Sych Marek Hieronim (1923–1997), lekarz anestezjolog, profesor i rektor Akademii Medycznej w Krakowie.
Ur. 10 XII w Krakowie, był synem Juliana, kwestora UJ, i Zofii Misiaczek, nauczycielki.
Do wybuchu drugiej wojny światowej ukończył S. trzy klasy gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. Podczas okupacji niemieckiej uczył się na tajnych kompletach i oficjalnie od r. 1940 w krakowskiej Technicznej Szkole Chemicznej. Po uzyskaniu w r. 1942 dyplomu technika chemika pracował w Krakowie w laboratorium Fabryki Chemiczno-Farmaceutycznej «Dr A. Wander» (do r. 1943), a następnie w Monopolu Spirytusowym (do stycznia 1945).
Po wyzwoleniu Krakowa spod okupacji niemieckiej uczył się S. od 15 II 1945 w Liceum Humanistycznym im. Henryka Sienkiewicza i 27 VI t.r. zdał eksternistycznie maturę. Od jesieni t.r. studiował na Wydz. Lekarskim UJ; działał w Kole Medyków Studentów UJ, był też członkiem zarządu i zastępcą dyrygenta Krakowskiego Chóru Akademickiego. Już podczas studiów w r. 1949 został asystentem wolontariuszem, a 1 I 1950 młodszym asystentem w I Klinice Chirurgicznej, kierowanej przez Józefa Bogusza. Od listopada 1950 do grudnia 1952 był więziony ze względów politycznych (z dekretu o ochronie tajemnicy służbowej i państwowej). Dn. 3 III 1953 otrzymał dyplom lekarski; odtąd pracował jako lekarz ogólny w przychodni lekarskiej w Nowej Hucie (do r. 1955) i równocześnie jako lekarz anestezjolog w Oddz. Torakochirurgii Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego (do r. 1956). Jako jeden z pierwszych w Polsce uzyskał w maju 1955 specjalizację II st. w zakresie anestezjologii.
Dn. 1 I 1957 został S. starszym asystentem anestezjologii w I Klinice Chirurgicznej Akad. Med. w Krakowie. Zorganizował tam ośrodek dydaktyczny anestezjologii, przekształcony w r. 1959 w Oddz. Anestezjologiczny I Kliniki Chirurgicznej, i objął jego kierownictwo. Był współzałożycielem powstałego w r. 1958 Tow. Anestezjologów Polskich i przez cztery lata pełnił funkcję jego sekretarza. W l. 1959–60 przebywał w USA jako stypendysta fundacji Rockefellera; kształcił się w najstarszym amerykańskim ośrodku anestezjologicznym na University of Wisconsin w Madison. Jesienią 1959 uczestniczył w Miami na Florydzie w kongresie American Society of Anesthesiologists; w r. 1960 został członkiem tego stowarzyszenia. Po powrocie do Krakowa doktoryzował się 21 X 1960 na podstawie napisanej pod kierunkiem Bogusza rozprawy Stosowanie flaksedilu i sukcynylocholiny w zabiegach chirurgicznych w jamie brzusznej ze szczególnym uwzględnieniem oddychania dyfuzyjnego; t.r. został adiunktem. Przyczynił się do wprowadzenia egzaminów specjalizacyjnych z anestezjologii, a od r. 1962 w ramach Studium Doskonalenia Lekarzy organizował i kierował kursami podyplomowymi z tego zakresu. W r. 1963 został powołany na stanowisko specjalisty wojewódzkiego w zakresie anestezjologii dla województw: krakowskiego i bydgoskiego. Prowadził wykłady zlecone i ćwiczenia z ratownictwa dla studentów Wydz. Elektrycznego Akad. Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Opublikował wtedy pracę Porażenie prądem elektrycznym i najprostsze sposoby ratowania (Wr. 1962). Dn. 10 IV 1964 otrzymał stopień naukowy docenta na podstawie pracy Badania doświadczalne nad mechanizmem śmierci wskutek utonięcia w tzw. wodzie słodkiej i możliwości resuscytacji (Kr. 1964). Należał w Polsce do pionierów nauki resuscytacji krążeniowo-oddechowej i był współautorem oraz redaktorem kilkakrotnie wznawianego pierwszego polskiego podręcznika z tego zakresu Resuscytacja: teoria i praktyka ożywiania (W. 1968, 1972, 1995, po rosyjsku W. 1976). Doprowadził do przekształcenia swojego oddziału w Zakł. Anestezjologii i Reanimacji, afiliowany przy I Klinice Chirurgicznej i 1 IV 1968 objął jego kierownictwo. Zorganizował V Zjazd Tow. Anestezjologów Polskich, obradujący 10–12 IX 1970 w Krakowie i był redaktorem opublikowanych z niego „Materiałów…” (Kr. 1970). Dn. 1 VI 1971 otrzymał w Akad. Med. etat docenta. Opublikował Atlas podstawowych zabiegów reanimacyjnych (W. 1975, wyd. 2, W. 1982), a wspólnie z Eugeniuszem Matulą i Jerzym Michną rozprawę Bezpieczeństwo pracy elektryków w przemyśle hutniczym (Kat. 1978). Mimo oporu części profesury Akad. Med. udało się S-owi przekształcić 1 III 1976 swą placówkę w Samodzielny Międzyinstytutowy Zakł. Anestezjologii i Reanimacji, obejmujący działalnością wszystkie kliniki operacyjne i zachowawcze, posiadające piony intensywnej terapii. Dn. 1 VI 1979 otrzymał S. tytuł profesora nadzwycz. W l. 1984–7 pełnił funkcję rektora Akad. Med. W r. 1985 Zakład S-a przekształcono w Katedrę Anestezjologii i Intensywnej Terapii, która pod jego kierownictwem stała się wiodącą placówką naukowo-szkoleniową w zakresie anestezjologii. S. uruchomił w niej Zakł. Badania i Leczenia Bólu (1989) oraz Zakł. Medycyny Katastrof i Pomocy Doraźnej (1992). Dn. 1 II 1992 został mianowany profesorem zwycz.
