Stobierski Mieczysław (1914–1998), rzeźbiarz.
Ur. 18 XII w Śladowie (pow. miechowski), był najmłodszym dzieckiem Jacentego (zm. 1925) i Marianny ze Święchów, rolników. Po śmierci ojca wychowywała S-ego w ciężkich warunkach matka.
Szkołę powszechną ukończył S. w Ilkowicach; już wtedy wykazywał zdolności plastyczne. Pierwsze wskazówki artystyczne otrzymał od nauczycielki Salomei Bąkowskiej i jej brata malarza Wojciecha Bąkowskiego. Dzięki Bąkowskiej pokazał swe prace, wykonane w glinie i kamieniu, na wystawie zorganizowanej przez Muz. Etnograficzne w Krakowie. Zainteresowały one Stanisława Szukalskiego, który wystarał się o stypendium dla S-ego i od r. 1927 kształcił go w zakresie rzeźby w swej pracowni w Warszawie. W ostatnich latach nauki zetknął się S. z działalnością założonej w r. 1929, skupionej wokół Szukalskiego grupy artystycznej «Szczep Rogate Serce» i uczestniczył w jej pracach oraz wystawach. Po wyjeździe Szukalskiego do USA wrócił w r. 1930 do rodzinnej wsi. W r. 1931 dzięki poparciu profesora UJ, ks. Józefa Kaczmarczyka, otrzymał stypendium artystyczne i od r. 1932 uczył się na Wydz. Rzeźby w Państw. Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, pod kierunkiem m.in. Władysława Cholewińskiego (malarstwo), Franciszka Kalwasa (rzeźba), Józefa Gazdy (sztukatorstwo i kamieniarstwo) oraz Wojciecha Maciejowskiego (snycerstwo). W r. szk. 1935/6 pokazał pięć prac na konkursie „Pamiątki z Krakowa” i otrzymał nagrodę za gipsową kompozycję Taniec. W r. 1936 w Inst. Propagandy Sztuki w Warszawie wystawił ze «Szczepem Rogate Serce» rzeźby Macierzyństwo i Modlitwa dziękczynna; po przeniesieniu wystawy do Hotelu Europejskiego, został po raz pierwszy wymieniony wśród członków grupy, jako Mieczysław z Miechowa Stobierski (wystawę pokazywano potem w Katowicach w gmachu Sejmu Śląskiego i Krakowie w TPSP). Po rozpadzie t.r. «Szczepu Rogate Serce» rozpoczął S. współpracę z Janem Raszką, początkowo przy rzeźbach ołtarzowych do kościoła w Sosnowcu (niezachowane), a w r. 1937 przy pomniku „Czwórka Legionowa” w Kielcach (zniszczony w czasie okupacji niemieckiej, odtworzony został w r. 1991). W r. 1937 ukończył S. studia. W rzeźbach z l. trzydziestych podejmował głównie tematy rodzajowe (Wiosna, Wyzwolenie, Herkules, Śmigus, Oberek, Szmuglerki, Pijacy).
W lipcu 1939 został S. powołany do służby wojskowej. Wybuch drugiej wojny światowej t.r. zastał go w Kowlu, skąd po agresji sowieckiej próbował przedostać się do Rumunii. Ostatecznie wrócił do Śladowa i zaangażował się w ruch oporu, m.in. ilustrował podziemne wydawnictwa i wyrabiał fałszywe dokumenty. Ok. r. 1941 pracował przez pewien czas jako robotnik w Starej Wsi koło Grybowa. W swych rzeźbach kontynuował nurt rodzajowy, wkrótce jednak podjął tematykę religijną i już w l. 1942–3 wykonał pierwsze samodzielne prace, ołtarze: główny i dwa boczne w kościele św. Jana Chrzciciela w Chodowie oraz główny w kościele NMP w Kalinie Wielkiej (pow. miechowski). Po wojnie, w r. 1945, przeniósł się z rodziną do Krakowa i w r.n. został członkiem ZPAP. Na II Ogólnopolskim Salonie Zimowym ZPAP tamże wystawił w r. 1947 św. Krzysztofa (gipsowy posąg). W l. 1945–50 wykonał m.in. ołtarze w kościołach paraf. w Przyrowie i Dąbrowie Zielonej koło Częstochowy oraz w Górach w Pińczowskiem. Za