Jodko-Narkiewiczowa z Rościszewskich Maria, pseud. Maria Konopacka (1876–1962), działaczka socjalistyczna. Ur. 27 VII w Płocku, córka Zygmunta Rościszewskiego i Kazimiery z Marchwińskich, właścicieli Bronkowic pod Płockiem. Ukończyła sześcioklasową pensję, a później ośmioklasowe gimnazjum. Pewne kontakty z ruchem socjalistycznym nawiązała, podobnie jak jej starsza siostra Ewa (późniejsza żona Jana Lorentowicza), już w Płocku. Toteż w Warszawie przystąpiła do organizowania kół kobiecych, w których popularyzowała zasady socjalizmu. Została członkiem tzw. II «Proletariatu». Z powodów politycznych musiała opuścić kraj i udała się na emigrację najpierw do Szwajcarii, gdzie zapisała się na Wydział Literatury i Nauk Społecznych Uniw. Genewskiego. W r. 1897 była sekretarzem Sekcji Londyńskiej Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich (ZZSP). Brała czynny udział w Zuryskim Zjeździe ZZSP w grudniu 1897, gdzie m. in. wraz z I. Mościckim, Wincentym Sikorskim, K. Kelles-Krauzem, jako Maria Rościszewska, odpierała zarzuty opozycji (o charakterze organizacyjnym, nie ideowym), występującej przeciw starej Centralizacji (w której zasiadał m. in. Witold Jodko-Narkiewicz).
Na Zjeździe Studentów Polskich Studiujących w Szwajcarii poznała Jodko-Narkiewicza, za którego niebawem wyszła za mąż i przeniosła się do Lwowa, a następnie do Krakowa. Z czasem zaczęła odgrywać pewną rolę w tamtejszych środowiskach socjalistycznych, a specjalnie w ruchu kobiecym. Ok. r. 1902 była sekretarzem Uniw. Ludowego im. A. Mickiewicza, występując jako M. Konopacka. W l. 1904–5 współpracowała z dodatkiem do „Nowego Słowa”, p. n. „Robotnica PPSD”, który miał kierunek socjalistyczny. W okresie przed r. 1905 udała się za granicę, najpierw do Paryża, a później do Londynu, gdzie uczestniczyła w organizowaniu przerzutów broni i bibuły konspiracyjnej do kraju. Powróciwszy do kraju (po 1905) pracowała w Kole Oświatowym w Wilnie, kształcąc nauczycielki dla szkół wiejskich. W późniejszym okresie, wraz z grupą emigrantek z Królestwa, przyczyniła się do ożywienia pracy socjalistycznej wśród kobiet na terenie Krakowa i Galicji. Została przewodniczącą kobiecej sekcji krakowskiej Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (PPSD). Była jednakże głęboko zaangażowana w ruchu Frakcji. Z inspiracji Komitetu Oświatowego Związku Stowarzyszeń Robotniczych przy politycznym kierownictwie partii J.-N. prowadziła od r. 1909 wykłady popularnonaukowe wśród robotników zorganizowanych zawodowo. Jesienią 1910 r. Kazimierz Czapiński reaktywował założoną w poprzednim roku przez J. Kwiatka pierwszą szkołę partyjną, w której wykładał obok innych Jodko („O ruchach wolnościowych”) i M. Konopacka (Socjalizm gminny).
W dowód uznania za tę działalność J.-N. jako pierwsza kobieta weszła do Komitetu Wykonawczego PPSD Galicji i Śląska. Po zniesieniu przez XII Kongres PPSD w r. 1911 odrębnej organizacji kobiet tuż przed wojną światową zorganizowano przy czynnym udziale J.-N-ej Pierwszy Zjazd Socjalistek Polskich w Przemyślu, na którym m. in. postanowiono zaproponować nowemu kongresowi partii reaktywowanie odrębnej organizacji kobiet. J.-N., obok Zofii Moraczewskiej, przewodniczyła obradom i wygłosiła referat organizacyjny. Do wydziału centralnego dla kierowania pracami sekcji prowincjonalnych kół kobiecych, który powstał w wyniku zjazdu przemyskiego, J.-N. już nie weszła i odsunęła się od pracy w sekcji na skutek nieporozumień z Heleną Gumplowicz-Bauerową. W r. 1918 J.-N. wyjechała do Paryża i pracowała w Komitecie Informacji i Propagandy o Polsce. Niebawem jednak wycofała się całkowicie z życia politycznego i do końca życia nie przejawiała już działalności publicznej. Ostatnie swe lata spędziła w Domu Weteranów Ruchu Robotniczego. Zmarła 25 V 1962 r. i została pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Pozostawiła córki: Marię i Ewę.
Kormanowa, Materiały do bibliografii 1866–1918; – Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914, Kr. 1961; Próchnik A., Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym, W. 1948; tenże, Kobieta w walce o niepodległość i socjalizm w Polsce, W. 1938; – Drobner B., Bezustanna walka. Wspomnienia 1883–1910, W. 1962; Krzywicki L., Wspomnienia, W. 1957–9 I–III; – Haecker E., Nekrolog W. Jodki, „Naprzód” 1924 nr 243; „Niepodległość” T. 3: 1930, T. 13: 1936, T. 14: 1937; – Arch. Zakł. Hist. Partii: 38 listów z lat 1897–1908, Referat d/s Działaczy Ruchu Robotniczego KC PZPR: L. dz. 38/38/58 – życiorys M. J.-N-ej; Urząd Stanu Cywilnego w Pruszkowie: L. 590/1962; Woszczyńska S. [Ewa Czarniecka], M. J.-N. (1875–1962), Wspomnienia, (rkp.); – Informacje M. Paschalskiej, S. Woszczyńskiej.
Adam Jarosz