Oprócz problematyki anestezjologicznej i resuscytacji S. interesował się reanimacją, intensywną terapią i jej etycznymi aspektami, ryzykiem operacyjnym, zagadnieniami związanymi z ewolucją definicji śmierci, kryteriami śmierci mózgu, transplantologią i eutanazją; ogółem ogłosił ok. 170 publikacji dotyczących tych zagadnień. Wyspecjalizował ponad 100 lekarzy anestezjologów i był promotorem 16 przewodów doktorskich, a także przeprowadził magisteria 56 absolwentek Wydz. Pielęgniarskiego. Promował polską anestezjologię za granicą. Wykładał jako visiting professor, m.in. w Harvard Medical School w Bostonie, University Columbia w Nowym Jorku, Uniw. Wilhelma w Münster, Wolnym Uniw. w Berlinie oraz na uniwersytetach w Würzburgu, Monachium, Darmstadt, Kolonii, Leuven, Bochum i Bonn. Wchodził w skład komitetów wykonawczych European Society of Anaesthesiology i European Society for Computing and Technology in Anaesthesia and Intensive Care. Był członkiem kolegiów redakcyjnych „European Journal of Anaesthesiology” i „Anästhesiologie, Intensivmedizin, Notfallmedizin, Schmerztherapie”. Posiadał honorowe członkostwo Królewskiego Kolegium Anestezjologów w Wielkiej Brytanii i Niemieckiego Tow. Anestezjologów. W l. 1979–83 był prezesem Tow. Anestezjologów Polskich i wchodził w skład rady programowej jego organu „Anestezjologia. Intensywna Terapia”. Pełnił kolejno funkcje sekretarza, wiceprzewodniczącego, a od r. 1987 przewodniczącego Komisji Nauk Medycznych Oddz. Krakowskiego PAN. Od t.r. był też członkiem Komitetu Patofizjologii Klinicznej PAN; działał w jego Komisji Patofizjologii Anestezji i Resuscytacji. Przewodniczył krakowskim oddziałom Tow. Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Polskiego Tow. Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof. Był członkiem Rady Naukowej przy ministrze zdrowia i opieki społecznej, a w r. 1993 został powołany do Krajowej Rady Transplantacyjnej.
Dn. 30 IX 1994 przeszedł S. na emeryturę, ale nadal pracował na pół etatu (do 30 IX 1996) i działał w stowarzyszeniach, m.in. od r. 1994 pełnił funkcję prezesa Tow. Lekarskiego Krakowskiego. Dzięki współpracy z Katedrą Enologii uniw. w Montpellier doprowadził do założenia w Krakowie w r. 1994 Akad. Wina, popularyzującej kulturę wina w Polsce i został jej pierwszym prezesem. Publikował kolejne prace, m.in. Czy i co się zmieniło w resuscytacji? (Kr. 1996) oraz Eutanazja – dzień dzisiejszy („Wychowawca” 1996 nr 4). Zmarł 1 V 1997 w Krakowie, został pochowany 14 V na cmentarzu Rakowickim. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1970), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1980) i Medalem KEN (1990).
S. był żonaty z Marią z Zająców (1927–1994), botanikiem, adiunktem Inst. Botaniki PAN w Krakowie. Rok przed śmiercią ożenił się powtórnie, z Zofią, pielęgniarką; oba małżeństwa były bezdzietne.
Grochowski J., Profesorowie, docenci, doktorzy habilitowani oraz doktorzy honoris causa Akademii Medycznej im. Mikołaja Kopernika w Krakowie w latach 1970–1980, Kr. 1981 s. 112–13; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1959–1961, W. 1962 s. 567; Polski almanach medyczny na rok 1956, Red. Z. Woźniewski, W. 1957 (błędne imię Marcin); Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 337; – Gajda Z., Marek Sych – człowiek uniwersytetu, „Acta Universitatis Iagellonicae” 1998 nr 10–11 s. 16–17; Grochowski J., Białoń J., Kronika Akademii Medycznej w Krakowie 1950–1970 Kr. 1972; Uniwersytet Jagielloński. Złota księga Wydziału Lekarskiego, Red. J. Grochowski, Kr. 2000 (częściowa bibliogr. prac, fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Anestezjologia, Intensywna Terapia” 1997 nr 3 s. 185–7 (J. Glazur, M. Kuś, fot.), s. 187 (A. Dyaczyńska-Herman), s. 188 (P. Lavin), „Dzien. Pol.” 1997 nr 103, 104, 105, 107, „Gaz. Wyborcza” 1997 nr 103, 106, 107, 111, „Wiad. Botaniczne” T. 39: 1995 nr 1/2 s. 123–4 (dot. żony, Marii, bibliogr. jej prac, fot.); – Arch. UJ, Oddz. Collegium Medium UJ: sygn. DSP AM 13 (teczka osobowa S-a, fot.), sygn. WL III dokt. (teczka doktorska S-a), sygn. WL III prof. (teczka profesorska S-a, fot.).
Stanisław Tadeusz Sroka