Sokołowski Mikołaj (1853–1928), inżynier górniczy. Ur. w Święcianach na Wileńszczyźnie, był synem Aleksandra, urzędnika, i Józefy z Marcinowskich, córki wileńskiego lekarza.
Po ukończeniu szkoły średniej S. studiował w Inst. Górniczym w Petersburgu, specjalizował się w górnictwie naftowym i uzyskał stopień inżyniera górniczego w r. 1881. Już podczas studiów (ok. r. 1880) opracował system oczyszczania otworów wiertniczych bez przerywania wiercenia, polegający na mechanicznym usuwaniu urobku pojemnikiem specjalnej konstrukcji opuszczanym po żerdzi wiertniczej na dno otworu przy zachowaniu ruchu urządzenia wiertniczego. Przeprowadzone próby wykazały większą opłacalność tej metody od powszechnie stosowanych wówczas płuczek wodnych.
Po studiach S. wziął udział w finansowanych przez rząd rosyjski poszukiwaniach złóż ropy naftowej na Kaukazie, początkowo w okolicach Tyflisu (obecnie Tbilisi), następnie w Baku, gdzie pracował do końca l. osiemdziesiątych. Opublikował wówczas po rosyjsku kilkanaście opracowań oraz artykułów w prasie specjalistycznej, m.in. o pracach geologiczno-poszukiwawczych na Kaukazie i budowie geologicznej obszaru Bałachano-Sabunczyńskiego (Tyflis 1883), o rozwoju kaukaskiego przemysłu naftowego w l. 1873–83 („Vestnik promyšlennosti” 1884), o kosztach wiercenia ropy naftowej w Baku (Baku 1885) i zasobach naftowych Kaukazu, zwłaszcza u źródeł rzeki Kwiryły w Imeretii (tamże 1887). Utrzymywał też kontakt z krajem, zwłaszcza z Tow. Krajowym dla Opieki i Rozwoju Górnictwa i Przemysłu Naftowego w Galicji, któremu przekazywał swoje bakijskie doświadczenia. W l. dziewięćdziesiątych zrezygnował z pracy w przemyśle naftowym i zajął się poszukiwaniem oraz eksploatacją złóż rudy żelaza w Krzywym Rogu na Ukrainie, co przyniosło mu niezależność materialną i stworzyło możliwość podjęcia pracy naukowej w kraju.
W r. 1901 przeniósł się S. do Warszawy i włączył w organizację Wydz. Górniczego w otwartym w r. 1898 Warszawskim Inst. Politechn. im. Mikołaja II, jednak ze względu na polskie pochodzenie nie otrzymał tu profesury. Propozycję objęcia jej w nowo utworzonej Akad. Górniczej w Nowoczerkasku w Zagłębiu Donieckim odrzucił i pozostając w kraju, działał w Warszawskim Tow. Kopalń Węgla oraz pracował w węglowym Zagłębiu Dąbrowskim. W r. 1902 zaprojektował dla kopalni «Kazimierz» w Maczkach (obecnie dzielnica Sosnowca) podsadzkę płynną, planując w tym celu eksploatację piasku z pustyni Błędowskiej. Zarzucony wówczas pomysł zrealizowano dopiero po drugiej wojnie światowej. Mieszkał S. wówczas przez jakiś czas w Krakowie. Był stałym korespondentem lwowskiej „Nafty” oraz współpracował z czasopismem „Neftjanoe delo” w Baku, dokąd przesyłał fachowe artykuły i informacje o przemyśle naftowym w Galicji, m.in. o prawdopodobnym pochodzeniu kaukaskiej ropy naftowej z ryb i wodorostów (1907 nr 7) oraz rodzajach awarii podczas wiercenia wraz ze sposobami przeciwdziałania im (1907 nr 11).
Od r. 1906 S. był zatrudniony w Zarządzie Górniczym Król. Pol. w Warszawie; opracował wówczas nowy rodzaj rur wiertniczych wysokiej wytrzymałości, których modele zaprezentowane na wystawie zorganizowanej na III Międzynarodowym Kongresie Naftowym w Bukareszcie w r. 1907 spotkały się z dużym zainteresowaniem specjalistów naftowych. Uruchomił ich próbną produkcję w przedsiębiorstwie Jużnorusskoje Dnieprowskoje Mietałłurgiczeskoje Obszczestwo w Jekaterynosławiu, a także opublikował obszerną pracę O rurach wiertniczych ogólnie i o rurach nowego systemu – umacnianie i samotamponaż głębokich otworów (Dąbrowa Górnicza 1910), w której nie tylko omówił rury swego pomysłu, ale także inne zagadnienia techniczne i ekonomiczne oraz sytuację w ówczesnym przemyśle naftowym w Baku, Rumunii i Galicji. Od r. 1914 pracował w Min. Handlu i Przemysłu Rosji jako członek Sekcji Naftowej; propagując ideę monopolizacji przez państwo przemysłu naftowego, popadł w konflikt z prywatnymi przedsiębiorcami naftowymi i został przeniesiony w r. 1916 na stanowisko inżyniera okręgowego w Nowoczerkasku; pełnił tę funkcję również po rewolucji październikowej. Do Warszawy powrócił w r. 1921 i pracował w Dep. Górnictwa Min. Przemysłu i Handlu. W ostatnich latach życia pisał popularny podręcznik o geologii Polski, którego nie zdążył jednak opublikować. Zmarł 1 VI 1928 w Warszawie, pochowany został w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kw. 26-I-18).
W małżeństwie z Jadwigą z Kwiatkowskich (1869–1933) miał S. córkę i syna Tadeusza, inżyniera samochodowego.
Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Materiały inwentaryzacyjne, Oprac. A. i B. Biernatowie, W. 1994 III 31; – Bednarz L., Mikołaj Sokołowski, polski technik w rosyjskim przemyśle naftowym XIX wieku, „Nafta” 1962 nr 8 s. 231–2 (częściowa bibliogr., fot. zbiorowa, błędny rok ur.); – „Kur. Warsz.” 1928 nr 152 s. 17 (nekrolog); – Mater. Red. PSB: Informacje biograficzne Janusza Jankowskiego.
Stanisław Tadeusz Sroka