Skirmunt Mieczysław, właściwie Gierkiewicz Aleksy Antoni (1850–1915), aktor, reżyser, dyrektor teatru. Ur. 12 VI w Kopydłówku, w pow. wieluńskim. Był synem Feliksa i Marii z Gierkiewiczów. Na scenie do końca życia występował pod teatralnym pseud. Mieczysława Skirmunta.
Od 12 IX do 28 XI 1874 S. grał w teatrze w Krakowie: Wacława („Zemsta” A. Fredry), Don Henryka („Książę Niezłomny” P. Calderona), Schufterlego („Zbójcy” F. Schillera), Darzyńskiego („Posażna jedynaczka” J. A. Fredry), Hrabiego Adolfa („Konfederaci barscy” A. Mickiewicza). Do końca sezonu 1874/5 był w zespole wędrownym Ignacego Kalicińskiego, m. in. w Poznaniu i Kórniku, a od sezonu 1875/6 w tow. dramatycznym Karola Doroszyńskiego w Poznaniu. Ze sceną poznańską pozostał związany do r. 1896 początkowo jako aktor, w l. 1885–91 jako reżyser, a w r. 1887 (do 17 IV) i w r. 1888 (1–19 IV) kierował zespołem w Poznaniu. Latem brał udział w wyjazdach zespołu poznańskiego na prowincję: w czerwcu 1883 wraz z Julią Otrembową kierował zespołem w Rypinie, w lipcu był m. in. w Płocku, Pułtusku, Łowiczu. W l. 1885–8 prowadził letnie objazdy teatru po Wielkopolsce i Prusach Zachodnich; w r. 1891 zorganizował wyjazd zespołu poznańskiego do Kalisza i Ostrowa Wpol. Przez kilka lat wyjeżdżał z aktorami poznańskimi do Warszawy na letnie występy w teatrzyku ogródkowym «Wodewil». W r. 1889 występował tu w zespole Czesława Janowskiego i Marcelego Trapszy, w r. 1890 kierował tym teatrem z C. Janowskim, a w r. 1891 z Kazimierzem Królikowskim, w r. 1896 grał w zespole Lucjana Dobrzańskiego i Zygmunta Przybylskiego.
Jesienią 1896, razem z Eugeniuszem Majdrowiczem, S. założył «Teatr Objazdowy na Wielkie Księstwo Poznańskie i Prusy Zachodnie», od 22 X 1896 do 15 VIII 1897 teatr pod ich dyrekcją gościł w ponad czterdziestu miejscowościach (także w Kaliszu). Występy zespołu cieszyły się dużym powodzeniem wśród publiczności. Teatr wystawiał przeważnie dramaturgię polską, grano sztuki M. Bałuckiego, A. Fredry, I. Maciejowskiego, Z. Przybylskiego, J. Szutkiewicza.
Jednak trudności stwarzane przez władze niemieckie (nie wydawanie zezwoleń na przedstawienia, ograniczanie koncesji na występy w większych miastach) spowodowały, że przedsięwzięcie S-a i Majdrowicza upadło. Jeszcze w r. 1897 S. zawarł spółkę z Romanem Romanowiczem, z którym prowadził występy w Gnieźnie, Toruniu i Łowiczu, w kwietniu 1898 kierował zespołem występującym w Kaliskiem. Później występował gościnnie w Lublinie w zespole pod dyrekcją C. Janowskiego (grudzień 1898 – luty 1899) i we Lwowie (25 II 1899), gdzie zagrał tytułową rolę w „Urielu Akoście” K. Gutzkowa. Na sezon 1899/1900 zaangażował się do Teatru Ludowego w Warszawie, do ról charakterystycznych. Zagrał tu m. in. Astolfa („Odludki i poeta” Fredry), Gabriela Osipowicza („Harde dusze” Z. Sarneckiego), Wistowskiego („Grube ryby” Bałuckiego). Latem 1899, 1900 i 1901 występował w warszawskich teatrzykach ogródkowych «Wodewil» (w r. 1899 grał J. Kochanowskiego w „Urszulce z Czarnolasu” G. Zapolskiej) i «Fantazja», w r. 1906 kierował przedstawieniami w teatrzyku «Jardin d’hiver». Angażował się do zespołów wędrownych, w sezonie 1901/2 gościł z zespołem Edmunda Kupieckiego m.in. w Łomży i Suwałkach, w r. 1905 pod dyrekcją L. Dobrzańskiego grał w Teatrze Miejskim w Kaliszu.