namową Tadeusza Myszkowskiego, byłego więźnia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, zatrudnionego przy tworzeniu tam Muzeum (obecnie Państw. Muz. Auschwitz-Birkenau), oraz Tadeusza Wąsowicza, dyrektora Zarządu Ochrony byłego Obozu Oświęcimskiego, podjął współpracę z powstającą placówką. W l. 1947–50 stworzył monumentalną kompozycję Zagłada, składającą się z modelu w skali 1:15 oświęcimskiego krematorium, uzupełnionego o ok. 2 tys. postaci ludzkich oraz o mniejsze kompozycje: Auto z więźniami i Wagon kolejowy. Zagłada była dziełem o wybitnej randze artystycznej (przedstawiała w sposób ekspresyjny transport i eksterminację Żydów w komorach gazowych) i znalazła się w stałej ekspozycji Muzeum. S. wykonywał potem jej kopie: w r. 1989 dla Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie, a w l. 1994–5 dla Deutsches Historisches Museum w Berlinie; już po jego śmierci kolejną kopię wykonano dla Museum Yad Vaschem w Jerozolimie (jest eksponowana w nowym skrzydle Museum, otwartym w r. 2005). Dla Muzeum w Oświęcimiu powstały też dwa cykle rzeźb figuralnych S-ego, pierwszy: Muzułman i Muzułmanka z r. 1950 oraz Głód i Dzieci z r. 1951, drugi: Więzień SK i Więźniowie z karnej kompanii z r. 1950 oraz Kamień – trzy kobiety z r. 1952 i Praca dzieci z r. 1955; były pokazywane w r. 1955 w Krakowie w TPSP. Ponadto wykonał S. Grupę oświęcimską wystawioną na przełomie l. 1955/6 w Krakowie na Okręgowej Wystawie X-lecia Rzeźby w TPSP.
Po intensywnym okresie tematyki oświęcimskiej wrócił S. do sztuki sakralnej. Rzeźbił głównie w piaskowcu pińczowskim i drewnie, rzadziej w stiuku i sztucznym kamieniu. W l. 1953–6 wykonał wystrój wnętrza kościoła paraf. w Białym Dunajcu, ołtarze główny (Ostatnia wieczerza) i boczne (św. Józef i Niepokalane Poczęcie Marii) oraz ambonę i inne elementy wystroju wnętrza kościoła Najśw. Serca Pana Jezusa w Nowym Targu, a także m.in. ołtarze główne w kościele paraf. Najśw. Serca Pana Jezusa w Skarżysku Kamiennej i kościele św. Marii Magdaleny w Poroninie. W l. sześćdziesiątych przerabiał swe dawniejsze prace w kościele w Chodowie oraz wyrzeźbił ołtarze i Drogę krzyżową do kościoła paraf. we Wrzawach w diec. sandomierskiej. Na wystawie „Współczesnej sztuki religijnej w Polsce”, zorganizowanej w r. 1961 w krakowskim klasztorze Dominikanów, pokazał makietę ołtarza z posągami św.św. Jacka, Bronisławy i Jadwigi Śląskiej, przeznaczonego do katedry w Katowicach. Dla kościoła w Krużlowej wykonał w l. 1960–2 kopię przechowywanej w Muz. Narodowym w Krakowie gotyckiej figury „Madonna z Krużlowej”. W l. siedemdziesiątych i osiemdziesiątych powstały prace, które sam S. cenił najwyżej: ołtarz główny w kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Zajezierzu koło Dęblina, ołtarz boczny, chrzcielnica i tabernakulum w kościele Wniebowzięcia NMP w Haczowie oraz ołtarze w kościele w Brzózie Królewskiej. W tym okresie dwukrotnie wystawiał w Krakowie: w r. 1974 na ekspozycji „Krakowskie malarstwo i rzeźba w XXX-leciu PRL” (Kaźń i Dzieci z Muzeum w Oświęcimiu) i w r. 1975 w 5. Wojskowym Szpitalu Rejonowym (Macierzyństwo). Z l. 1981–90 pochodzi ołtarz główny i część wyposażenia tabernakulum w kościele paraf. w Brzózie Studnickiej, a z l. 1991–8 m.in. ołtarze boczne (św. Józefa Robotnika z płasko rzeźbioną sceną Bożego narodzenia w antependium oraz św.