żonaty: z nieznaną bliżej hrabianką z Bretanii, a po jej śmierci z Dageur de la Contrie. Brak informacji o potomstwie.
Bartkowski J., Spis Polaków zmarłych w emigracji od roku 1831, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII–VIII; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny… krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, Lw. 1881; Lista imienna niewiadomych z teraźniejszego pobytu osób, oddanych pod Najwyższy Sąd Kryminalny… Annex do Zapozwu Edykalnego z dnia 3/15 lipca 1833 r. No 488, W. 1833; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog, I–III; – Bielecki R., Zarys rozproszenia Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1837, W.–Ł. 1986; Duchińska S., Marcin Rojewski, „Dwutygodnik dla Kobiet” 1883; Harbut J. S., Noc listopadowa w świetle i cieniach procesu przed Najwyższym Sądem Kryminalnym, W. 1926; [Kociatkiewicz A.], Historia 3go Pułku Piechoty Liniowej Wojska Polskiego, Lw. 1879 s. 73; Księga pamiątkowa 1830 – 29 XI – 1930 – Szkice z dziejów szkół piechoty polskiej, Ostrów-Komorowo 1930 s. 186; Strnad J., Polskie powstanie listopadowe i Morawy w latach 30tych XIX wieku, „Sobótka” R. 6: 1951 s. 219; Stupnicki H., Pamiętnik zasłużonych w Polsce ludzi, Lw. 1876 II 74; – Akt oskarżenia w sprawie przeciwko osobom oddanym pod Najwyższy Sąd Kryminalny w Królestwie Polskim… Konkluzje…, W. 1834 s. 15; Dziennik Praw XVI 1834 Nr 59 s. 211 poz. 47; Gembarzewski B., Materiały do historii i działań pułków kaliskich w powstaniu listopadowym, II, Pułk 14-ty piechoty liniowej (2-gi województwa Kaliskiego) „Ziemia Kaliska” R. 2: 1931 s. 41; Krosnowski, Almanach hist., I–III; Rozkazy dzienne Naczelnego Wodza 1830, 1831 (W.); Sprawozdania Instytucji Czci i Chleba z lat 1863–1880; – „La Gazette de l’Est” 1880 nr z 22 XII; „Kur. Pozn.” 1881 nr 41; „La Semaine religieuse, historique et littéraire de la Lorraine” 1880 nr 52; „Tyg. Pet.” 1833 Nr 57–9; – B. Czart.: Ew. 1018, 1561.
Janusz Pezda