Bojanowski Michał Ignacy (1865–1932), ziemianin, działacz społeczno-narodowy. Urodził się 23 II we wsi Włóki pow. płockiego jako syn Julji ze Świętochowskich i Paulina, uczestnika legjonu Mierosławskiego, później emigranta do Paryża a po powrocie więźnia. W gimnazjum płockiem, które ukończył w r. 1884, należał do tajnych kółek samokształcenia; w r. 1887 ukończył Instytut Rolniczo-Leśny w Puławach, należąc w czasie studjów do grupy młodzieży demokratycznej i narodowej, świadectwa jednak nie uzyskał, gdyż był relegowany z kilkunastu innymi za strajk studencki. Wiosną 1889 B. wraz z Władysławem Płoskim i Antonim Hemplem we wziętym w dzierżawę majątku Wrogocinie w pow. płockim założyli wspólne postępowe gospodarstwo rolne na zasadach spółdzielczych i, pracując łącznie z ludem fizycznie na roli, dzielili się zyskiem z najętymi pracownikami; jednocześnie prowadzili tajną pracę kulturalno-oświatowa wśród ludu i nauczycieli ludowych. Działalność w Wrogocinie, budząc głosy krytyczne w starszem a zainteresowanie w młodszem pokoleniu ziemiańskiem, zwróciła uwagę władz rosyjskich; nastąpiły rewizje, dochodzenia administracyjne i wreszcie w grudniu 1891 skazanie trzech działaczów na półroczne więzienie w tzw. »Odinoczkie« (Odinocznoje Zakluczenje) w Petersburgu. Po powrocie do kraju w lecie 1892 osiadł w przejętym uprzednio od ojca majątku Klicach pow. ciechanowskiego i odtąd rozpoczął wraz ze Stanisławem Chełchowskim i Józefem Choromańskim szeroką działalność społeczną i organizacyjną wśród warstwy ziemiańskiej i zwłaszcza wśród ludu wiejskiego. Jako członek Ligi Narodowej i jej »mąż zaufania« (brał udział w tajnych zjazdach Ligi, był członkiem utworzonej później Rady Naczelnej Ligi) był uczestnikiem wszelkich poczynań oraz jawnych i tajnych prac oświatowych, społecznych i polityczno-narodowych środkowej części Mazowsza. Pracując nad podniesieniem kultury rolnej wśród ludu, zyskał jego zaufanie, został z wyboru pełnomocnikiem gminnym, stał się przewodnikiem duchowym gminy i organizatorem życia społecznego na wsi (spółki handlowe, spółdzielnie kredytowe, rolnicze kursy lotne, kółka rolnicze, wystawa rolnicza w Ciechanowie, Okręgowe Tow. Rolnicze na terenie trzech powiatów, w którem był prezesem wydziału kółek rolniczych, średnia szkoła handlowa w Mławie itp.). Był przedstawicielem swej dzielnicy w gubernjalnem Tow. Rol. w Płocku i później w Centr. Tow. Roln. w Warszawie. Jako skrzętny gospodarz nabył kolejno w pow. ciechanowskim majątki Jarluty Małe i Lipę.

B. był b. czynnym członkiem wyłonionego w r. 1899 przez Ligę Narodową tajnego Towarzystwa Oświaty Narodowej (T. O. N.), mającego na celu polityczno-narodowe uświadomienie szerokich warstw ludności wiejskiej i miejskiej, organizował tajne koła oświatowe i kolportaż druków nielegalnych przez granicę pruską. W l. 1904–5 w czasie wojny rosyjsko-japońskiej brał żywy udział na terenie ziemi płockiej w walce o język polski w samorządzie gminnym. W związku z tem został w lecie 1905 skazany na karę pieniężną i na opuszczenie kraju; wyjechał zagranicę, wrócił na jesieni na skutek amnestji. Po utworzeniu w r. 1905 Macierzy Szkolnej był członkiem Rady Nadzorczej i organizował szkolnictwo w swoim powiecie aż do zamknięcia Macierzy w r. 1908, a po jej wznowieniu za okupacji niemieckiej w r. 1916 z inicjatywy B-go jako pełnomocnika gminy utworzono w niej obok 5 dawnych 10 nowych szkół początkowych. W r. 1907 został posłem do II Dumy rosyjskiej. W czasie wielkiej wojny byt członkiem powiatowego i gubernjalnego komitetu obywatelskiego i prowadził szeroką działalność dobroczynną, niosąc wydatnie osobistą pomoc poszkodowanym; podczas okupacji niemieckiej został członkiem Rady Opiekuńczej pow. ciechanowskiego, Wydziału Samopomocy Ziemian przy Centr. Tow. Roln. oraz Sejmiku mławskiego (związek komunalny trzech powiatów). W Polsce niepodległej był w r. 1919 z ramienia Związku Ludowo-Narodowego posłem na Sejm Ustawodawczy a w nim członkiem komisyj: administracyjnej i robót publicznych. Wybrany w r. 1922 do I senatu, został członkiem Komisji długów państwowych. W r. 1928 usunął się z szerszego życia politycznego, pozostając we władzach naczelnych Stron. Narodowego i do końca życia pracował na dawnych i nowych placówkach społecznych na wsi. Z żony Jadwigi Rudowskiej miał 3 córki, 5 synów (m. in. Stanisława posła na sejm). Zmarł 12 I 1932 w Klicach. B. odznaczał się wielką prawością, mocą charakteru i prostotą w obejściu; jego ofiarna działalność płynęła z szczerego patrjotyzmu, z wiary w naród polski i w odzyskanie niepodległości.

Dmowski R. w »Gaz. Warsz.« 1932, nr 28 i 40; Kornecki J. w »Gaz. Warsz.« 1932, nr 13; Kozicki St. w »Gaz. Warsz.« 1932, nr 14; Jabłonowski Wł. w »Gaz. Warsz.« 1932, nr 15; Wasilewski Z. w »Myśli Nar.« 1932, nr 4; Sikorski St. w »Zorzy« 1932, nr 3; Świecki T. i Wybult F., Mazowsze Płockie w czasie wojny światowej i powstania państwa polskiego, 1933, drukarnia Toruńska. Materjał rękopiśmienny, dostarczony przez syna Stanisława B-go; informacje Władysława Płoskiego; wspomnienia własne. 

Wacław Łapiński

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.