Rettinger Mieczysław Karol, pseud.: Karol Miecz., Jan Opolski, M. Ret. (1890–1944?), krytyk literacki, publicysta, działacz polityczny. Ur. 29 X we Lwowie, był synem Zygmunta, urzędnika, i Jadwigi z Chądzyńskich.
Egzamin dojrzałości R. zdał w r. 1908 w I Gimnazjum w Stanisławowie do którego uczęszczał od r. 1903/4. Od r. 1908 należał do kierownictwa lwowskiej młodzieżowej socjalistyczno-niepodległościowej organizacji «Promień». Na łamach pisma „Promień” debiutował w r. 1909 jako krytyk literacki. W l. 1909–12 studiował pedagogikę na Uniw. Lwow.; prawdopodobnie tamże uzyskał stopień doktora. W r. 1911/12 był aplikantem w lwowskim Gimnazjum VI, a od września 1912 uczył jako zastępca nauczyciela języka polskiego w gimnazjum w Żółkwi. W l. 1910–12 recenzje i szkice literackie R-a ukazywały się w „Życiu” (był członkiem redakcji), „Widnokręgach”, „Krytyce”, „Bibliotece Warszawskiej”, „Pamiętniku Literackim”. W r. 1913 wyszły we Lwowie dwa tomiki studiów literackich R-a: Wśród współczesnych liryków polskich (m. in. szkice o Janie Kasprowiczu, Tadeuszu Micińskim i Leopoldzie Staffie) oraz Notatki o pozytywistach (szkice o Stanisławie Krzemińskim, Bronisławie Chlebowskim, Bolesławie Prusie i Julianie Klaczce). Uznano go za «krytyka bardzo zdolnego, subtelnego, o odczuciu filozoficznym» (Kazimierz Błeszyński), zwracano uwagę na jego dużą erudycję i «zdolności spekulatywne» (Zygmunt Matkowski), ale zarzucano mu «zbyt gorączkowe dążenie do zdobycia syntezy» (Konstanty Wojciechowski). Od listopada 1915 R. pracował w Biurze Prasowym Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN), gdzie zajmował się referowaniem głosów prasy niemieckojęzycznej o sprawie polskiej. Od marca 1916 do końca 1918 r. zamieszczał regularne przeglądy prasy niemieckiej, austriackiej i szwajcarskiej w „Wiadomościach Polskich”, a także w tymże piśmie szkice krytycznoliterackie. Skierowany z NKN, objął od marca 1917 formalnie posadę tłumacza w biurze Departamentu Spraw Politycznych Tymczasowej Rady Stanu, faktycznie zaś był referentem prasy zachodniej, a następnie starszym referentem w tymże Departamencie Rady Regencyjnej. W l. 1915–17 kilkakrotnie przebywał w Wiedniu. W czasie wojny polsko-radzieckiej 1920 r. służył R. w 201 p. piechoty. Był redaktorem odpowiedzialnym wydawanego w l. 1919–21 przez Min. Spraw Zagranicznych pisma „Przegląd Dyplomatyczny”. W l. 1924–6 przebywał w Berlinie jako korespondent „Wiadomości Literackich”. „Przegląd Współczesny” zamieścił w r. 1924 obszerne studium R-a Niemcy w roku 1924. Fakty i spostrzeżenia (odb.).
