Matakiewicz Mikołaj Antoni (1784–1844), prawnik, profesor, dziekan Wydziału Prawa i rektor UJ. Ur. 5 XII w Łańcucie, był synem Józefa, poczmistrza, i Reginy z Misiągiewiczów. Do szkoły początkowej i gimnazjum uczęszczał w Rzeszowie, które ukończył z odznaczeniem w r. 1803. W l. 1803/4–1807/8 studiował filozofię i prawo w UJ, po czym w r. 1809 wstąpił do służby sądowej, początkowo jako auskultant przy Sądzie Szlacheckim w Krakowie, następnie protokolista Rady Sądu Szlacheckiego, od r. 1810 sekretarz przy Trybunale I Instancji, w r. 1814 został mianowany asesorem, a w 1815 pisarzem przy Sądzie Apelacyjnym. Uzyskawszy w r. 1816 w UJ doktorat obojga praw, objął w n. r. urząd notariusza. W czasie kariery sądowniczej wykazał dobrą znajomość ówczesnego prawodawstwa, co zapewniło mu w l. 1816–8 nominację na sekretarza Komisji Organizacyjnej, powołanej dla przygotowania zasad prawno-ustrojowych W. M. Krakowa. Za zasługi na tym polu został w r. 1819 odznaczony przez Aleksandra I Orderem Św. Stanisława IV kl.; w r. n. otrzymał od cesarza Franciszka złotą tabakierę z inicjałami cesarskimi. Już w r. 1816 wykładał w UJ, jako profesor nadzwycz., «nauki policji», po czym od r. 1817 podjął kilkakrotne starania – początkowo na Wydziale Filozoficznym o katedrę filozofii, a następnie o jedną z wolnych katedr na Wydziale Prawa, dopiero jednak 26 III 1825 mianowany został przez Senat Rządzący profesorem zwycz. prawa kryminalnego i postępowania cywilnego. Wykłady dla studentów starał się oprzeć na szerokim tle porównawczym. Prawo karne wraz z procedurą karną wykładał w oparciu o systemy prawne: austriacki, Królestwa Polskiego i pruski, w teorii prawa karnego wzorował się na szkole humanitarnej oświecenia i znanych mu współczesnych komentatorach (K. L. Grollmann, S. Janull, A. F. J. Thibeaut, J. Kudler i in.).
W dziedzinie prawa opublikował pracę zadedykowaną Komisji Prawniczej Król. Pol., pt. Lex divortia admittens … (Kr. 1817), w której postulował uregulowanie instytucji małżeństwa zgodnie z oświeceniowymi teoriami prawa natury. Od r. 1817 był członkiem, w l. 1838–9 prezesem Tow. Naukowego Krakowskiego, na którego posiedzeniach wygłosił w l. 1818–42 dziewięć referatów, głównie z zakresu prawa. Należał również do Tow. Przyjaciół Muzyki (1818) oraz był członkiem-korespondentem Królewskiego Tow. Badaczy Starożytności z siedzibą w Kopenhadze. Trzymając się raczej z daleka od wewnętrznych rozgrywek politycznych, nie brał w życiu publicznym żywszego udziału, choć w r. 1824 reprezentował gminę Pisary, a później także Uniwersytet na sejmie Rzeczypospolitej Krakowskiej, z ramienia którego w r. 1843 wszedł w skład Komisji Obrachunkowej. Udzielał się natomiast aktywnie w akcjach społecznych i filantropijnych, m. in. jako członek Tow. Dobroczynności (1816), Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego (1818) oraz komitetu budowy kopca T. Kościuszki (1821). W Uniwersytecie zdobył z czasem spory autorytet, czego wyrazem był jego wybór na dziekana Wydziału Prawa (1835/6–1836/7) oraz rektora UJ (1837/8–1838/9).
M. zmarł 29 XII 1844 w Krakowie. Był dwukrotnie żonaty: z Katarzyną Wasserabówną, a po jej śmierci z Marią z Oberlenderów; pozostawił czworo potomstwa, synów: Alfreda i Antoniego, córkę Stefanię i drugą o nieznanym imieniu, z których troje (Alfred, Stefania i druga córka) zmarło w l. 1849–50.
Portret olejny w zbiorach Muz. UJ; – Estreicher; Suligowski A., Bibliografia prawnicza XIX i XX w., W. 1911; – Hoszowski K., Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kr. 1869 s. 32–6; Majer J., Pogląd historyczny na Towarzystwo Naukowe Krakowskie, Kr. 1858 s. 20 i passim; Patkaniowski M., Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego od reformy Kołłątaja do końca XIX w., Kr. 1964; Tessarczyk A., Rzeczpospolita Krakowska, Kr. 1932 s. 67; – Hechel F., Kraków i ziemia krakowska w okresie Wiosny Ludów. Pamiętniki. Wstęp i oprac. H. Barycz, Wr. 1950; Pamiętniki krakowskiej rodziny Louisów (1831–1869), Wstęp i oprac. J. Zathey, Kr. 1952; – Arch. UJ: S. I 136, S. I 321, S. I 388, W. P. I 43; B. Jag.: rkp. 5359 t. VIII k. 1; – Metryka parafii rzymskokatol. w Łańcucie z r. 1787.
Andrzej K. Banach