św. Szymona i Judy z Pietą w antependium), konfesjonały, klęczniki i ławki w kościele Matki Boskiej Szkaplerznej w Dobrej koło Limanowej. Tworzył również S. figury świętych, m.in. posągi przed kościołem św. Józefa Oblubieńca w Muszynie, Niepokalaną w Łańcucie-Podzwierzyńcu i kaplicy Służebniczek w Krynicy, Chrystusa w Myślakowicach i Chrystusa Zmartwychwstałego w Tarnowie Krzyżu. Częstym motywem twórczości S-ego były różne typy ikonograficzne Matki Boskiej i Chrystusa, w tym Pieta i Droga krzyżowa (u sióstr służebniczek w Krakowie, Tarnowie, Gorlicach, Krynicy, Szczawnicy, Łącku i Przemyślu, sióstr józefitek w Gorlicach i Przemyślu oraz sióstr opatrzności Bożej tamże). Rzadko wykonywał rzeźby portretowe, m.in. dwie brązowe główki wnuków (w posiadaniu rodziny), a także medale z podobiznami św.św. Andrzeja Boboli i Maksymiliana Kolbego oraz prymasa Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła II. Związany do końca z Muzeum w Oświęcimiu, wracał okazjonalnie do tematyki wojennej martyrologii, m.in. w medalach Janusz Korczak (1993) i 27 I 1945 KL Auschwitz (1994); w Muzeum uczestniczył w organizowaniu wystaw i bezinteresownie dokonywał konserwacji zbiorów. Prace S-ego znajdują się w ok. sześćdziesięciu kościołach i kaplicach, głównie Małopolski, ale też Śląska i centrum kraju. S. był melomanem, zwłaszcza miłośnikiem opery. Zmarł w Krakowie 6 IV 1998, pochowany został na cmentarzu Salwatorskim.
W małżeństwie zawartym w r. 1941 w kościele w Krużlowej z Heleną Michalik, córką rolnika ze Starej Wsi, miał S. synów: Ludosława, prof. Akad. Górniczo-Hutniczej w Krakowie, i Jacka, który przejął pracownię ojca.
II Ogólnopolski Salon Zimowy, Kr. 1947; XII–I Okręgowa wystawa X-lecia rzeźby. ZPAP w Krakowie 1955–6, Kr. 1955–6; Krakowskie malarstwo i rzeźba w XXX-leciu PRL. Listopad–grudzień 1974, Kr. 1974; Szukalski i Rogate Serce. Wykaz prac Szukalskiego i «Szczepu Rogate Serce», Kr. 1936; Współczesna sztuka religijna w Polsce. II wystawa urządzona przez KIK oraz „Znak” w Krakowie w klasztorze oo. Dominikanów, czerwiec–wrzesień 1961, Kr. 1961; Wystawa malarstwa i rzeźby, VI–VIII 1964, Kr. 1964; Wystawa 5. Wojskowy Szpital Rejonowy, Kr. 1975; – Lameński L., «Szczep Rogate Serce», „Biul. Hist. Sztuki” R. 36: 1974 nr 3 s. 302–22; Mieczysław Stobierski. Rzeźba, Kr. 1999; Obóz koncentracyjny Oświęcim w twórczości artystycznej. Rzeźba, Oświęcim 1962 IV 10–14; Oświęcim. Malarstwo, rzeźba, grafika, Kr. 1959; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Stobierski M., Moje spotkanie z Oświęcimiem, „Pro Memoria. Biul. Inform. Państw. Muz. Oświęcim-Brzezinka” 1995 nr 3; – Szymańska I., Wspomnienie. Mieczysław Stobierski (1914–1998), „Pro Memoria. Biul. Inform. Państw. Muz. Oświęcim-Brzezinka” 1998 nr 9; – „Dzien. Pol.” 1998 nr 83; – Arch. ASP w Kr.: Państw. Szkoła Sztuk Zdobniczych i Przem. Artyst. w Kr., katalog główny; Arch. ZPAP Okręgu Krak. w Kr.: Kwestionariusz S-ego; Państw. Muz. Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu: Informacja o pracach S-ego (Oleksy K.); – Mater. w posiadaniu rodziny S-ego (Życiorys S-ego z r. 1995 oraz Tarasek W., Osobowość artysty Mieczysława Stobierskiego, mszp.); – Informacje rodziny S-ego z Kr.
Jolanta Laskownicka