W okresie międzywojennym R. publikował szkice krytycznoliterackie oraz recenzje na łamach „Kuriera Polskiego”, „Kuriera Warszawskiego”, „Kuriera Lwowskiego”, „Przełomu” „Krokwi”, „Dźwigni” i in. pism. W lipcu 1926 wszedł R. do Rady Naczelnej Związku Naprawy Rzeczypospolitej, potem (od r. 1928) dość krótko działał też w Zjednoczeniu Pracy Miast i Wsi. Jego kontakty z «Naprawą» miały, jak się zdaje, charakter raczej incydentalny. W okresie urzędowania Piotra Dunin-Borkowskiego na stanowisku wojewody poznańskiego (1928/9) R. był jego bliskim współpracownikiem, a wg Stanisława Wasylewskiego miał być nawet «szarą eminencją» wojewody. Również wedle Wasylewskiego R. miał być założycielem i naczelnym redaktorem sanacyjnej „Gazety Poznańskiej”, ale informacja ta przynajmniej w części jest mylna, gdyż redaktorem naczelnym tego efemerycznego pisma (1928–9) był Władysław Wróblewski. W l. 1930–1 R. jako sekretarz Izby Rzemieślniczej w Łucku był redaktorem odpowiedzialnym wydawanego w tym mieście pisma „Samorząd Rzemieślniczy”. W l. trzydziestych R. był związany z Frontem Morges i należał do Tow. Patriotycznego – grona inteligencji warszawskiej o nastawieniu antysanacyjnym, popierającego Władysława Sikorskiego. W r. 1936 wraz z Ryszardem Świętochowskim należał do założycieli tygodnika „Odnowa”. W l. 1937–9 R., podpisujący swe artykuły pseud. Jan Opolski, był czołowym publicystą opozycyjnego pisma „Zwrot”. Leon Chajn cytuje relację «Tomasza Rysia», wg której R. miał być członkiem lwowskiej loży masońskiej «Kopernik» i w czerwcu 1939 uczestniczyć w przygotowywaniu zamachu stanu, mającego oddać władzę w ręce Kazimierza Sosnkowskiego; wg informacji Ludwika Hassa jest to jednak przekaz mało wiarygodny. Wraz z żoną Ludwiką należał do grona bliskich przyjaciół Stanisława i Jerzego Stempowskich. Był znanym na gruncie warszawskim bibliofilem.
Od początków okupacji R. uczestniczył w zebraniach działającego w konspiracji Tow. Patriotycznego w Warszawie, spotykając się. z ks. płk. Tadeuszem Jachimowskim, Konradem Olchowiczem, P. Dunin-Borkowskim i Romanem Knollem (informacje Edmunda Moszyńskiego). Bardzo prawdopodobny jest udział R-a w pracach kierowanego przez R. Świętochowskiego Biura Politycznego. Być może przez R. Knolla nawiązał R. kontakt z Komendą Główną Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej oraz Delegaturą Rządu RP na Kraj. R. był bliskim współpracownikiem Delegata Rządu Jana Piekałkiewicza i, wg informacji Józefa Garlińskiego oraz Jerzego Lerskiego, prowadził rozmowy z przedstawicielami ugrupowań ukraińskich. Dn. 19 II 1943 R. został aresztowany przy pl. Unii Lubelskiej w Warszawie na skutek zdrady ukraińskiego prowokatora (tegoż dnia aresztowano w pobliżu J. Piekałkiewicza). Poddany był brutalnym przesłuchaniom w Al. Szucha. Wg Leona Wanata (który bez uzasadnienia twierdzi, że R. był zastępcą Delegata Rządu) został on tam zamordowany. Z informacji współwięźniów wynika, że R. został wysłany do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Przebywał w tzw. Zellenbau, przeznaczonym dla osób znajdujących się pod specjalnym nadzorem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, najprawdopodobniej z uwagi na wcześniejsze kontakty z nacjonalistami Ukraińskimi (w tym samym bunkrze więziony był m. in. Stepan Bandera), ale nie wykluczone, że także na skutek, znanych może Niemcom, powiązań R-a z W. Sikorskim i Marianem Kukielem (znał ich obu jeszcze z okresu pierwszej wojny światowej). Prawdopodobnie w pierwszych dniach sierpnia 1944 został zamordowany na terenie obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, wyprowadzony na egzekucję wraz z gen. Stefanem Roweckim «Grotem».
Z małżeństwa z Ludwiką (nazwisko panieńskie nie znane), R. potomstwa nie zostawił.
