INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maria Anna Swinarska     

Maria Anna Swinarska  

 
 
1880-12-06 - 1962-03-20
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Swinarska Maria Anna Felicja (1880–1962), nauczycielka, działaczka oświatowa.

Ur. 6 XII w Rogoźnie (pow. obornicki), była piątym dzieckiem Wacława (zob.) i Konstancji z Łubieńskich (1850–1926), siostrą Konstancji (zob.).

S. uczęszczała w Rogoźnie do szkoły dla dziewcząt prowadzonej przez Martę Langenmayer. Po przeniesieniu się rodziny do Wrocławia w r. 1893 kontynuowała tam naukę w szkole średniej oraz Seminarium Nauczycielskim Urszulanek. Dn. 10 V 1900 zdała we Wrocławiu egzamin nauczycielski, po czym pracowała jako prywatna nauczycielka na wsiach wielkopolskich. Przynajmniej od r. 1906 mieszkała w Poznaniu, gdzie wraz z siostrą Zofią prowadziła w ich mieszkaniu przy ul. Krzyżowej 7 tajne nauczanie języka polskiego i historii dla ok. 70 dzieci. Równocześnie przynajmniej od r. 1908 pracowała jako nauczycielka na poznańskiej pensji Anastazji Warnke, gdzie potajemnie uczyła języka polskiego. Po usunięciu w r. 1909 Warnke z funkcji przełożonej odeszła z pensji, a w r. 1910 w związku z dochodzeniem policji zawiesiła także lekcje domowe. Od t.r. studiowała przez dziewięć semestrów na Wydz. Filozoficznym Uniw. Wrocł. Dn. 24 I 1914 zdała egzamin «pro facultate docendi», ale nie uzyskawszy zezwolenia na pracę w szkolnictwie poznańskim, objęła posadę nauczycielki w gimnazjum żeńskim w Legnicy, a następnie w Berlinie.

W marcu 1918 wróciła S. do Poznania, gdzie powstał Tajny Komitet Oświaty organizujący struktury przyszłego szkolnictwa polskiego; z jego ramienia powierzono jej (jako jednej z pięciu nauczycielek z ukończonymi studiami wyższymi) prowadzenie kursu dla kandydatek na nauczycielki szkół średnich. Po wyzwoleniu Poznania w następstwie powstania wielkopolskiego w grudniu t.r., Naczelna Rada Ludowa mianowała ją doradcą dyrektora Hansa Güldnera w Państw. Szkole im. Ludwiki przy ul. Młyńskiej 10/11. Dn. 13 I t.r. objęła tam formalnie posadę nauczycielki, a 1 V została dyrektorką szkoły, która przyjęła nazwę Państw. Uczelnia Żeńska im. Dąbrówki w Poznaniu» (tzw. Dąbrówka). W prowadzeniu szkoły pomagały S-iej początkowo siostry Konstancja i Zofia. Poza obowiązkami dyrektorki, w różnych latach, S. uczyła tam języków angielskiego i francuskiego oraz religii i psychologii. Wraz z Janiną Ławicką opracowała Krótki podręcznik do nauki języka angielskiego (P.–W. 1921–2 cz. 1–2). Uczestniczyła w zjazdach dyrektorów polskich szkół, a w l. dwudziestych i na początku l. trzydziestych odbyła podróże zagraniczne do Anglii, Francji, Niemiec, Szwajcarii i Włoch (w r. 1926 wraz z nauczycielami z «Dąbrówki» uczestniczyła w audiencji u papieża Piusa XI). W r. 1930 zorganizowała pierwszy zjazd absolwentek szkoły oraz opublikowała artykuł Powstanie Uczelni Dąbrówki („Z życia Uczelni im. Dąbrówki w Poznaniu. Jednodniówka wydana w stuletnią rocznicę założenia szkoły”, P. 1930). W sierpniu 1933 została zwolniona z funkcji dyrektorki. Za zasługi przy organizacji «Dąbrówki» wybrano ją w październiku 1936 na pierwszego, honorowego członka Komitetu Rodzicielskiego Gimnazjum im. Klaudyny Potockiej (powstałego z filii «Dąbrówki»).

Na początku okupacji niemieckiej, 8 XII 1939, wraz z siostrą Konstancją została S. wysiedlona przez Niemców z Poznania. Siostry zamieszkały w podpoznańskim Luboniu, gdzie S. prowadziła tajne nauczanie dzieci i dorosłych w zakresie szkoły powszechnej oraz języków obcych; na tajne lekcje dojeżdżała też do Poznania. Po zakończeniu okupacji wróciła do Poznania; służyła radą przy reaktywacji «Dąbrówki», uruchomionej 19 IV 1945 jako Państw. Gimnazjum i Liceum Żeńskie im. Dąbrówki. Do końca życia uczestniczyła w szkolnych zjazdach oraz utrzymywała kontakt z absolwentkami szkoły; udzielała korepetycji i wykonywała prace tłumaczeniowe. W r. 1947 napisała wspomnienia Tajne nauczanie w czasie wojny (rkp. w AP w P., Gimn. Żeńskie im. K. Potockiej w P., sygn. 16). Zmarła 20 III 1962 w Poznaniu, została pochowana w grobowcu rodzinnym w Lubaszu koło Czarnkowa.

S. nie założyła rodziny.

W stulecie urodzin S-iej w r. 1981 absolwentki «Dąbrówki» ufundowały tablicę na murze otaczającym poznański kościół św. Wojciecha. W pracy zbiorowej „O Poznaniu wspomnienia sercem pisane” (P. 1993) ukazał się artykuł S-iej Początki polskiego szkolnictwa w Poznaniu u progu II Rzeczypospolitej.

 

Wpol. Słown. Biogr.; – Małecka W., Trzy pokolenia Dąbrówczanek, „Kron. M. Poznania” R. 69: 2001 nr 4 s. 141–52; Piotrowska-Sulczewska D., Z odległych wspomnień o Marii Swiniarskiej, tamże s. 135–40 (fot.); Walczak M., Wielkopolska konspiracja oświatowa 1939–1945, W. 1972; Wojtkowiak Z., Napisy pamiątkowe miasta Poznania, P. 2004; – Jednodniówka wydana z okazji Zjazdu Dąbrówczańskiego zorganizowanego w 175. rocznicę istnienia szkoły, P. 2005 s. 46; Sprawozdanie Dyrekcji Państwowej Uczelni im. Dąbrówki w Poznaniu za lata 1919–1929, P. 1929; toż za l. 1931–2, P. 1932; Zakrzewski Z., Przechadzki po Poznaniu lat międzywojennych, W.–P. 1983; tenże, Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918–1939, P. 1985; Zjazd Dąbrówczanek. Jednodniówka 23.2.1958, P. 1958; Zjazd koleżeński w 150-lecie «Dąbrówki» 1830–1980, P. 1981; – „Gaz. Wyborcza” 2005 nr 233 (wyd. pozn.); – AP w P.: sygn. 821 nr 35992, kartoteka ewidencji ludności, sygn. 15100, Państw. Uczelnia Żeńska im. Dąbrówki w P., sygn. 1, 3, 6, Gimn. Żeńskie im. K. Potockiej w P., sygn. 1, 5; B. Raczyńskich: rkp. 1505, 2359 (fot.), rkp. 2477 k. 22, rkp. 2636/1, 4071 k. 387; B. UAM: rkp. a 3740 k. 57 (tablica geneal. rodziny S-iej).

Alina Hinc

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.