Spychalski Mirosław Jan (1906–1983), lekarz ftyzjatra. Ur. 6 XII w Opolu. Ojciec S-ego, Stanisław (zm. 23 X 1945), pochodził z Poznańskiego, był współzałożycielem Banku Ludowego w Opolu, wiceprezesem Związku Spółdzielni Śląskich (po r. 1922) i działaczem Związku Polaków w Niemczech. Matką S-ego była Władysława z Klerykowskich.
S. ukończył szkołę początkową i katolickie gimnazjum w Opolu, gdzie zdał maturę 9 II 1926. Jako uczeń należał do tajnego Związku Filaretów, którego członkowie spotykali się w Banku Ludowym (kierowanym przez ojca S-ego); podczas akcji plebiscytowej w r. 1921 kolportował polskie ulotki. Od r. 1926 przez dziewięć semestrów studiował medycynę na uniw. we Wrocławiu; w ostatnim semestrze słuchał wykładów na uniwersytetach w Berlinie i Wiedniu. Podczas studiów był członkiem Związku Akademików Górnoślązaków «Silesia Superior», w którym pełnił w r. 1926 funkcję prezesa (potem skarbnika). Uczestniczył w życiu polonijnym Wrocławia, występował w przedstawieniach polskiego teatru amatorskiego. Dyplom lekarza uzyskał 20 II 1932 na uniw. we Wrocławiu, potem odbył roczną praktykę lekarską w szpitalu św. Wojciecha w Opolu. Doktoryzował się również we Wrocławiu 16 X 1933 na podstawie rozprawy Haben Epileptiker mit vielen Äquivalenten besondere Konstitutionseigenheiten? (Breslau 1932), napisanej w Klinice Neurologicznej u J. Langego.
Od r. 1933 do września 1939 był S. lekarzem szkolnym w Polskim Gimnazjum w Bytomiu i równocześnie w l. 1934–7 wychowawcą w gimnazjalnym internacie. Ponadto wykładał na Polskim Uniwersytecie Ludowym w Bytomiu i aktywnie działał w Związku Polaków w Niemczech. Od r. 1934 był prezesem bytomskiego Tow. Śpiewu «Halka». Prowadził prywatną praktykę lekarską jako jeden z pięciu polskich lekarzy na Śląsku Opolskim (w r. 1937), w związku ze swą działalnością został odnotowany wraz z żoną w kartotekach Gestapo. Po wybuchu drugiej wojny światowej we wrześniu 1939 został pozbawiony prawa wykonywania zawodu przez Izbę Lekarską we Wrocławiu. W l. 1941–3 był pomocnikiem lekarza niemieckiego w Oddziale Chorób Płucnych Szpitala Powiatowego w Kreuzburgu (Kluczborku), potem jako politycznie niebezpieczny został wysiedlony i pełnił tę funkcję w Cottbus (Chociebużu) w Brandenburgii. W ostatniej fazie walk znalazł się na terytorium zajętym przez wojska amerykańskie (w kwietniu 1945) i przez dwa miesiące prowadził szpital dla wysiedleńców w Weimarze oraz opiekował się byłymi więźniami pobliskiego obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie.
Do kraju wrócił S. w sierpniu 1945 i w Kluczborku został jednym z pionierów powojennej służby zdrowia jako lekarz kolejowy PKP (do r. 1947) i od 1 I 1946 jako lekarz rejonowy Ubezpieczalni Społecznej i kierownik Przychodni Przeciwgruźliczej, obejmującej powiaty kluczborski i oleski. Dodatkowo był ordynatorem Oddziału Chorób Płuc Szpitala Powiatowego (1952–61) i kierownikiem Ambulatorium Powiatowej Komendy Milicji Obywatelskiej (1974–7). Był członkiem Okręgowej Izby Lekarskiej w Katowicach i działał w Tow. Rozwoju Ziem Zachodnich. Jako członek Komisji Zdrowia Powiatowej Rady Narodowej w Kluczborku organizował doroczne Dni Przeciwgruźlicze. W r. 1977 przeszedł na emeryturę, ale nadal w niepełnym wymiarze godzin był kierownikiem Przychodni Przeciwgruźliczej i prowadził prywatną praktykę lekarską. Zmarł 25 XI 1983 w Kluczborku i pochowany został na miejscowym cmentarzu. Odznaczony był m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1968).
S. ożenił się w r. 1934 z Janiną Pordzik, córką Ambrożego Pordzika (zob.), działaczką bytomskiego Tow. Opieki nad Matką i Dzieckiem oraz członkinią Tow. Śpiewu «Halka». Mieli troje dzieci: Stanisława Marcela, Irenę, zamężną Sobiczewską, oraz Barbarę, zamężną Ziobrowską.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Brożek K., Leksykon regionalnej historii medycyny (43), „Pro Medico. Biul. Okręgowej Izby Lek. w Kat.” 1999 nr 57 s. 18; Ludzie spod znaku Rodła. Biografie działaczy Związku Polaków w Niemczech na Śląsku Opolskim, Opole 1992 II (A. Zawisza); – Drozdowski S., Hajduk R., Rusinek Z., Kartoteka śmierci. Lista aresztowanych działaczy Dzielnicy I Związku Polaków w Niemczech w latach 1939–1945, Opole 1973; Popiołek O. S., Wykaz organizacji i instytucji polskich na Śląsku Opolskim 1923–1939, Kat. 1959 s. 47–8; – Lehr H., Osmańczyk E., Polacy spod znaku Rodła, W. 1972 s. 244, 246; Lubos J., Dzieje Polskiego Gimnazjum w Bytomiu. W świetle dokumentów i wspomnień, Kat. 1971; Miś E., Służba, „Kierunki” R. 24: 1979 nr 28; Opole. Monografia miasta, Red. W. Dziewulski, F. Hawranek, Opole 1975; Orzechowski M., Z dziejów ruchu akademickiego i walki o wytworzenie inteligencji polskiej na Śląsku Opolskim w latach 1922–1939, „Studia i Mater. z Dziej. Śląska” Wr. 1962 IV 338; Polacy i sprawy polskie w kartotece opolskiego Gestapo, Opole 1973 cz. 1 s. 57, Opole 1974 cz. 3 s. 71; Smereka J., Polskie doktoraty na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wrocławskiego z lat 1811–1939 i ich autorzy w życiu zawodowym, naukowym i społeczno-politycznym, Wr. 1980 s. 62, 208–9, 319; Wawrzynek W., Polskie stowarzyszenia akademickie na Śląsku Opolskim w latach 1924–1939, Opole 1963 s. 36; Zawisza A., Studenci Polacy na Uniwersytecie Wrocławskim w latach 1918–1939, Wr. 1972 s. 50 i n.; – Reichs-Medizinal-Kalender für Deutschland, Leipzig 1935 cz. 2 s. 144; Roczn. lekarski RP na r. 1948, W. 1949 s. 423; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 325; Woźniewski Z., Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957 s. 320; – Kania T., Wspomnienie o Związku Akademików Górnoślązaków „Silesia Superior”, w: Ci co przetrwali. Wspomnienia Polaków z Dolnego Śląska, Wr. 1959 s. 232; Wspomnienia Opolan, Red. W. Kornatowski, K. Malczewski, W. Gębik, W. 1960 s. 288; – Gł. B. Lek. w W.: Zbiory specjalne, teczka personalna S-ego; Okręgowa Izba Lek. w Opolu: Teczka personalna S-ego; – Informacje córki, Ireny Sobiczewskiej z Opola.
Krzysztof Brożek