R. miał trzech braci, lekarz Roman był dyrektorem uzdrowiska w Połczynie Zdroju.
Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866–1918; Świdwińska Z., Bibliografia Pamiętnika Literackiego, Kr.-Wr. 1948; Ilustr. Enc. Trzaski, IV; W. Ilustr. Enc. Gutenberga, XIV 317; Lam S., Współcześni pisarze polscy, W. [1922]; Słownik współczesnych pisarzy polskich, Pod red. E. Korzeniowskiej, W. 1963–6 I–III; – Bartoszewski W., 1859 dni Warszawy, Wyd. 2, Kr. 1984; Błeszyński K., Wśród krytyków współczesnych, „Krytyka” T. 42: 1914 nr 12 s. 359–66; Borkowski J., Naprawiacze w l. 1926–1935, „Dzieje Najnowsze” 1985 nr 2 s. 40; Chajn L., Polskie Wolnomularstwo 1920–1938, W. 1984; Hulewicz J., Udział Galicji w walce o szkołę polską 1899–1914, W. 1934; Janik M., W służbie idei niepodległości, Kr. 1934; Krajewska W., Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu, Wr. 1972; Loewenstein S., Młodzież promienista w Galicji, „Niepodległość” T. 10: 1934 s. 232–3, 235; Matkowski Z., [rec. Wśród współczesnych liryków polskich], „Książka” 1914 nr 3 s. 150–1; Podlewski S., Wierni Bogu i Ojczyźnie, W. 1971; Suleja W., Materiały do dziejów polskiej myśli politycznej w l. 1864–1939 w zbiorach rękopiśmiennych Ossolineum, w: Polska i jej sąsiedzi, Wr. 1975 s. 209 (wzmianka o listach R-a do Wilhelma Feldmana); tenże, Próba budowy zrębów polskiej państwowości w okresie Tymczasowej Rady Stanu, Wr. 1981 s. 115; Szarota T., Stefan Rowecki „Grot”, W. 1985; Wojciechowski K., [rec. Notatek o pozytywistach] „Pam. Liter.” 1913 s. 241–3; – Jaworski L., Gimnazjum VI im. Stanisława Staszica we Lwowie, Lw. 1927 s. 103; Kalendarzyk Profesorski Tow. Naucz. Szkół Wyższych, Lw. 1913–18; Lerski J., Emisariusz „Jur”, Londyn 1984; Łapyczak T., Współwięzień o losie gen. Grota-Roweckiego, „Za Wolność i Lud” 1967 nr 9; Olchowicz K., Ćwierć wieku z „Kurierem Warszawskim”, Kr. 1974; Przybyszewski S., Listy, Gd.-Wr. 1938–54 II–III; Sprawozdanie. Dyrekcji C. K. Gimnazjum VI we Lwowie za r. szk. 1911/12, Lw. 1912 s. 42; Sprawozdanie Dyrekcji C. K. Gimnazjum w Stanisławowie za r. szk. 1903/4–1907/8, Stanisławów 1904–8; Stachiw W., Moje rozmowy z gen. Roweckim, „Kronika” (Frankfurt nad Menem) 1948 nr 40; Wanat L., Za murami Pawiaka, Wyd. 6, W. 1985; Wasylewski S., Czterdzieści lat powodzenia, Wr. 1959; Żuławski J., Z domu, W. 1979; – AGAD: Zespół CK Min. Wyznań i Oświaty, t. 104 (u); B. Uniw. Warsz.; Zbiór rkp. t. 1385, 1409, 1476 (papiery i listy R-a zachowane w zbiorach S. Stempowskiego), 1557; IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna (A. Bara); Urząd Stanu Cywilnego Warszawa–Śródmieście: („archiwum zabużańskie”), akta parafii Św. Michała we Lwowie, księga z l. 1883–1890 s. 74; – Informacje Józefa Garlińskiego, Ludwika Hassa, Tadeusza Laskowskiego, Edmunda Moszyńskiego, Wandy Rettingerowej, Lecha Sadowskiego, Jerzego Timoszewicza, Wojciecha Wrzesińskiego i Juliusza Żuławskiego.
Tomasz Szarota