W Warszawie, na scenach Warszawskich Teatrów Rządowych, występował gościnnie w r. 1906 w rolach Spytka („Kazimierz Wielki i Esterka” S. Kozłowskiego) i Księdza Kordeckiego („Obrona Częstochowy” E. Bośniackiej-Tuszowskiej) oraz w Teatrze w Filharmonii w roli Horodniczego („Rewizor” N. Gogola). Z innych licznych jego ról granych na scenach prowincjonalnych i w teatrzykach ogródkowych wymienić jeszcze należy: Rotmistrz, Kaniowa i Jacek Sołoducha („Miód kasztelański” J. I. Kraszewskiego), Albin („Śluby panieńskie” Fredry), Pagatowicz („Grube ryby” Bałuckiego), Wojewoda („Mazepa” J. Słowackiego), Cześnik („Zemsta” Fredry), Klaudiusz („Hamlet”), Shylock („Kupiec wenecki” W. Shakespeare’a ), Kłopotkiewicz („Gęsi i gąski” Bałuckiego), Kapitan („Mąż z grzeczności” A. Abrahamowicza i R. Ruszkowskiego). W r. 1908 ubiegał się bezskutecznie o dyrekcję teatru w Poznaniu, w styczniu 1909 z zespołem Operetki Polskiej pod dyrekcją Jana Zakrzewskiego był w Kaliszu i miał tu swój benefis (w akcie III operetki „Czarodziej z nad Nilu” W. Herberta śpiewał własne «kuplety okolicznościowo». Był autorem m. in. sztuki Amerykanin, granej pierwszy raz 23 V 1900 w teatrzyku «Wodewil» w Warszawie oraz sztuki Zawiszanka, będącej plagiatem widowiska Adolfa Walewskiego „Górą Radziwiłł”. W dziejach polskiego teatru S. zapisał się przede wszystkim jako przedsiębiorczy kierownik zespołów wędrownych, z pasją i poświęceniem objeżdżający w trudnych warunkach miasta i miasteczka Wielkopolski, Pomorza i Kujaw. Zmarł 19 IV 1915 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
S. był żonaty (ślub 3 II 1880 w Poznaniu) ze śpiewaczką Emmą Schürer (1853–1896), drugą jego żoną była Czesława z Niziołomskich. O dzieciach brak wiadomości.
Fot. w Muz. Teatr. w W.; – Bibliogr. dramatu pol., I (mylnie pod Cierkiewicz Antoni); PSB (Majdrowicz Eugeniusz); Słown. Teatru Pol. (tu bibliogr., ikonogr. o żonie S-a, Emmie Schürer t. 1); Wosiek M., Repertuar teatru warszawskiego, cz. 2: Teatr Ludowy 1899–1906, W. 1976; – Czachowska J., Gabriela Zapolska, Kr. 1966; Estreicher K., Teatra w Polsce, Kr. 1992 IV cz. 1; [Fijałkowski R.] Koryzna W., Pamiętnik sceny narodowej w Wielkopolsce, P. 1888 I 168; Kaszyński S., Teatralia kaliskie 1800–1900, Ł. 1972 s. 472–3; Mrozek Z., Polski ruch teatralny na Kujawach (Do roku 1939), Bydgoszcz 1976 s. 170, 172, 176, 178–9, 180–1, 182, 185; Wosiek M., Historia teatrów ludowych. Polskie zespoły zawodowe 1898–1914, Wr. 1975; – „Kur. Warsz.” 1915 nr 109 dod. por.
Grażyna Chmielewska